Zonnebloem: verschil tussen versies

Zonnebloem
	Zonnebloem
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Campanuliden
Orde:	Asterales
Familie:	Asteraceae (Composietenfamilie)
Geslacht:	Helianthus (Zonnebloem)
	Soort
	Helianthus annuus; L. (1753)
	Stuifmeel
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Zonnebloem op Wikispecies
Portaal	Biologie

De zonnebloem (Helianthus annuus) is een tot 3 m hoge, eenjarige plant uit de composietenfamilie (Asteraceae).

Kenmerken

De bloem wordt gemakkelijk gekweekt uit een pit die in de tuin geplant kan worden. De zonnebloem groeit op elke goed gedraineerde leemsoort.

Bloem

Het bloemhoofd kan wel een diameter hebben tot 30 cm. Onvolwassen zonnebloemen waarvan de bloemknop nog niet geopend is, vertonen heliotropisme: overdag draait de bloemknop op zonnige dagen mee met de zon van oost naar west. 's Nachts keert de bloemknop terug naar de oostelijke stand. Deze dagelijkse beweging wordt bewerkstelligd door een flexibel segment van de stengel onder de bloemknop, de pulvinus. Tegen de tijd dat de bloem begint te openen verstijft de pulvinus, in de oostelijke stand. Daardoor wijzen bloeiende zonnebloemen de hele dag naar het oosten, terwijl hun heliotropisme al voorbij is. In Italië wordt de zonnebloem dan ook Mirella (=bewonderenswaardig)genoemd.

Tegenwoordig bestaat er een kweekvorm met een hangend hoofd (zie foto), die aantrekkelijk is voor boeren omdat de bloemen minder beschadigd worden door vogels en vuil vanuit de lucht.

De zonnebloem bloeit van juli tot oktober.

Stengel en blad

De stengel is dik en harig. Het merg heeft een grote cellulaire dichheid. Als de stengel wordt gedroogd, wordt deze hard en is te gebruiken als brandstof.
De bladeren zijn groot, ruw en gekarteld. Ze zijn hartvormig en hebben opvallende nerven.^[1]

Oorsprong

Zonnebloemen komen oorspronkelijk uit Noord- en Zuid-Amerika en zijn gedomesticeerd rond 1000 v. Chr. De Inca's^[bron?] vereerden de zonnebloemen als beeld van hun zonnegod. In 1530 werd de zonnebloem door Spaanse zeelieden naar Europa gebracht.

Gebruik

Culinair

Zonnebloemen worden gekweekt voor de zonnebloemolie, die veel gebruikt wordt in de keuken en als basis voor allerlei andere producten waarin plantaardige olie wordt verwerkt. Hij bevat veel onverzadigde vetzuren en is goed bestand tegen hitte en kan daarom voor het frituren gebruikt worden. Zonnebloemolie bevat linolzuur, hetgeen het cholesterolgehalte in het bloed verlaagt.
De zaden kunnen worden gepeld en gegeten als tussendoortje. Ook kunnen de zaden worden geroosterd in olie en daarna in het geheel worden gegeten.
Ontkiemende zaden met een uitloop van ongeveer 6 millimeter, kunnen worden toegevoegd aan salades of sandwiches. Zaden met een langere uitloop smaken bitter.^[1]
Bloemknoppen kunnen rauw worden gegeten of worden gestoomd en gegeten als artisjokken.^[1]

Veevoer

Het na het uitpersen van de pitten resterende meel wordt als veevoer gebruikt.
De zaden kunnen aan kippen worden gevoerd om de eierproductie bevorderen en de dooier donkerder te laten kleuren.

Overig gebruik

In geraffineerde vorm wordt de olie ook voor industriële doeleinden gebruikt.
De bloem kan worden gekookt om gele verfstof te verkrijgen.
Bloeiende zonnebloemen op een akker wijzen naar het oosten, waar de zon 's morgens opkomt.
Zonnebloemolie wordt ook als glijmiddel gebruikt.
De plant kan ook gebruikt worden als kamer- of tuinplant en snijbloem.

Afbeeldingen

Zonnebloemzaden
Zonnebloem drie dagen na het ontkiemen
Eerste stadium van de bloemvorming
De bloem blijft bedekt, maar richt zich naar de zon
De bloem is bijna volledig zichtbaar
De bloem is volledig zichtbaar
Hommel op zoek naar nectar
Een veld zonnebloemen in North Dakota, Verenigde Staten
Speciaal gekweekte hangende zonnebloem
Video van de opening van de bloem
Zonnebloemen in Zuid-Frankrijk

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Helianthus annuus op Wikimedia Commons.

Trivia

"Zonnebloem" is ook de bijnaam voor het laatste bankbiljet van vijftig Nederlandse gulden; op het biljet stond een zonnebloem afgebeeld.

Zie ook

Externe link

{{{label}}} op SoortenBank.nl (gearchiveerd) (gebaseerd op de Heukels²³, dit is de voorlaatste uitgave)

^[bron?]

↑ ^a ^b ^c Bremness, L. (1988). Kruiden. Een compleet naslagwerk voor het kweken en gebruiken. Weert: M&P b.v. ISBN 90-6590-335-6

[Bremness-1] Bremness, L. (1988). Kruiden. Een compleet naslagwerk voor het kweken en gebruiken. Weert: M&P b.v. ISBN 90-6590-335-6

[1]

@@ Regel 24: / Regel 24: @@
 === Bloem ===
-Het [[bloemhoofd]] kan wel een diameter hebben tot 30 cm. Onvolwassen zonnebloemen waarvan de [[knop (plant)|bloemknop]] nog niet geopend is, vertonen [[heliotropisme]]: overdag draait de bloemknop op zonnige dagen mee met de zon van oost naar west. 's Nachts keert de bloemknop terug naar de oostelijke stand. Deze dagelijkse beweging wordt bewerkstelligd door een flexibel segment van de [[stengel]] onder de bloemknop, de [[pulvinus]]. Tegen de tijd dat de bloem begint te openen verstijft de pulvinus, in de oostelijke stand. Daardoor wijzen bloeiende zonnebloemen de hele dag naar het oosten, terwijl hun heliotropisme al voorbij is.
+Het [[bloemhoofd]] kan wel een diameter hebben tot 30 cm. Onvolwassen zonnebloemen waarvan de [[knop (plant)|bloemknop]] nog niet geopend is, vertonen [[heliotropisme]]: overdag draait de bloemknop op zonnige dagen mee met de zon van oost naar west. 's Nachts keert de bloemknop terug naar de oostelijke stand. Deze dagelijkse beweging wordt bewerkstelligd door een flexibel segment van de [[stengel]] onder de bloemknop, de [[pulvinus]]. Tegen de tijd dat de bloem begint te openen verstijft de pulvinus, in de oostelijke stand. Daardoor wijzen bloeiende zonnebloemen de hele dag naar het oosten, terwijl hun heliotropisme al voorbij is. In Italië wordt de zonnebloem dan ook Mirella (=bewonderenswaardig)genoemd.
 Tegenwoordig bestaat er een kweekvorm met een hangend hoofd (zie foto), die aantrekkelijk is voor boeren omdat de bloemen minder beschadigd worden door vogels en vuil vanuit de lucht.

Versie van 31 jul 2009 20:00