Portaal:Civiele techniek en bouwkunde/Uitgelicht lijst

• Met een tunnelboor wordt niet alleen in harde, rotsachtige geboord. Ook in Nederland, waar men te maken heeft met zachte grondsoorten zoals zand en klei en bovenal veen, is het tegenwoordig ook mogelijk geboorde tunnels te maken.

• De kantelbrug is een beweegbare brug die roteert om de horizontale x-as, dus haaks op de rivier. Het brugdek draait omhoog en het contragewicht draait naar beneden. De doorvaarthoogte is beperkt, omdat - hoewel het brugdek omhoog gaat - het contragewicht naar beneden gaat.

Lutum is benaming voor een categorie van de grondclassificatie naar deeltjesgrootte. Lutum deeltjes zijn de kleinste gronddeeltjes, de deeltjes die kleiner zijn dan 2 µm. De andere grondfracties zijn Silt, zand en grind.

• De hydrologische cyclus beschrijft de cirkelbeweging die waterdeeltjes maken. Het water verdampt onder invloed van de zon, valt neer in de vorm van regen en stroomt via de rivieren terug naar de zee vanwaar het weer opnieuw kan verdampen.

• De Maeslantkering is de grootste robot ter wereld. Bij stormvloed sluiten zonder tussenkomst van mensen de deuren in de Nieuwe Waterweg. Het daadwerkelijke sluiten en afzinken van de kering duurt 2,5 uur.

• De Brug van Millau (Frans:Viaduc de Millau) is de hoogste en langste meervoudige tuiconstructie ter wereld. De brug werd op 14 december 2004 geopend door president Chirac. De brug ligt op 270 meter boven de rivier. De lengte van de brug is 2460 meter. Er zijn zeven enorme brugpijlers gebouwd, waarvan de hoogste 343 meter hoog is en daarmee hoger dan de Eiffeltoren. Het is de hoogste brugpijler ter wereld.

• Een Kasteel is een versterkte woning, vooral gebouwd in de Middeleeuwen.

• Een dakpan is een speciaal gevormde tegel voor het waterdicht afsluiten van een dak. Een dakpan is meestal gemaakt van lokaal aanwezig materiaal zoals klei, leisteen of hout, maar ook beton, blik of plastic wordt toegepast.

• Wapening verzorgt de opname van trekkrachten in beton. Wapening is meestal van staal maar soms ook van koolstofvezel, bamboe, hout en zelfs textiel.

• Een kolom (bouwkunde) of zuil (bouwkunde) is een verticaal draagelement welke deel uitmaakt van een constructie.

• Een hefbrug is een beweegbare brug, waarbij het brugdek te allen tijde horizontaal blijft. Een hefbrug biedt geen onbeperkte doorvaarthoogte, maar bij de grootste hefbruggen wordt het brugdek tientallen meters omhooggehesen.

• Voorgespannen beton wordt door zijn unieke eigenschappen veel gebruikt bij de bruggen bouw.

• De baksteen is het kleinste gestandaardiseerde element in de bouw, en wordt al sinds de prehistorie toegepast. De grondstof voor baksteen is klei, de kleisoort bepaalt grotendeels de eigenschappen van het uiteindelijke product: ijzerhoudende klei geeft de baksteen na het bakken een rode kleur en kalkhoudende klei meer een gele kleur.

• Een wals wordt ingezet bij de wegenbouw

• De Laerdalstunnel in Noorwegen is momenteel de langste autotunnel ter wereld met een lengte van 24,5 kilometer. Om de zes kilometer zijn er speciale ruimtes voorzien met nagebootst daglicht om te beletten dat bestuurders in slaap zouden vallen.

• Tussen 1888 en 1917 werden op het Centrumkanaal in de buurt van La Louvière vier hydraulische scheepsliften gebouwd om een totaal hoogteverschil te overwinnen van 66 meter. De vier liften behoren momenteel tot het werelderfgoed van de UNESCO.

