Unidentified flying object

Zie UFO (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van UFO.

Unidentified flying object (afgekort: ufo) is de Engelstalige benaming voor ongeïdentificeerd vliegend voorwerp, waarmee elk in de lucht waargenomen fenomeen wordt bedoeld waarvan de aard niet kan worden vastgesteld. De term werd in 1952 door de Amerikaanse luchtmacht geïntroduceerd om te verwijzen naar een aparte klasse van waarnemingen die chronisch onverklaarbaar blijven.^[1] Het onderzoek van ufowaarnemingen wordt ufologie genoemd. De meeste ufo's blijken later normale natuurverschijnselen of kunstlicht zoals lampen te zijn.

Meningen omtrent aard en oorsprong van het verschijnsel

Jaren veertig

Sinds de late jaren 40 van de 20e eeuw wordt de benaming ufo als zodanig gebruikt, vooral na het Roswellincident, dat in een officieel persbericht werd afgedaan als waarneming van een weerballon. Veel later, in de jaren 90, bracht de Amerikaanse luchtmacht naar aanleiding van een brief, geschreven door Steven H. Schiff en gericht aan het GAO (Government accounting office) een nieuw rapport uit^[2] waarin ze bekend maakte dat de wezens die gevonden waren bij de crash in feite aan weerballons vastgemaakte antropomorfe testdummies waren. Deze dummies werden echter pas ontwikkeld in de jaren 50, een aantal jaren na de crash.^[bron?] Het begrip vliegende schotel kwam in zwang na de beschrijving door de Amerikaanse piloot en zakenman Kenneth Arnold van vreemde voorwerpen die hij op 24 juni 1947 tijdens een vlucht had gezien.

Historische ufo's

Toch zijn in de geschiedenis vaak vreemde verschijnselen in de atmosfeer gesignaleerd, die met terugwerkende kracht als ufo uitgelegd zouden kunnen worden. Vermeldingen van ufo's dateren al sinds de vroegste ontwikkeling van het schrift en werden vaak toegeschreven aan een hemelse macht.

Voorbeelden zijn "wielen in wielen in de hemel" die de profeet Ezechiël in de Bijbel noemt, en de Egyptische vermelding uit 1450 v.Chr. van "cirkels van vuur" tijdens het bewind van farao Thoetmosis III. De Romeinse schrijver Julius Obsequens (waarschijnlijk vierde eeuw) vermeldde in zijn boek over wonderen Liber de prodigiis dat in 91 v.Chr. "een rond voorwerp, als een bol of een rond schild zijn weg zocht in de hemel". In 1255 zagen de Japanse generaal Yoritsume en zijn leger bollen van licht dansen boven Kyoto. In 1561 leken vele voorwerpen een luchtgevecht boven Neurenberg uit te vechten^[3]. Sedert het einde van de 19e eeuw is de nadruk meer komen te liggen op een materialistische uitleg. De omstreden Zwitserse schrijver Erich von Däniken verklaarde historische raadselachtige berichten door het bezoek van ruimteschepen van buitenaardse beschaving(en) aan te nemen, die zich als ufo presenteerden.

Populair begrip

In de volksmond wordt het begrip ufo meestal gebruikt om te verwijzen naar ruimteschepen van buitenaardse wezens die de Aarde zouden bezoeken. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van ruimteschepen die buiten de aarde zijn gefabriceerd, ondanks het feit dat er vele mensen zijn die beweren door de bemanning van zo'n ruimteschip te zijn meegenomen. Mensen als George Adamski en Howard Menger maakten het idee van ufo's als bemande ruimteschepen in de jaren 50 populair.

Techniek van de grote mogendheden

Een andere theorie stelt dat onbekende vliegende voorwerpen het product zijn van geheime technologische ontwikkelingen van grootmachten als de Verenigde Staten en de vroegere Sovjet-Unie. Deze twee mogendheden zouden de kennis van het experimenteren met discusvormige voorwerpen, deltavliegtuigen en radiogestuurde bollen (Kugelblitz (bolbliksems)), betrokken hebben uit het toenmalige Derde Rijk aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, en hier verder op zijn doorgegaan. In zijn boek Hitler's Flying Saucers^[4] geeft auteur Henry Stevens verscheidene bronnen om deze visie te ondersteunen. Ook een recente documentaire van History Channel geeft mogelijke verbanden tussen geheime Nazi-technologie en de naoorlogse ufo's.^[5]

