Vitsebsk

Vitebsk
Віцебск
Stad in Wit-Rusland Vlag van Wit-Rusland
Vitsebsk (Wit-Rusland)
Vitsebsk
Situering
Oblast Vitebsk
Coördinaten 55° 11′ NB, 30° 11′ OL
Algemeen
Inwoners
(2014) 		363.061
Overig
Website vitebsk.net (ru)
Foto's
Vitebsk collage
Vitebsk collage
Portaal  Portaalicoon   Oost-Europa

Vitebsk (Wit-Russisch: Віцебск, Russisch: Витебск, Pools: Witebsk; uitspraak: Vietsjebsk) is een noordoostelijke Wit-Russische stad bij de Russische grens en is het cultureel en bestuurlijk centrum van oblast Vitebsk. De stad is een belangrijk verkeersknooppunt en centrum voor de industrie.

Geschiedenis

Ontstaan

Vitebsk werd volgens de legende gesticht in 974 op bevel van de Varjaagse prinses Olga van Kiev aan de rivier de Westelijke Dvina op de plaats van een oudere nederzetting van de Krivitsjen (een van de oorspronkelijke Wit-Russische Slavische volkeren) nadat zij de Baltische stam Jatwingen had verslagen. De naam van de stad is afgeleid van die van de Vitsba, de rivier die hier in de Westelijke Dvina uitmondt. Een derde rivier waaraan de stad ligt is de Loetsjesa, een andere zijrivier van de Westelijke Dvina. De eerste historische documenten over de stad komen uit 1021 toen de stad door Jaroslav de Wijze (van Novgorod en Kiev) werd overgedragen aan Brjatsjeslav Izjaslavitsj van Polotsk (nu onderdeel van het Polatsk district in oblast Vitebsk). De stad was in de 12e en 13e eeuw een verdedigingspost tegen invallen vanuit de zee en een belangrijk handelskruispunt voor rivierverkeer van en naar de Oostzee, Zwarte Zee en Middellandse Zee. De stad had handelsrelaties met de Duitse Hanze. De stad werd bestuurd door een wetsje in die tijd.

Litouws en Pools bestuur

In 1320 werd het geannexeerd door het Groothertogdom Litouwen. De stad was in de 16e eeuw vanwege haar gunstige geografische positie vaak het toneel van gevechten en werd meerdere malen verwoest. De legers van het concurrerende Grootvorstendom Moskou trokken regelmatig het gebied van het gebied van Litouwen om het te verwoesten. Bij de stad liggen niet voor niets een aantal verdedigingswerken uit de 13e (bovenkasteel), 14e (benedenkasteel) en de 16e/17e eeuw (Vzgorskykasteel). Tsaar Ivan de Verschrikkelijke vernietigde de stad in de 16e eeuw. Bij het ontstaan van de Unie van Lublin op 12 augustus 1569 werd het onderdeel van het Pools-Litouwse Gemenebest. In 1597 kreeg de stad het Magdeburger Recht. In 1623 werd Iosafat Kuntsevitsj, bisschop van Polatsk en een verwoed voorstander van het uniatisme, het samengaan van de Oosterse en Westerse kerken, door de bevolking, uit woede over zijn fanatisme in de Dvina verdronken. Van 1654 tot 1667 werd de stad verwoest en bezet door Russische troepen van tsaar Aleksej I van Rusland. Tijdens de Grote Noordse Oorlog tussen Zweden en Polen en Rusland werd de stad in 1708 volledig platgebrand door de troepen van de Russische tsaar Peter de Grote.

Russisch bestuur

Vitebsk in de 19e eeuw. Geschilderd door Napoleon Orda.
Vitebsk's Zamkovajastraat in het begin van de twintigste eeuw foto uit Boris Feldblyum Collection

Bij de Eerste Poolse Deling van 13 mei 1772 kwam de stad in handen van Rusland.

Op 28 juli 1812 werd de stad veroverd door troepen van Napoleon Bonaparte, die door de adel van Vitebsk werd gesteund, omdat de Fransen hun beloofden om hun zelfbestuur te herstellen binnen het voormalige Polen-Litouwen. In Vitebsk was namelijk net als in veel ex-Poolse steden een kleine bovenlaag van Poolssprekende rooms-katholieken, die sympathie hadden voor de Fransen. De lokale boerenbevolking was echter veel minder enthousiast. Tijdens deze oorlog was onder de boeren al een guerrilla uitgebroken tegen de troepen van Napoleon. In opdracht van de tsaar vernielden ze de molens en haalden het brood weg, zodat het Franse leger genoodzaakt was om voorraden van verre aan te slepen. De guerrilla in Vitebsk bleek zo hevig dat Napoleon aan de vooravond van de Slag bij Borodino nog 10.000 man liet sturen naar het 12.000 man tellende Franse garnizoen in de stad om het te helpen.