• Een Groot Nutteloos Werk of Grand Travail Inutile is een (vaak civieltechnisch) bouw- of kunstwerk dat niet afgebouwd, of wel afgebouwd maar niet (volledig) in gebruik is, en dat waarschijnlijk ook niet meer (volledig) in gebruik komt. De belangrijkste reden is dat met bouwen begonnen wordt zonder dat er een goed doordacht totaalplan is, of dat (politieke) plannen wijzigen tijdens de bouw van een werk. Vooral in België zijn door de wafelijzerpolitiek veel onnutte kunstwerken, maar ook in andere landen komen ze voor.

• Een sterknooppunt is een ongelijkvloers knooppunt van twee autosnelwegen. Het is het type knooppunt met de hoogste capaciteit, maar ook het duurste type, omdat wegen in het centrale punt elkaar op 4 niveaus kruisen, en dus dure fly-overs nodig zijn.

• Een parkeergarage is een voorziening waar automobilisten overdekt hun auto's kunnen parkeren. Er bestaat een keurmerk om de kwaliteit van parkeergarages in beeld te brengen, de ESPA (European Standard Parking Award). Deze onderscheiding wordt namens de EPA (European Parking Association) verstrekt wanneer een parkeergarage aan de gestelde eisen met betrekking tot veiligheid, snelheid, kwaliteit en toegankelijkheid voldoet.

• De Sagrada Família is het bekenste ontwerp van de Spaanse architect Antoni Gaudí. In 1881 is men in Barcelona begonnen aan de bouw van deze kerk. Inmiddels zijn de meeste muren af en is men aan het dak begonnen. Het door Gaudí gebouwde deel is tot werelderfgoed verklaard door UNESCO.

• Een autosnelweg (ook wel Autostrade naar het Italiaanse Autostrada) is een conflictvrije weg enkel bestemd voor snel gemotoriseerd verkeer. Er zijn geen gelijkvloerse kruisingen. De eerste autosnelweg in Europa, tussen Frankfurt en Darmstadt, werd op 19 mei 1935 door Adolf Hitler geopend. Een jaar later werd de eerste autosnelweg in de Benelux aangelegd, tussen Den Haag en Utrecht.

• De aanleg van het Panamakanaal werd gestart in 1881 en werd pas voltooid in 1914. Met een lengte van 81 kilometer vormt dit kanaal een rechtstreekse verbinding tussen de Stille of Grote Oceaan en de Atlantische Oceaan. Jaarlijks maken ongeveer 14.000 schepen gebruik van dit kanaal, de enige plek ter wereld waar de kapitein van een schip zijn gezag moet overdragen aan een loods.

• De water/cementfactor is de verhouding van het toegevoegde water op cement van een betonmengsel. Deze verhouding is in de praktijk de graadmeter voor allerlei eigenschappen van het droge beton, zoals sterkte en permeabiliteit: een lage W/C-factor heeft goede eigenschappen, maar is door het extra cementverbruik wat duurder.

Met een diepwand kan met tot zeer grote diepten water of grond keren. Deze wanden van beton worden dan ook veelvuldig toegepast in projecten waar grote bouwkuipen benodigd zijn.

Ook kan een diepwand als fundering dienen voor bouwwerken waar extreem grote krachten moeten worden afgedragen. De bouw van een diepwand verloopt vrijwel trillingsvrij, wat een groot voordeel bied ten opzichte van een geheide fundering; zeker in een grote stad.

Onder andere bij de bouw van de Haagse tramtunnel zijn diepwanden gebruikt.

• De Sontbrug is een 16 kilometer lange verbinding voor weg- en spoorverkeer over de Sont tussen Denemarken en Zweden. De verbinding werd op 1 juli 2000 door de Zweedse koning Carl Gustaf en de Deense koningin Margrethe II geopend.

• Een timpaan is het reliëfwerk boven de ingang van een kerk. In de middeleeuwse bouwkunst heeft een timpaan vaak de vorm van een halve cirkel (romaans) of meer spits (gotiek). Om de timpaan zijn vaak meerdere archivolten aanwezig. Veel timpanen zijn rijkelijk versiert met beelhouwwerken.

