Wim T. Schippers

Wim T. Schippers
Wim T. Schippers, Utrecht, 2009.
Algemene informatie
Volledige naam	Willem Theodoor Schippers
Geboren	1 juli 1942
Land	Nederland
Werk
Jaren actief	1967 - heden
Beroep	Programmamaker Schrijver Stemacteur Kunstenaar
(en) IMDb-profiel
MovieMeter-profiel
(mul) TMDb-profiel (en) AllMovie-profiel
Portaal    Film

Willem Theodoor Schippers (Groningen, 1 juli 1942) is een Nederlands televisiemaker, radiomaker, schrijver en beeldend kunstenaar. Zijn beeldende kunst heeft verwantschap met Fluxus, popart en conceptuele kunst. Als theatermaker maakt hij gebruik van humor en absurditeit. Als schrijver creëert hij vaak nieuwe woorden.

Veel oudere televisiekijkers kennen hem van de controversiële uitzendingen die hij tijdens de jaren '60 en '70 maakte, zoals Hoepla en De Fred Haché Show met de bekende personages Fred Haché, Barend Servet en Sjef van Oekel. De oudere radioluisteraar kent hem van het Radio 3-programma Ronflonflon met Jacques Plafond. De jeugd herkent hem aan zijn stemgeluid: hij spreekt de stem in van onder meer Ernie, Graaf Tel en Kermit de Kikker in Sesamstraat.

Jeugd en studie

Schippers werd in Groningen geboren en bracht zijn jeugd door in Bussum. Hij volgde een opleiding aan wat later de Rietveld Academie zou heten, maar maakte deze niet af. Centraal in zijn levensfilosofie staat dat het leven nergens op slaat. Dat komt tot uitdrukking in zijn werk, dat gekenmerkt wordt door een grote mate van absurditeit.

Na zijn studie richtte Schippers zich op het maken van a-dynamische kunst. Hij liet zich inspireren door Marcel Duchamp, Kurt Schwitters en andere dadaïsten; het gedachtegoed viel samen met de ideeën van de Fluxusbeweging van George Maciunas. Hij organiseerde met vrienden en collega's veel tentoonstellingen en manifestaties, waarvan het A-dynamisch manifest (samen met Ger van Elk en Bob Wesdorp) en de Manifestatie Aan Het Strand Te Petten (in 1961 en nogmaals in 1963, toen onder aanwezigheid van de pers, wat werd uitgezonden in het VARA-programma "Signalement" op 29 december^[1][2]) het bekendst werd. Daarbij goot Schippers onder het toeziend oog van de pers een flesje Green Spot-limonade leeg in de zee bij Petten. Een ander bekend werk is de Pindakaasvloer waarvan het concept werd bedacht in 1962. Deze werd voor het eerst uitgevoerd in 1969 in Galerie Mickery in Loenersloot, rond 1997 op grotere schaal in het Centraal Museum in Utrecht en in 2010 werd aangekocht door Museum Boijmans Van Beuningen wat tot enige opschudding leidde.^[3] Deze vorm van conceptuele kunst noemde hij "waarachtig oninteressant", waarmee de filosofie achter zijn a-dynamische werk treffend omschreven lijkt. Het a-dynamisch gedachtegoed werd op een aantal Fluxusfestivals gedemonstreerd. Een daarvan was het stuk "1. niet roken; 2. niet eten; 3. roken; 4. eten". Vijf mannen komen op, gaan naast elkaar staan, kijken enkele minuten de zaal in en vertrekken. Even later komen ze terug, stellen zich naast elkaar op en gaan weer weg. Opnieuw komen ze terug maar nu roken ze eerst een sigaret alvorens te vertrekken. Dan komen ze nog een keer op, eten een broodje en gaan af. Na de a-dynamische periode maakte Schippers werk dat valt onder de noemer popart. Zijn grote paarse stoel in het Amsterdamse Vondelpark is hiervan een bekend voorbeeld.

