Zilverberg (Amsterdam): verschil tussen versies

De Zilverberg was een studentenflat van de Universiteit van Amsterdam in Amsterdam-Noord. Hij was gelegen in de gelijknamige straat naast de IJdoornlaan, ter hoogte van het winkelcentrum Boven 't Y. De bouw vond plaats tussen 1968 en 1970. Het ontwerp was van de architect Ch. Van Heelsbergen. Het gebouw bood woonruimte aan ongeveer 600 studenten, die elk een kamer van 14m² met een natte cel (douche, WC en wastafel) en een kleine hal met kastruimte hadden. De eerste bewoners kwamen in augustus 1970 in de flat. In 1990 is het gebouw gesloopt.

De Zilverberg was het eerste grootschalige huisvestingsproject voor studenten in Nederland. Tot dit huisvestingsproject behoorde ook een studentenflat aan de nabijgelegen H. Cleyndertweg, die in 1972 is geopend. De exploitatie en het beheer van de gebouwen waren tot 1979 in handen van de Dienst Studentenhuisvesting (DSH) van de Universiteit van Amsterdam. In 1979 nam de gemeentelijke Stichting Studentenhuisvesting Amsterdam (SSH-A) deze taken over.

Het gebouw

De Zilverberg had tien woonlagen. Met uitzondering van de begane grond bestond elke woonlaag uit drie afdelingen van ieder twintig kamers. De afdelingen aan de noord- en de zuidkant van het gebouw hadden ieder bovendien twee zogeheten gehuwdenwoningen aan het eind van de gang. De afdelingen hadden een gemeenschappelijke keuken en woonkamer. Bij de afdelingen aan de noord- en de zuidkant was dat één grote ruimte direct bij de entree, bij de afdelingen in het midden waren het twee kleinere ruimtes (elk ter grootte van een wooneenheid, waarvan er één aan de woonbestemming was onttrokken) aan de uiteinden van de gang. Aan weerszijden van het middengedeelte waren de twee hoofdingangen en de liften van het gebouw. In de entreehal aan de zuidzijde was het kantoor van de huismeester. Deze was in dienst van de DSH en had een eigen woning in het gebouw. Verder bevonden zich op de begane grond: een algemene ruimte met daarin een studentencafé, een studie- annex vergaderzaal en enkele recreatieruimtes (doka, tafeltennisruimte, muziekkamer). Op het plantsoen achter de flat stonden de fietsenstalling van het gebouw en een openbare kleuterschool. Naast de noordingang was een openbaar café dat particulier verhuurd werd.

Met de in 1969 door het Gemeentevervoerbedrijf ingestelde lijn 33 hadden de bewoners van de Zilverberg gedurende vrijwel het hele etmaal een relatief snelle busverbinding met het Centraal Station.

De bewonersvereniging

In de beginjaren van de flat waren er tien etagebeheerders, die een toezichthoudende rol hadden en de flat naar buiten vertegenwoordigden. Toen bleek dat dit niet goed werkte, is het toezicht kleinschaliger gemaakt: tussen 1972 en 1975 zijn er 29 afdelingsbeheerders in de plaats van de etagebeheerders gekomen. De beheerders waren studenten, die door de bewoners van hun wooneenheid werden gekozen. Zij kregen voor hun werk een vergoeding van de DSH, bij wie zij formeel in loondienst waren.

De studenten die op de flat woonden, waren verenigd in een bewonersvereniging. Het bestuur van deze vereniging werd gevormd door de afdelingsbeheerders. Deze beheerders kozen uit hun midden ieder jaar een dagelijks bestuur, dat verantwoordelijk was voor de externe contacten (met universiteit, politie en buurt), het beheer van de algemene ruimte en het studentencafé, de bemiddeling bij afdelingsoverschrijdende conflicten en dergelijke. De Noorderzon was het huisorgaan van de flat. Het blad had een onafhankelijke redactie en werd met wisselende frequentie onder de bewoners verspreid.

De studentencafés in de Zilverberg en de H. Cleyndertweg werden geëxploiteerd door de Stichting Algemene Ruimten (STAR). Deze stichting had, als rechtspersoon, de juridische bevoegdheid om contracten met brouwerijen en andere leveranciers af te sluiten. Op de Zilverberg zijn de STAR en de bewonersvereniging in 1976 opgegaan in de nieuw opgerichte Stichting Studentenhuis Zilverberg (SSZ).

Aan de noord- en de westkant grensde de Zilverberg aan een woonwijk. Dat leidde over en weer nogal eens tot spanningen tussen studenten en buurtbewoners. Halverwege de jaren zeventig hebben de bewonersvereniging en later de SSZ diverse initiatieven ontplooid om het contact met de buurt te verbeteren. Er kwam een halfjaarlijkse klaverjaswedstrijd tegen de bewoners van het aan het Amerbos gelegen bejaardenhuis Korthagen. Vrijwel jaarlijks werd er een grote schaakwedstrijd gehouden tegen de Schaakclub Nieuwendam. Bij de plaatselijke voetbalvereniging IJ-Boys hebben vanaf 1974 diverse teams gespeeld, die grotendeels uit studenten van de Zilverberg bestonden.

