Signatuurleer: verschil tussen versies

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Volgens de signatuurleer geven uiterlijke kenmerken van (met name) planten die overeenkomsten vertonen met delen van het menselijk lichaam, aanwijzingen over de delen van het menselijk lichaam waarvoor deze gebruikt kunnen worden. Deze doctrine stelt dat de overeenkomst met opzet is aangebracht door de Schepper danwel de natuur.

Historie

De signatuurleer stamt uit de geneeskunst in de oudheid en werd al toegepast in China. Nu nog wordt daar de fallus-vormige hoorn van de Neushoorn en Ginseng gezien als libido- of potentieverhogende middelen, hoewel het effect ervan niet is aangetoond (Varro E. Tyler, 1999).

In stukken van Galenus (131-200) zijn aanwijzingen te vinden voor signatuurleer (James).

Hoewel de Zwitserse arts Paracelsus von Hohenheim (1493-1541) vaak wordt aangegeven als een van de grondleggers van deze leer, was hij juist een zoeker naar de kern, de essentie van geneesmiddelen, waarbij een uiterlijke overeenkomst niet voldoende was. Een letterlijke vertaling van plantenvormen of kleuren naar medicinale toepassingen is dan ook niet bij Paracelsus terug te vinden ^[1].

De arts en alchemist Della Porta, die leefde van 1538 tot 1615, beschrijft in zijn boek Phytognomonica aan de hand van signaturen een systeem van overeenkomsten tussen planten, dieren en sterrenbeelden.

Signatuurleer is terug te vinden in de werken van de 17e eeuwse botanist en kruidenkenner William Coles (1626-1662) en Nicolaas Culpeper. Coles wees onder meer op de walnoot die heel goed is voor het hoofd omdat het op hersenen lijkt. De kliertjes in de blaadjes van Sint-Janskruid zag hij als kleine gaatjes die volgens hem verwezen naar de poriën in de huid wat volgens hem wijst op een gunstige werking bij allerlei verwondingen en problemen met de huid.

Tot in de 19e eeuw speelde de signatuurleer een rol in de gangbare medische teksten. Rond die tijd werd de wetenschappelijke methode leidend in de biologie en geneeskunde.

Bij de z.g. alternatieve geneeswijzen zoals homeopathie is de signatuurleer echter nog wel in gebruik.

Signaturen

Diverse uiterlijke kenmerken worden genoemd. Zo wijzen ronde stengels op vrouwelijke eigenschappen, dus een verzachtende en harmoniserende werking, terwijl hoekige en vierkante stengel mannelijk zouden zijn, en dus goed zijn voor weerstand en stevigheid. Een holle stengel komt in deze visie overeen met de slokdarm en de luchtpijp. Nog een aantal signaturen:

Bloemkleur

• Geel: voor lever en spijsvertering
• Rood: voor bloed en hart
• Blauw: geeft verkoeling en werkt op de luchtwegen
• Paars: werkt stimulerend én kalmerend op het zenuwstelsel
• Groen: kalmerend op inwendige organen
• Wit: verzachtend en harmoniserend

Bloeiwijze

• naar boven gericht: stimulerend voor de levenskracht
• naar beneden gericht: harmoniserend op de bovenpool
• horizontaal gericht: werken op de bloed en zuurstofcirculatie

Blad

• Kleine, fijngevormde blaadjes: werken ontkrampend
• Grote bladeren: werken samentrekkend
• Bladvorm: niervormig voor de nier; hartvormig voor het hart enz.
• Beharing: werkzaam op huid, haren en slijmvliezen

Doornen

• weerstand verhogend, prikkelend en koortsopwekkend

Plantennamen

Allerlei plantennamen verwijzen duidelijk naar de toepassing ervan. Als er sprake is van een uiterlijke gelijkenis met het te behandelen orgaan kan de naam wijzen op toepassing van de signatuurleer: Longkruid (afbeelding).

Christendom

De Europese Christelijke metafysica legde een verband met de theologie: de Schepper is verantwoordelijk voor de vorm van alle levende wezens en laat daarin zien wat hun kwaliteiten zijn. Voor de late middeleeuwer was de wereld vol van dergelijke Godsbewijzen. De wet van Correspondentie van het Hermetisme "As above, so below; as below so above" wordt uitgedrukt als de relatie tussen de macrokosmos en de microkosmos;.

De filosoof Michel Foucault gaf aan dat deze doctrine breder werd toegepast, zoals bij de exegese van de Bijbel en andere teksten, in de symboliek en de kennis van het zichtbare en het onzichtbare. Voor die tijd werd het als heel werkelijk en samenhangend beschouwd.

Klopt de signatuurleer?

Ter verdediging van de signatuurleer worden diverse gevallen genoemd waarbij een verband aangewezen kan worden tussen de werking van een plant en het uiterlijk. Zo bevat de door Coles genoemde walnoot, waarvan de vorm doet denken aan hersenen in een hersenpan, werkelijk vetzuren die belangrijk zijn voor het functioneren van de hersenen.

Critici wijzen erop dat dit soort verbanden louter toeval zijn, en dat er net zo goed voorbeelden zijn waarbij een schijnbare overeenkomst geen aanwijzing is voor een medicinale werking. Zo is geen van de aan vrouwenmantel toegeschreven medische werkingen bij vrouwenkwalen wetenschappelijk aantoonbaar, en ook het longenkruid is volgens onderzoek nagenoeg onwerkzaam tegen longkwalen. Geneeswijzen zoals de door Nicolas Lémery in een uit 1697 daterend boek aangeraden toepassing van een gedroogde en tot poeder vermalen schedel van een door geweld om het leven gekomen mens tegen hersenziekten^[2] is niet op empirisch onderzoek gebaseerd, maar op analogie-denken. Voor wetenschappers geldt de signatuurleer nu dan ook als een Pseudowetenschap.

Externe links

• Tamarra S. James, "An Introduction to the Doctrine of Signatures"
• Varro E. Tyler, Ph.D. "False Tenets of Paraherbalism" (gepost op 31 aug 1999)

Bronnen

1. ↑ Elling & Van Asseldonk: Leerboek Traditionele Europese Natuurgeneeskunde, Uitgever Instituut voor Traditionele Europese Natuurgeneeskunde 2006, blz. 33
2. ↑ Jean Marie Pelt: Die Geheimnisse der Heilpflanzen, Verlag Knesebeck, München 2005, ISBN 3-89660-291-8, S. 51f

.