Schippers bedacht in 1979 een kunstwerk voor een plek in een vijver op de campus van de Universiteit Twente: het Torentje van Drienerlo. Het object, een kerktorenspits die boven het wateroppervlak van de vijver uitsteekt, wekt de indruk dat een kerkgebouw onder water is verzonken en staat daarmee symbool voor het achterblijven van kerkelijke dogma's bij nieuwe wetenschappelijke inzichten.

Televisie

Hoepla

In 1967 werd Schippers gevraagd om mee te werken aan een nieuw televisieprogramma voor de VPRO; dit werd het muziekprogramma "Hoepla". In de eerste aflevering van het programma, uitgezonden op 28 juli 1967, liep het model Phil Bloom bloot door het beeld, wat leidde tot veel geschokte reacties^[4]. In de volgende aflevering was Bloom opnieuw te zien. Ze las een stukje voor uit het dagblad Trouw. Toen ze de krant liet zakken bleek ze geheel naakt te zijn. Kamervragen en opzeggingen bij de VPRO waren het gevolg. Na de derde aflevering werd het programma stopgezet. Na dit avontuur bij de televisie richtte Schippers zich weer op de kunst en produceerde zijn Pindakaasvloer.

Van Oekel

Vanaf 1971 werkte Schippers opnieuw voor televisie. Met Ruud van Hemert, Gied Jaspars en Wim van der Linden bedacht hij "De Fred Hachéshow" en een show met Barend Servet "Barend is weer bezig". Schippers was verantwoordelijk voor de teksten en het decor. Voor het personage Sjef van Oekel (gespeeld door komiek Dolf Brouwers) betekenden deze beide programma's een doorbraak op het scherm. De beide shows, waarin sociale conventies en taboes werden doorbroken, waren vooral onder de jeugd erg populair. Vanaf 1974 kreeg Van Oekel een eigen show: "Van Oekel's Discohoek". Naar aanleiding van de televisieshows werden ook een paar singles uitgebracht. In 1978 schreef hij de televisieserie "Het is weer zo laat!", ook wel bekend als "Waldolala", met wederom Dolf Brouwers in de hoofdrol.

Rond Van Oekel verscheen een reeks stripverhalen, getekend door Theo van den Boogaard. De strips werden goed verkocht en er verschenen vertalingen in Frankrijk (waar de hoofdpersoon Léon van Oukel heette, later: Léon-La-Terreur), Duitsland (Julius Patzenhofer), Denemarken en Spanje. Brouwers ontving echter niets van het met de strips verdiende geld, hoewel hij wel werd afgebeeld. Bovendien wenste hij niet langer vloekend of in pornografische situaties in beeld te worden gebracht. Hij spande een rechtszaak aan. Het tegenargument van Schippers was dat Sjef van Oekel een fictief personage is dat door Schippers zelf is verzonnen. In 1991 besliste de rechter dat Brouwers niet langer mag worden afgebeeld in "obscene of pornografische scènes". Over de financiële vergoeding bereikten Schippers en Brouwers een schikking. In 1997 onthulde Schippers samen met Willy Dobbe in Olst het Willy Dobbeplantsoen, dat in veel van zijn programma's als decor fungeerde. Het plantsoen in de televisieserie werd, naar een idee van Wim. T. Schippers, ontworpen door decorbouwer Jaap de Groote.

Series

In 1981 en 1982 schreef Schippers de televisieserie "De Lachende Scheerkwast" waarin hij vanaf dan zelf Jacques Plafond speelde. In 1984 startte hij de komedieserie "Opzoek naar Yolanda". In 1986 vervolgens kwam hij met de van het radioprogramma "Ronflonflon" afgeleide televisieserie "Plafond over de vloer". In 1989 startte de 'dramadyserie' "We Zijn Weer Thuis" met Schippers in de rol van Simon Raaspit.

Liedjes

Ook schreef Schippers, maar zong ook zelf, een groot aantal liedjes waarvan de muziek meestal door Clous van Mechelen werd verzorgd. De meeste liedjes zong hij als Jacques Plafond maar halverwege de jaren tachtig bracht hij onder zijn eigen naam het liedje Frits Bom uit, dat begon met de tekst Opgelicht wat doe je dan? Naar de Konsumentenman!!. In het liedje zijn allerlei achtergrondgeluiden van het programma te horen, waaronder de tune en de stem van Frits Bom. Ook zong hij de titelsong van de door hem geschreven series behalve Plafond over de vloer, waarin hij het samen met een band zong.

