Havezate

Schilderij van de havezate Kranenburg te Zwolle (1840)

Een havezate is een versterkt huis (burcht), hofstede, hof of hoeve. Oorspronkelijk was het een benaming voor een grote boerderij met land. In de 17e eeuw was de havezate een riddermatig goed. Het bezit hiervan was een voorwaarde voor lidmaatschap van een ridderschap.

Havezaten kwamen voor in het graafschap Zutphen (in de 13e eeuw circa 40), in Overijssel (circa 122) en Drenthe (circa 18).

In het graafschap Zutphen moest een stemgevende havezate verdedigbaar zijn en een bepaalde omvang hebben, wat in de praktijk betekende dat er een slotgracht moest zijn. In Overijssel waren de havezaten het talrijkst. In Drenthe werd als havezate beschouwd een adellijk huis waarvoor eerder edelen tot de ridderschap waren toegelaten. In 1698 werden de achttien havezaten definitief en limitatief opgesomd. In de provincie Utrecht wordt een havezate met ridderhofstad aangeduid. Vergelijkbare huizen heten in Friesland stins en in Groningen borg, maar in deze gewesten was er geen limitatieve opsomming en de bijhorende rechten waren van huis tot huis verschillend.

Drenthe

Zie Lijst van havezaten in Drenthe voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Overijssel

Zie Lijst van havezaten in Overijssel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Gelderland

Erkende havezaten in het Kwartier Zutphen in 1750

Zie Lijst van erkende havezaten in het Kwartier van Zutphen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Overige hofsteden die zich ook wel havezate noemden

Berkelland

Duiven

Lochem

Westervoort

Oost Gelre

Zevenaar

Oude IJsselstreek

Bronckhorst

Winterswijk

Zie ook

Bewerk Deze lijst is (mogelijk) incompleet. U wordt uitgenodigd op te klikken om de lijst uit te breiden.