Timoer Lenk

Timoer Lenk, ook Timoer de Grote, Tamerlane of Timoer de Manke¹ (1336, Kesh thans bekend als Sachrisabz (omgeving van Samarkand, Oezbekistan) – 1405, Tschimkent, Kazachstan) was een Turkmeense Mongool. Zijn Perzische bijnaam Lenk had hij te danken aan een een manke (lamme) voet die hij opliep door een pijl.

Hij beweerde een afstammeling te zijn van Dzjengis Khan. Deze afstamming is evenwel niet zeker. Hij trachtte Dzjengis Khan te evenaren door eerst — vanaf 1364 — Transoxanië te onderwerpen, daarna niet alleen Iran, Mesopotamië, Armenië en Georgië onder de voet te lopen, maar ook Rusland, Litouwen, India, Syrië en het Ottomaanse Rijk binnen te vallen.

Timoer was een wreed en nietsontziend heerser. Hij was een fanatiek moslim, die verantwoordelijk was voor het ter dood brengen van naar schatting zeven tot zeventien miljoen mensen. Vrijwel alle christenen (Nestorianen) in zijn rijk, dat een groot deel van Azië omspande, werden uitgeroeid. Alleen in de bergen van het huidige Irak ontsnapte een klein aantal aan het zwaard.

De christenen waren echter niet zijn enige slachtoffers, eenieder die ervan verdacht werd de keizer in de weg te staan deelde hun lot.

Het gevolg van zijn schrikbewind was dat het oude Arabische Rijk met zijn hoge beschaving, althans wat er van over bleef na de verovering van de Mongolen in 1258, in puin kwam te liggen.

Eén van zijn nakomelingen, Babur, was de stichter van het grote Mughalrijk in India.

Een andere van zijn nakomelingen, de kleinzoon van Timoer Lenk, Ulug Bek(1407-1449) latere heerser van het rijk der Timuriden, had tegenover zijn grootvader veel minder interesse in het uitbreiden van het rijk maar hij was wel een fervent astronoom. In de hoofdstad van het rijk der Timuriden, Samarkand, bouwde hij een reusachtige sextant in marmer van 63 meter lang en een kromtestraal van 40 meter uitgelijnd op de lokale meridiaan. Hiermee bepaalde hij de postities van zon, maan en planeten alsook van een duizend tal sterren. Dit gebeurde met een nauwkeurigheid die pas honderd jaar later kon geëvenaard worden door Tycho Brahé (1546-1601). Een kopie van deze metingen werd in 1648 teruggevonden in Oxford in de Bodleian Library.

Voetnoot

1. Timoer is Turks voor 'de ijzeren'. Lenk is Perzisch voor 'mank'.