Televisiespellen

In 1976 schreef hij het eenmalige televisiespel "Ondergang van de Onan". In 1987 "Sans rancune" en in 1988 "De bruine jurk". Deze televisiespellen werden door de VPRO uitgezonden. Bekende acteurs uit de stal van Schippers maar ook enkele andere acteurs verleenden hun medewerking.

Presentator

Tussen 1995 en 2002 presenteerde Schippers de "Nationale Wetenschapsquiz". In 2003 kwam zijn presentatorschap tot een einde: de VPRO-gids drukte toen de vragen te vroeg af, waarna de VPRO en Schippers niet tot overeenstemming konden komen hoe de quiz nu uitgevoerd moest worden. In 1997 was Schippers de presentator van "Zomergasten" en in 2002 presenteerde hij het wetenschapsprogramma "Flogiston".

Tekstvoordracht

Sesamstraat

Wim T. Schippers is bij de jeugd bekend doordat hij vanaf de eerste uitzending op 4 januari 1976 van "Sesamstraat" de stem van onder andere Kermit de Kikker en Ernie inspreekt. Paul Haenen nam Bert voor zijn rekening. Ook heeft hij voor de Nederlandstalige versie van Walt Disneys Sneeuwwitje de stem van dwerg Giechel (Happy) ingesproken.

Mickey Mouse

Eind jaren 70, begin jaren 80 heeft Schippers de stem van 's werelds beroemdste muis ingesproken, Mickey Mouse. Hieraan kwam echter abrupt een einde toen de Amerikanen van de Disney Corporation erachter kwamen. Ze vonden de stem van Schippers niet genoeg op die van de originele Mickey Mouse lijken. De cartoons die hij had ingesproken, moesten opnieuw worden ingesproken met de stem van Marcel Maas. Door onbekende oorzaak kan Schippers' Mickey nog wel beluisterd worden in "Mickey's Kerstfeest" op de dvd "Mickey Mouse in living color 2". Ook op de in 2007 uitgebrachte DVD Disney's wintervertellingen is de stem van Wim T. Schippers nog te horen in "Mickey's Kerstfeest".

Radio

Ook op de radio heeft Wim T. Schippers zijn sporen nagelaten. In 1979 en 1980 droeg hij in de rol van Harko Wind bij aan het programma "De Suite". Later kreeg hij zijn eigen programma: "Ronflonflon met Jacques Plafond" (1984-1991), gekenmerkt door de typische Schipperiaanse humor en het feit dat Schippers (als Jacques Plafond) door alle platen heen praatte. In dit programma sprak Schippers zijn gasten consequent met joe aan, om niet te hoeven kiezen voor je of u. Dit is typerend voor de vrije manier waarop hij met de taal omgaat - een kenmerkend voorbeeld voor Schippers' niet onbelangrijke rol als vernieuwer van het Nederlands. Zo bedacht hij ook het woord 'gekte' en de uitdrukking 'jammer, maar helaas!'

Toneel

• 1964: "1. niet roken 2. niet eten 3. roken 4. eten" In deze 'actie' gingen vier mannen in pak vier keer een podium op. Twee keer deden ze niets, de derde keer rookten ze een sigaret en de vierde keer aten ze een broodje.
• 1986: "Going to the dogs" Een project van Schippers dat zelfs wereldnieuws werd toneelstuk "Going to the dogs" (1986). Onder andere de BBC besteedde er aandacht aan. Het bijzondere van dit stuk was dat de acteurs geen mensen waren maar herdershonden. De honden liepen op het podium rond, blaften wat, en keken naar de televisie, waarop ook honden te zien waren. Volgens Schippers volgden zijn acteurs nauwgezet het script; de meeste toeschouwers waren hiervan minder overtuigd. De subsidiëring van de voorstelling leidde tot Kamervragen.^[5]
• 1995: "Relapsus" voor Orkater.
• 2000: "Zonder Titel" voor Toneelgroep Amsterdam (première in 2000)
• Op 13 oktober 2007 ging Het toneelstuk "Wuivend Graan" in première. Dit werd uitgevoerd door Hummelinck Stuurman
• 2008: volgde "Wat nu weer".