Buitenaardse wezens

Weer anderen menen dat het verschijnsel behoort tot een intelligentie uit een andere realiteit die ons tijd-ruimte continuüm af en toe om onbekende redenen binnendringt. De stringtheoreticus Michio Kaku speculeert over de mogelijkheid, dat een buitenaardse beschaving, die bijvoorbeeld onze gehele Melkweg beheerst, zou beschikken over een ons nog onbekende manier van voortstuwing: bijvoorbeeld magnetische monopolen. De vreemde en stille bewegingen die van ufo's gemeld worden, zouden hiermee verklaard kunnen worden. Verder noemt Kaku de mogelijkheid dat zo'n beschaving een robotbestuurd ruimteschip kan zenden - een scenario dat lijkt op de film 2001: A Space Odyssey. Door nanotechnologie hoeven deze ruimteschepen niet groter te zijn dan een straaljager. Onze Maan zou een goede basis voor deze robottoestellen kunnen zijn.^[6]

Waarnemingen

Veel normale optische verschijnselen worden uit onwetendheid voor ufo's versleten. Vaak treden meldingen in een golf op door een mediahype. Een klein percentage van de meldingen blijft na onderzoek echter vooralsnog onverklaarbaar. Ufomeldingen komen overal voor, zijn niet tijdgebonden en bestaan zowel uit nachtelijke waarnemingen als waarnemingen op klaarlichte dag.

Verschijnselen die vaak als ufo gezien worden

Astronomie en meteorologie

• de planeten Venus, Jupiter, Saturnus en Mars
• de ster Sirius en andere sterren
• bolbliksems en gewone bliksem
• vuurwerk
• meteoren
• delen van regenbogen
• halo's om de zon, bijzonnen
• lenticulariswolken

Ruimtevaart

• iridiumflitsen: weerkaatsing van zonlicht door Iridiumsatellieten
• flitsende weerkaatsing aan de zonnepanelen van bijvoorbeeld het International Space Station
• raketten of hun terugvallende trappen ^[7]

Luchtvaart

• (miniatuur) heteluchtballonnen. Uit een statistiek van Rudolf Henke in 1991 bleek dat van meer dan 300 Duitse ufomeldingen het merendeel door speelgoedballonnen zoals Thaise geluksballonnen verklaard kon worden^[8]
• weerballonnen
• testvliegtuigen, zoals de Lockheed Martin F-117 Nighthawk of de Aurora, en onbemande luchtvaartuigen
• reclamevliegtuigen
• positielampen van vliegtuigen en helikopters
• radarecho's, bijvoorbeeld aan bergen kunnen zigzaggende beelden op radarschermen opleveren

Lampen

• weerkaatsing van schijnwerpers en lichtshows, bijvoorbeeld van discotheken, tegen de wolken
• verlichte lampions in de duisternis

Bedrog

• opzettelijke mystificaties, trucfoto's van keukengerei enzovoorts

Overig

• ontsnapte oplichtende gassen uit de aardkorst

Ohio en België

Waarnemingen kunnen op sommige plaatsen gedurende een bepaalde tijd vaker voorkomen dan anders. Zo was bijvoorbeeld Ohio in 1966 en 1967 het brandpunt van vele verschijningen in de Verenigde Staten. Wereldwijd zijn gebieden aan te wijzen waar in sommige jaren sprake was van een verhoogd aantal waarnemingen.

Veel media-aandacht was er voor de zogenaamde Belgische ufogolf van oktober/november 1989 tot juni 1991. Door honderden getuigen (waaronder 19 politieagenten) werd toen melding gemaakt van geluidloos vliegende zwarte of donkergrijze 'driehoeken' die op elk hoekpunt en in het midden een 'markeringslicht' voerden en die vaak op opvallend geringe hoogte de verschillende Belgische regio's doorkruisten. De Belgische luchtmacht (in casu kolonel Wilfried de Brouwer) zette tevergeefs F-16 gevechtsvliegtuigen in om een of meer van deze ufo's te kunnen onderscheppen. De Belgische luchtmacht heeft in 1990 een officiële verklaring uitgegeven over deze gebeurtenissen, waarin stond dat ze geen idee had wat de aard van deze verschijnselen was.

Neergestorte ufo's

• 
  In de eerste maanden van 1946 verschenen diverse ongeïdentificeerde objecten boven Zweden. Vuurballen en mystereuze lichten, evenals sigaarvormige objecten werden gemeld, waarvan er een aantal in meren zijn neergestort, zoals op deze krantenfoto gefotografeerd op 9 juli 1946. Dit object had blauwe en groene flitslichten en is die dag in Lake Barken neergestort.^[9]
• 
  Eén van deze objecten stortte op 19 juli 1946 neer in Lake Kölmjärv in Zweden, waarna het leger een tijdlang naar de resten van het gecrashte object heeft gezocht. Er werden resten gevonden, maar later werd gemeld dat het om meteoorresten zou gaan.^[9]

Verschillende verhalen over het neerstorten van ufo's doen de ronde. Voorbeelden hiervan zijn "Roswell" en "Shag Harbour". Harde bewijzen ontbreken.