• Rainbowen is een term uit de baggertechniek waarbij grond vermengt met water onder hoge druk de lucht wordt ingespoten. Waar de straal grond en water terecht komt wordt op die manier land gewonnen of wordt het grondniveau verhoogd.

• Een poldermolen is een windmolen, die met behulp van een scheprad of door een vijzel (schroef van Archimedes) water vanuit een polder naar een hoger gelegen boezem of vaart pompt.

• Een schroefboorpaal is een type funderingspaal waarbij het mogelijk is trillingarm een funderingspaal in de grond te vormen.

• Een waterschap of hoogheemraadschap is een overheidsinstantie die in een bepaalde regio in Nederland tot taak heeft de waterhuishouding te regelen. Onderdeel hiervan is het nemen van een peilbesluit waarin staat hoe hoog het waterpeil in de sloten minimaal moet zijn.

• Een baak is een instrument om hoogteverschillen en afstanden te kunnen meten. Een baak wordt gebruikt in combinatie met een waterpasinstrument.

• Stootplaten en stootvloeren worden toegepast als overgangsconstructie bij civiele/burgerlijke kunstwerken (bruggen, duikers of viaducten). Doel is het tegengaan van de negatieve effecten bij eventuele nazakkingen van het aansluitende wegdek of spoorlijn. Ze voorkomen een te abrupte ongewenste overgang. Vooral in Nederland een noodzakelijke maatregel om de negatieve effecten van onstabiele slappe bodems acceptabel te houden.

De winterdijk is de dijk langs een rivier die bij hoge afvoeren overstroming van omliggende gebieden voorkomt en de rivier in het stroomprofiel houdt.

• Aquifers, van het Latijn voor water en dragen, zijn ondergrondse, verzadigde watervoerende zandafzettingen.

• Een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) of een afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) is een waterzuiveringsinstallatie waarin water dat via het riool aangevoerd wordt, gezuiverd wordt tot een niveau waarna het op het oppervlaktewater geloosd mag worden.

• De Oosterscheldekering is een halfopen waterkering in de Oosterschelde en onderdeel van de deltawerken. Normaliter staan de schuiven open, maar bij een verwachte waterstand van + 3,00 (m) NAP worden ze gesloten en werken dan als volledige dam.

• de Turning Torso is een wolkenkrabber in Malmö (Zweden), aan de Zweedse kant van de Sont, recht tegenover Kopenhagen. Het gebouw werd ontworpen door Santiago Calatrava, de bouw startte in de zomer van 2001 en het werd officieel geopend op 27 augustus 2005. Op dat moment werd het het hoogste gebouw in Scandinavië en het op een na hoogste appartementsgebouw van Europa.

• De fronton of het pediment is in de bouwkunde de bekroning van een gevel, venster of ingang in driehoeks- of segmentvorm.

Een rivierdelta is een stelsel van aftakkingen van een rivier, voordat deze in zee of in een groot meer uitmondt. Op de kaart heeft zo'n stelsel min of meer de vorm van een driehoek, wat de naam delta (naar de driehoekige Griekse letter Δ) verklaart.

Het Empire State Building is met 381 meter de hoogste wolkenkrabber in New York, en staat derde op de lijst van hoogste gebouwen van de Verenigde Staten. De naam van het gebouw, dat op de kruising van West 34th Street en Fifth Avenue staat, komt van de bijnaam van de staat New York: The Empire State.

Het gebouw was van 1931 tot de bouw van de tweelingtorens van het World Trade Center in 1971 het hoogste ter wereld.

• Een console is een uitkragend constructiedeel aan een kolom of wand, dat als steun dient voor een ligger of een plaat.