Beeldende kunst

Centraal Museum

In 1997 vond in het Centraal Museum in Utrecht de tentoonstelling "Het Beste van Wim T. Schippers" plaats, waarin een overzicht werd gegeven van zijn complete oeuvre tot op dat moment. De tentoonstellingspublicatie werd geschreven door Harry Ruhé, en de gehele oplage werd in een keer opgekocht door boekwinkelketen De Slegte. De publicatie werd gekenmerkt door een aparte manier om zowel de Nederlandse als de Engelstalige tekst te representeren: in plaats van dat deze op twee aparte pagina's werd afgedrukt werden ze over elkaar gedrukt, de ene in het groen en de ander in het rood. Door middel van twee bijgeleverde doorzichtige vellen in rood en groen kon op die manier de gewenste taal zichtbaar worden gemaakt, dit ontwerp kwam van ontwerpbureau Thonik.

Wetenschap & Techniek

Op donderdag 16 december 1999 is in het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een kunstwerk van Wim T. Schippers met de titel "Het is me wat" onthuld. Rijksbouwmeester Wytze Patijn bood het kunstwerk aan het ministerie aan.

Voor de entreehal van het ministerie vervaardigde Wim T. Schippers een technisch hoogstandje. Na een maandenlange samenwerking met de Technische Universiteit Delft is het met dit zogenaamde mechatronische apparaat gelukt om de zwaartekracht door middel van magnetische sturingssystemen schijnbaar op te heffen.

Boven een natuurstenen, kubusvormige sokkel hangt roerloos een kolossaal brok ogenschijnlijk steenachtige materie, volledig vrij zwevend in de lucht. Het is echter gemaakt van purschuim in een metalen frame.^[6] Drie grote elektromagneten oefenen een opwaartse kracht uit op drie permanente magneten die in het zwevende object zijn ingebouwd. Lasersensoren, die zijn aangebracht in de holle sokkel, meten honderd keer per seconde de precieze positie van de steen. Een computer stuurt met behulp van die informatie de speciale versterkers aan die de magneten een gecontroleerde zijdelingse kracht laat uitoefenen. Dit geavanceerde systeem is nodig, omdat magneten elkaar weliswaar afstoten, maar zonder actieve sturing nooit een stabiel evenwicht kunnen bereiken. In de vier zijden van de sokkel staan de woorden "Het", "Is", "Me", "Wat" gegraveerd.

Naar aanleiding van de onthulling van het beeld maakte Schippers samen met de tekenaar Theo van den Boogaard de strip "Sjef van Oekel onthult ...". Dit werk, in een oplage van 5000 exemplaren, was onderdeel van een speciale uitgave van het ministerie en het bureau Rijksbouwmeester.

De NRC meldde in 2006 dat het beeld met de zwevende steen onderdak zou krijgen in het Museum Boijmans Van Beuningen te Rotterdam. Na een opknapbeurt aan de TU Delft is "Het is me wat" in 2009 naar het museum overgebracht.^[7] De zwevende steen staat in het entreegebied en is daarom gratis te bezichtigen. In 2010 werd het kunstwerk tentoongesteld tijdens de World Expo 2010 in Sjanghai.^[6]

Prijzen

• 1993 - Lira Scenarioprijs voor zijn gehele oeuvre.^[8]
• 2005 - Jacobus van Looyprijs voor zijn gehele oeuvre.^[9]

Trivia

Wim T. Schippers zet zich in om het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam te herbouwen op de plek waar het vroeger heeft gestaan. Tegenwoordig staat hier het gebouw van De Nederlandsche Bank.

Externe links

• Biografie Wim T. Schippers bij popinstituut.nl
• Profiel bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
• Wim T. Schippers in Dossier Geschiedenis (VPRO)
• Interview met Wim T. Schippers op Arttube (Boijmans)

Wikiquote heeft een of meer citaten van of over Wim T. Schippers.

Zie de categorie Wim T. Schippers van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.