Verschijningsvormen

De meest waargenomen verschijningsvorm is wel de "vliegende schotel", een discusvormig voorwerp dat volgens de beschrijvingen door de lucht zweeft. Er worden ook andere verschijningsvormen gemeld, zoals driehoeken, vierkanten, bollen, trapezia of ruiten.

Sinds het einde van de jaren 80 van de 20e eeuw wordt geregeld melding gemaakt van reusachtige, zwarte of donkergrijze driehoeken (black triangles) die geluidloos en met lage snelheid op geringe hoogte overkomen (bijvoorbeeld België 1989-1991, zie boven). Op de drie hoekpunten zijn vaak lichten te zien, al dan niet simultaan knipperend. Deze verschijningen vertonen overeenkomsten met bijvoorbeeld de silhouetten van Amerikaanse stealthvliegtuigen.

In landen als Mexico, Brazilië, Chili en Argentinië is de laatste jaren sprake van een onregelmatige ufogolf. Het gaat hier voornamelijk om formaties van lichtbollen die geruisloos door de lucht dobberen.

In Californië zijn sinds 2007 verschillende waarnemingen geweest van zeer lichtgebouwde vliegende voorwerpen bestaande uit een rank cirkelvormig skelet met daaraan verschillende uitsteeksels die op antennes lijken.

Tijdstip

Er is een relatie tussen het tijdstip waarop een ufo wordt gezien en de uiterlijke kenmerken die genoemd kunnen worden. Meestal is een ufo op klaarlichte dag niet meer dan een intens witte lichtbron of glanzende schijf, die lang op één punt kan blijven hangen om vervolgens plotseling, alsof een schakelaar wordt omgezet, te verdwijnen. 's Nachts zijn ufo's vaker getooid met allerlei gekleurde lichten die volgens een bepaald patroon aan en uit kunnen knipperen.

Vluchtgedrag

Volgens ooggetuigen bewegen ufo's zich geruisloos of zacht zoemend door het luchtruim en kunnen vanuit stilstand schijnbaar enorm versnellen en 'onmogelijk snelle' richtingveranderingen vertonen die in tegenspraak lijken met de wetten van traagheid en massa. Vreemde vluchtbewegingen zijn gemeld zoals meanderen, 'fladderen', oscilleren, bewegingen als van een 'vallend blad', en 'jojoën', waarbij tussen twee punten heen en weer wordt gependeld.

Overige aan ufo's gerelateerde verschijnselen

Graancirkels

Het verschijnen van graancirkels is sinds de jaren 70 van de 20e eeuw wereldwijd verspreid. Veel van deze geometrische patronen in het veld kunnen worden aangemerkt als bedrog, want duidelijk door mensenhanden gemaakt. Door ooggetuigen wordt soms beweerd dat zij in de nabijheid van de cirkels en tijdens de vermoedelijke tijd van creatie, ufo's in de vorm van lichtgevende bollen hebben gezien. Hoewel er theorieën zijn die de twee fenomenen (graancirkels en ufo's) met elkaar in verband trachten te brengen, blijft deze relatie speculatief en onbewezen. Wel is opmerkelijk dat sommige graancirkels met zeer complexe figuren moeilijk in 1 nacht gemaakt kunnen worden. Tijdens een stunt werd een ervaren groep graancirkelmakers uitgenodigd een auto te maken in een veld. Na veel strijd en 14 uur later hadden ze de klus geklaard. Het betrof een stunt van Mitsubishi.^[10] Echter waren overal voetstappen en gaten van paaltjes waar te nemen. Bij de meeste graancirkels is hier niets van te zien waardoor het op zijn minst discutabel geacht kan worden dat deze op dezelfde manier gemaakt zijn.

Dierverminking

Ook dierverminking is een verschijnsel dat vaak met ufo's in verband wordt gebracht. Niet zelden worden vreemde lichten waargenomen in de nabijheid van plaatsen waar later dood vee wordt gevonden. Het betreft meestal gruwelijk verminkte runderen, schapen, geiten of varkens, waarbij huid, ogen, tong en geslachtsdelen met chirurgische precisie geheel of gedeeltelijk zijn verwijderd en al het bloed is verdwenen. Ondanks minutieus onderzoek door deskundigen, is een definitief antwoord op de vragen over het hoe en waarom van dierverminking in verband met ufo's, nog niet gevonden. Als mogelijke 'aardse' oorzaken worden geheime experimenten van het leger genoemd, mishandeling door dierenbeulen of het ritueel offeren van dieren door satanische sekten.