Na de terugkeer uit Moskou, toen bleek dat de Russische legers Vitebsk zouden heroveren, werd de stad door de Fransen in brand gestoken, gedeeltelijk verwoest en geplunderd, alvorens ze op 26 oktober door de Russische troepen werd heroverd. Na de vernietiging van het leger van Napoleon werd in opdracht van tsaar Alexander I een monument voor deze oorlog opgericht voor de bewoners van de stad, die ook deelgenomen hadden aan de Slag om Borodino. De stad was wederom zwaar getroffen: van de 7800 inwoners in 1812 waren in 1813 slechts 2415 overgebleven.[1]

Van 1830 tot 1831 ontstond ook in Vitebsk de Poolse Novemberopstand tegen de Russische overheersing, die echter werd onderdrukt. Door deze opstand werd Nicolaas I genoodzaakt om troepen naar Polen te zenden, die hij eigenlijk al had toegezegd aan zijn zus Anna Paulowna voor de onderdrukking van de Belgische Revolutie die iets eerder ontstond. Na de Novemberopstand werd in 1840 de oude Wit-Russische grondwet, die was gesloten met de Litouwers in 1588, ongeldig verklaard door de tsaar en werd begonnen met de kolonisatie van het gebied door de Russen. De stad werd een bescheiden industriecentrum en het bestuurlijk centrum van het Russische gouvernement Vitebsk. Na de Russische Revolutie van 1917 werd Vitebsk onderdeel van de Wit-Russische SSR van de Sovjet-Unie. De stad kende een grote joodse bevolking en vormde daarmee een van de vele sjtetls. Volgens een volkstelling van 1897 was 52 % van de bevolking joods (34.400 van de 65.900 inwoners)[2]. De sjtetl bevond zich in het Vestigingsgebied.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de stad tijdens Operatie Barbarossa door de Wehrmacht veroverd op 10 juli 1941. De joden werden in het beruchte Getto van Vitebsk opgesloten en vrijwel allen door de nazi's uitgeroeid. De stad werd op 26 juni 1944 door het Rode Leger heroverd. De stad was voor 95% verwoest en de bevolking was meer dan gehalveerd. Vitebsk werd na de oorlog weer volledig opgebouwd en groeide uit tot een industriestad.

Panorama in 1912 met de Westelijke Dvina rechts (Prokoedin-Gorski)

Wit-Russisch bestuur

De stad werd bij de onafhankelijkheid van Wit-Rusland in 1991 onderdeel van dit land. In januari van dat jaar werd in de stad het eerste Marc Chagall-festival gevierd, ter ere van deze schilder. Een jaar later werd er een standbeeld voor hem opgericht. Sinds 1992 is de stad ook de organisator van het jaarlijkse internationale kunstfestival Slavische Bazaar, dat zich vooral richt op Slavische muziek; de meeste artiesten komen uit Wit-Rusland, Rusland en Oekraïne, maar er zijn ook deelnemers uit andere landen.

Economie

Voormalige stadhuis

Vitebsk is nog steeds een rivierhaven en industriestad. De belangrijkste industrietakken zijn machinebouw, productie van bouwmaterialen, voedingsmiddelen en lichte industrie. De stad probeert via een vrijhandelszone meer internationale investeringen te verkrijgen.

De stad vormt een belangrijk transportknooppunt voor (inter)nationaal treinverkeer en voor de landbouwregio waarbinnen het ligt.

Bezienswaardigheden

Veel historische gebouwen zijn in de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan. Tot de 18e-eeuwse gebouwen die behouden zijn gebleven behoren het voormalige gemeentehuis (1775), het gouverneurspaleis (1772), de Sint-Barbarakerk (1785) en de Sint-Michaelkerk. Oudere gebouwen zijn bij eerdere verwoestingen veelal verloren gegaan. De Kerk van de Aankondiging van de Heer uit de 12e eeuw (1120-1130) op het terrein van het vroegere Benedenkasteel werd in de oorlog eveneens verwoest, maar werd na de onafhankelijkheid van Wit-Rusland opnieuw opgebouwd (de Sovjets hadden de overblijfselen van de kerk na de oorlog laten platwalsen). In de stad wordt het werk van schilder Chagall zeer gewaardeerd. Zijn huis is nu een klein kunstmuseum.

Zie ook:

Geboren

Zustersteden

Vitebsk is een zusterstad van de Duitse steden Frankfurt (Oder) en Nienburg.

Externe links

Commons heeft mediabestanden op de pagina Vitebsk.

Noten

  1. ↑ (ru) myvitebsk.info Витебск в войне 1812г..
  2. ↑ Joshua D. Zimmerman, Poles, Jews, and the politics of nationality, Univ of Wisconsin Press, 2004, ISBN 0299194647, Google Print, p.16

source: https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vitsebsk&oldid=49940099