Trivia

De schaker Jan Timman heeft in de eerste helft van de jaren zeventig enige tijd op de flat gewoond. De destijds van de televisie bekende pater Jan van Kilsdonk kwam regelmatig op de Zilverberg om pastoraal werk onder de studenten te doen. André Pijlman, oud-voetballer van DWS, had in de jaren zeventig een openbaar café naast de noordingang van het gebouw. Aan het eind van de jaren zeventig had de punkband Inside Nipples de Zilverberg als thuisbasis. Van 1977 tot 1987 was de radiopiraat RVZ (Radio Vrij Zilverberg) in het gebouw gevestigd.

Het imago

De Zilverberg is onder studenten nooit bijzonder populair geweest. De grootschalige opzet, de slechte kwaliteit van het gebouw en de ligging boven het IJ hebben de flat vanaf het begin een slechte naam bezorgd. Veel studenten beschouwden de Zilverberg als een doorgangshuis, waar je aan het begin van het studiejaar gemakkelijk een kamer kon krijgen, van waaruit je dan rustig op zoek kon gaan naar betere huisvesting dichter bij het centrum. Het gevolg was, dat de flat ieder jaar in september nagenoeg vol zat en na januari weer voor een deel leegstroomde. De blijvers waren meestal studenten die het met hun afdeling hadden getroffen en voor wie de dagelijkse reis naar het centrum geen probleem was. Die reis maakte de flat minder aantrekkelijk voor medische studenten, toen het Binnengasthuis en het Wilhelminagasthuis tussen 1979 en 1983 opgingen in het nieuwe Academisch Medisch Centrum in Amsterdam-Zuidoost.

Wat het imago van de flat ook niet ten goede kwam, waren de verhalen die de ronde deden over de criminaliteit in het rond het gebouw. Op de Zilverberg woonden vaak niet-studenten in onderhuur. Dit waren nogal eens gekende drugsdealers uit Amsterdam-Noord en de stad. Tevens was in de jaren zeventig het openbare café een tijd lang het trefpunt van bendes uit Amsterdam-Noord en omgeving. De caféruzies en de vechtpartijen die dat met zich meebracht, hebben diverse malen tot optreden van de politie geleid. In het voorjaar van 1973 heeft de politie de hele Zilverberg afgezet en doorzocht, omdat de daders van een bankoverval in het naburige winkelcentrum de flat in gerend zouden zijn. De daders werden niet gevonden, wel zijn bij de actie enkele gestolen goederen in beslag genomen. Deze actie van de politie werd breed uitgemeten in de landelijke pers.

De overlast van niet-flatbewoners heeft er in 1974 toe geleid, dat de STAR het studentencafé heeft gesloten. Toen de DSH liet weten, dat men de middelen niet had om op te treden tegen de onderhuur en de overlast van buitenaf, is de bewonersvereniging in overleg getreden met de politie van het bureau Mosplein. In 1975 kon het studentencafé weer worden geopend, nadat er een restrictief toelatingsbeleid was opgesteld en men een portier in vaste dienst had genomen.

De latere jaren

In 1978 werd studentenhuisvesting overgeheveld van het Ministerie van Onderwijs naar het Ministerie van VROM. Een jaar later werd de DSH gereorganiseerd en omgedoopt tot Stichting Studentenhuisvesting Amsterdam (SSH-A). Een en ander had tot gevolg dat de huismeester verdween en de kengetallen hun intrede deden. Er kwamen forse bezuinigingen op de sociale voorzieningen in de flat en het onderhoud van het gebouw, terwijl de prijs van de kamers omhoog ging. Het gevolg was dat de Zilverberg in de jaren tachtig steeds meer leeg kwam te staan. Toen in januari 1988 bleek dat de SSH-A, mede door de exploitatieverliezen die zij op de Zilverberg leed, nagenoeg failliet was, heeft de gemeente ingegrepen en er drie bewindvoerders aangesteld om orde op zaken te stellen. Deze hebben laten onderzoeken of de Zilverberg gered kon worden door de kamers te verbouwen tot meerkamerwoningen. Toen dat vanwege de constructie van het gebouw niet mogelijk bleek, is besloten om de flat te slopen. Op zijn plaats staat nu het in 1993 voltooide appartementencomplex Hildsven – een seniorenflat.

Externe links

• Website Stadsdeel Noord. Webpagina over de geschiedenis van Nieuwendam Noordwest.
• Fotoarchief Rijksmuseum. Foto met een korte geschiedenis van de Zilverberg.
• Het Staatsarchief op het IISG. Bevat allerlei pamfletten met informatie over de twee studentenflats in Amsterdam-Noord en de acties die tegen de DSH en de SSH gevoerd zijn.
• Website Gemeente Amsterdam. Bevat diverse documenten en raadsverslagen uit de periode 1987-1991 waarin de Zilverberg en de SSH-A ter sprake komen. Gebruik de zoektermen "Zilverberg" en "SSH-A".
• Beeldbank Stadsarchief Amsterdam. Bevat acht foto's van de Zilverberg en drie foto's van het appartementencomplex Hildsven 2-286. Vier foto's van 11 april 1990 tonen de leegstaande Zilverberg vlak voor de sloop. Gebruik de zoektermen "Zilverberg" en "Hildsven".
• Wiki over het OV in Nederland. Webpagina over de haltes en de geschiedenis van buslijn 33.