Onderzoek naar geloof in ufo's

Zie Ufologie#Verklaringen en hypothesen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Psychologische verklaringen

In het algemeen worden ufo's in de psychologie verklaard als verkeerde interpretaties, perceptuele illusies of hallucinaties. Zo bepleit Hilary Evans^[11] in zijn vroege werk een "Psychosociale hypothesis". Hierin poneert hij ufowaarnemingen als fantasieën en hallucinaties, veroorzaakt door hetzelfde mechanisme als de verschillende occulte, paranormale, bovennatuurlijke of religieuze ervaringen (vergelijk vermeende waarnemingen van de Heilige Maagd Maria).^[12]

De theorie van het onbetrouwbare geheugen

Ufogerelateerde claims die uitsluitend zijn gebaseerd op ooggetuigenverslagen zijn niet steeds even betrouwbaar.^[13] De herinnering aan een gebeurtenis kan onbewust worden gewijzigd om een 'gewenste' interpretatie te verkrijgen. Een studie heeft uitgewezen dat slachtoffers van ontvoeringen door aliens behoorden tot een controlegroep die meer geneigd was om valse herinneringen te vertonen.^[14]

De theorie van de falende of gekleurde perceptie

Een aantal wetenschappers zoekt de verklaring in een psychologische gesteldheid van de waarnemers. Dit zou dan te maken kunnen hebben met psychische aandoeningen die het cognitieve vermogen beïnvloeden, of met diepgewortelde (religieuze) overtuigingen die van invloed zijn op het al dan niet waarnemen van degelijke verschijnselen: Veel individuen die geloven in paranormale verschijnselen en ufo's zouden een predispositie hebben voor klinische depressie, dissociatie en PDD-NOS. Deze cognitief beperkende invloeden hebben een invloed op de manier waarop mensen waarnemings- en interpretatiefouten maken wanneer ze geconfronteerd worden met werkelijk bestaande fenomenen. Een onderzoek van Sharps, Matthews en Asten in Journal of Psychology toonde met behulp van behandelingsprotocollen als ADHD Rating Scales (van Conners, Erhardt & Sparrows), de Dissociative Experience Scale (Coleman & Clark) en de Beck Depression Inventory II aan, dat in veel gevallen ESP geassocieerd kon worden met geloof in ufo's en andere paranormale verschijnselen.^[15] Wat de eventuele invloed van een religieuze bias betreft, bestaat er een publicatie van Hillstrom en Strachan die het hebben van een traditioneel geloof - in het bijzonder het protestants geloof - juist negatief correleert met het waarnemen van ufo's. Onder protestanten ligt het geloof in ufo's en de waarnemingen daarvan volgens deze onderzoekers 56% lager dan onder niet-gelovigen. Ze geven ook aan dat dit de christelijke overtuiging reflecteert dat geloof in het paranormale veroordeelt. ^{[16] [17]}

De theorie van het collectief onbewuste

Behalve een 'falende perceptie' zijn nog andere verklaringen voorgesteld in de psychologie. In zijn werk uit 1957, getiteld "Flying Saucers: A Modern Myth of Things Seen in the Skies", legt de Zwitserse psychoanalyticus Carl Gustav Jung ufo's uit als objecten afkomstig uit het collectief onbewuste, dus als een vorm van moderne archetypen. Hij laat de mogelijkheid echter open dat 'sommige' ufo's werkelijke machines ('nuts and bolts') zijn van onbekende oorsprong.

Ufo-Meldpunten

België

• Belgisch UFO-meldpunt

Nederland

• Meldpunt van de UFO-Werkgroep Nederland

Zie ook

• Unidentified submerged object (USO)

Door op de afspeelknop te klikken kunt u dit artikel beluisteren. Na het opnemen kan het artikel gewijzigd zijn, waardoor de tekst van de opname wellicht verouderd is. Zie verder info over deze opname, bekijk de oorspronkelijke versie of download de opname direct. (Meer info)

Literatuur

• Marcel Hulspas: UFO! De UFO-rage in Nederland, Prometheus 1997, ISBN 90 5323 528 0
• Kaku, Michio: Physics of the impossible, Penguin, London, 2009
• John Van Waterschoot, Ufo's boven België, Vijftig jaar waarneming, onderzoek en verklaringen - Lannoo nv. 1997 - ISBN 90 209 3102 4

Externe links

• Artikelen van stichting Skepsis over ufologie
• Top 100 Europese hotspots

Zie de categorie UFO van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.