Stedenbouwkunde is het vakgebied (onderdeel van bouwkunde) dat onderzoek doet naar wenselijke en mogelijke ontwikkelingen voor bestaande en nieuw in te richten gebieden inc. de openbare ruimte. In de stedenbouwkunde wordt gebruikgemaakt van rapporten en haalbaarheidsstudies, technische middelen, schetsvoorstellen, enz. De voorstellen worden in conceptvorm gepresenteerd en men heeft veelvuldig overleg met betrokken werkgroepen, opdrachtgevers, w.o. gemeenten, particuliere instellingen en andere belanghebbenden.

Een spits of torenspits is een conische of piramidale structuur bovenop een gebouw dat vaak het hoogste gedeelte van een bouwwerk vormt. Vaak wordt een dergelijke puntige of taps toelopende structuur toegepast als bekroning op torens en andere gebouwen, maar kunnen ook als losstaand object toegepast worden. Etymologisch komt het woord spits van het nieuwhoogduitse spitza en het oudhoogduitse spizza, "punt" betekenend.

• Rijshout is de verzamelnaam voor tenen en twijgen van veelal wilgenhout die oorspronkelijk werden geoogst in de grienden langs de rivieren en in de Biesbosch.

Tegenwoordig wordt rijshout voornamelijk gekweekt en geoogst op speciaal aangelegde plantages voor de productie van rijshout. Daar wordt het hout machinaal gepoot, geoogst, gebundeld en opgeslagen.

Een werkvoorbereider is een persoon die werkzaam kan zijn in tal van verschillende (veelal technische) branches. Een werkvoorbereider moet kennis hebben van het productieproces en zelf tekeningen kunnen maken of de tekeningen die gemaakt zijn door de tekenkamer kunnen aflezen. Vanuit de tekening wordt er een bewerkingsvolgorde opgesteld en gecommuniceerd met de productiemedewerkers.

• De Taipei 101 Tower was tot juli 2007 het hoogste gebouw ter wereld, waarna het in hoogte overtroffen werd door de in 2010 geopende Burj Khalifa. Deze gigantische toren van 509 meter hoog staat in de Taiwanese hoofdstad Taipei. Het gebouw heeft 101 verdiepingen en biedt plaats aan 100.000 mensen.

• De opvouwbare brug is een bijzondere beweegbare brug, die opengaat door te bewegen langs de horizontale x-as. De opvouwbare brug gaat open door zich met behulp van 3 draaipunten als het ware op te vouwen tot een N.

• Het ballastbed is een lichaam van steenslag, waarin de dwarsliggers van een spoorweg zijn ingebed. Het ballastbed zorgt voor stabiliteit, het dempen van de trillingen en voor de afvoer van overtollig regenwater.

• Een bouwsteiger is een tijdelijke constructie opgebouwd uit steigerpijpen om het mogelijk te maken om te bouwen of onderhoud te plegen op hoge plaatsen waar men niet makkelijk bij kan. Ook worden steigers gebruikt voor het tijdelijk stutten van bouwwerken.

• Het waaiergewelf is een op het kruisribgewelf gebaseerd gewelftype dat naast de noodzakelijke ribben voor steun ook vele ribben ter decoratie heeft. De ribben van een waaiergewelf vinden hun oorsprong in de pilaster- of bundelpijler die het gewelf draagt. Van daar uit lopen ze in een waaiervorm uiteen.

Het Suezkanaal (Qanâ el Suweis) is een 163 km lang kanaal in de landengte van Suez in Egypte. Het verbindt Port Said (Bûr Sa' îd) aan de Middellandse Zee en Suez aan de Rode Zee met elkaar, en begrenst het Sinaï-schiereiland dat ten oosten ervan ligt. Het is tevens de scheiding tussen Afrika en Azië. Het kanaal is geopend op 17 november 1869.

• Een waterpoort is een poort in een vestingmuur die een rivier of gegraven water toegang biedt tot de stad.

• Ballastloos spoor is een constructie voor de bovenbouw van een spoorweg, waarbij het ballastbed en dwarsliggers zijn vervangen door een betonconstructie.