Slechtziendheid: verschil tussen versies

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Slechtziend is iemand die minder ziet dan 1/3 of een sterk beperkt gezichtsveld heeft, maar niet voldoet aan de WHO-criteria voor blindheid (visus van minder dan 1/20; of minder dan 1/10 en tevens gezichtsveldverlies).

Vaak wordt de visus (gezichtscherpte) gebruikt om de mate van slechtziendheid aan te geven, hoewel bij slechtziendheid ook het gezichtsveld en de verwerkingsmogelijkheden van het brein van belang zijn.

De gezichtsscherpte of visus

De gezichtsscherpte of visus is een maat voor de kleinste details die iemand nog kan onderscheiden. Een volwassen mens heeft een normale visus als die groter dan of gelijk is aan 1,0; kinderen zien in de regel nog beter. Bij een visus van 1 hebben de kleinst waarneembare details een grootte van 1 boogminuut = graad. Bij een visus van 0,5 moet de proefpersoon twee keer zo dichtbij kijken om hetzelfde te kunnen zien, bij 0,10 10x zo dichtbij. De gezichtsscherpte wordt meestal gemeten met letterkaarten, symboolkaarten of plaatjes.

Visuele functies

Behalve gezichtscherpte kan iemand ook slechtziend raken doordat delen van het gezichtsveld uitgevallen zijn, of doordat de twee ogen niet goed samenwerken of doordat die persoon als gevolg van een oogziekte overmatig gevoelig is voor licht. Daarnaast kan het ook gebeuren dat iemand slechtziend wordt als gevolg van een storing in dat deel van de hersenen die de visuele waarneming verzorgen, bijvoorbeeld bij een herseninfarct of -bloeding in de occipitale schors. Vaak wordt de visuele waarneming opgedeeld in meetbare delen, zogenaamd visuele functies. Voorbeelden van visuele functies zijn: gezichtsscherpte, gezichtsveld, stereoscopisch dieptezien, kleuren zien, oogmotoriek, licht-donkeradaptatie.

Cerebrale slechtziendheid

Wanneer het oog intact is, kunnen er nog problemen met het zien zijn door hersenbeschadiging. Als de beschadiging tussen het oog en de hersenschors ligt, zal de patiënt een deel van het gezichtsveld missen, bijvoorbeeld een kwart of de helft. Als de afwijking in de schors ligt kan het zijn dat de patiënt dit zelf niet opmerkt. Wanneer de beschadiging in de centra die de prikkel verder moeten verwerken, komen verschijnselen voor als de blik niet kunnen richten, patronen niet herkennen enzovoort. We spreken van CVI Cerebral Visual Impairment.

Oorzaken en gevolgen

De oorzaak van de slechtziendheid bepaalt grotendeels de gevolgen ervan.

Bij stoornissen van de hersenen is het afhankelijk van de plaats van de stoornis, wat de patiënt er van zal merken. Halfzijdig zicht komt vaak voor, bijvoorbeeld na een beroerte. Voor degene die het treft, is belangrijk of hij zich hiervan bewust is of niet.

Beschadiging van het netvlies kan blijken uit nachtblindheid en of beperking van het gezichtsveld), zoals kokerzicht.

Bij aandoeningen van de ooglens, zoals staar (cataract) of het hoornvlies zal men wazig zien.

Hulp bij slechtziendheid

Slechtziendheid kan behalve veel praktische ongemakken ook emotionele problemen veroorzaken, bijvoorbeeld omdat iemand niet meer zijn of haar eigen werk kan verrichten, of omdat de van buitenaf veelal onzichtbare beperkingen niet serieus genomen worden. Met hulpmiddelen en begeleiding is vaak een deel van de beperkingen op te lossen. De Nederlandse maatschappij heeft, vergeleken bij veel andere Europese landen een modern stelsel van hulp aan slechtzienden, en vergoeding van hulpmiddelen en begeleiding. In 2004 verscheen een nieuwe richtlijn van Nederlandse oogartsen voor doorverwijzing naar speciale hulp bij slechtziendheid.

Ervaringslessen

Zowel in Nederland als in België is er sedert enkele jaren een netwerk ervaringsdeskundigen actief dat lessen kan verzorgen door mensen die zelf slechtziend of blind zijn. Zulke lessen worden bijvoorbeeld gegeven in het onderwijs, de zorgsector, bij horecapersoneel of aan kerkelijke vrijwilligers. In ervaringslessen probeert men met behulp van speciale brillen of in het duister de deelnemers een visuele handicap te laten ervaren. In zulke lessen worden tips gegeven voor het omgaan met blinden of slechtzienden.

Syndroom van Charles Bonnet

Sommige mensen die op oudere leeftijd (boven de 65 jaar) slechtziend worden, kunnen verschijnselen krijgen van het Syndroom van Charles Bonnet.

Externe links

• Voorlichting en gastlessen door de Nederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden
• Belgische blindennazorgwerken voor blinden en slechtzienden
• Initiatief om blinden en slechtzienden kunst te laten ervaren