Scheldwoord: verschil tussen versies

Een scheldwoord of scheldnaam (ook: schimpnaam) is een woord dat wordt uitgesproken om iemand te beledigen of te krenken.

Soorten scheldwoorden

Nederlandse scheldwoorden bevatten vaak de naam van een ziekte, al dan niet in verbasterde vorm. Een voorbeeld is kankerlijer of kolerelijer (iemand die aan cholera lijdt).

Zo'n scheldwoord ontstaat door een combinatie van de volgende onderwerpen: bevolkingsgroepen, beroepen (hoer), ziekten (kanker), schaamdelen (kut-, klote-), nationaliteit (mof), diersoorten (hond, rat), intelligentie (imbeciel), uiterlijk (dikke, schele), ideologie (nazi) of seksuele oriëntatie (homo). Dit kan ook via samenstellingen gebeuren: Kankerhomo, kuthond, enz. Het is ook mogelijk dat men eigennamen gebruikt als deel van een scheldwoord, zoals bijvoorbeeld: "mislukte Elvis" en "pseudoHitler".

Het gebruik van scheldwoorden wordt in de media echter soms gecensureerd door deze woorden weg te bliepen of uit een artikel weg te laten. In de Nederlandse etiquette wordt het gebruik van scheldwoorden als ongepast gezien. of godverdomme kuthoofd kankerkind en sukken

Pejorisatie en amelioratie

Niet alle woorden die heden ten dage te boek staan als scheldwoorden hebben altijd een negatieve of pejoratieve betekenis gehad. Zo was in de middeleeuwen een "wijf" een synoniem voor "vrouw". Tijdens de jaren '30 was een nazi een lid van de nazipartij. Na de Tweede Wereldoorlog en de gruwelen van de holocaust kreeg het woord een negatieve bijklank. Tegenwoordig wordt "nazi" gebruikt tegen mensen die zich racistisch, intolerant, dictatoriaal of zeer conservatief gedragen. Het woord "hippie" heeft door generaties die na de jaren 1960 opgroeiden naast de reguliere betekenis ook een nieuwe betekenis gekregen als scheldwoord. Thans wordt het vaak gebruikt tegen mensen die politiek links staan of naïeve wereldverbeteraars. De verschuiving van een positieve of neutrale betekenis naar een negatieve betekenis heet pejorisatie.

Sommige scheldtermen worden echter door degenen die vaak worden uitgescholden gebruikt als een eretitel of geuzennaam. Het woord "geuzennaam" gaat terug op de 16de eeuw, toen een groep Nederlandse en Vlaamse edelen een verzoekschrift indiende bij Margaretha van Parma en door haar adviseur werd afgewimpeld met de woorden: "Ach, mevrouw, het zijn maar geuzen." (een "geus" was toen een ander woord voor bedelaar.) De edelen en hun aanhangers besloten zich hierop Geuzen te noemen. Het woord "geus" heeft hierdoor ook zijn pejoratieve betekenis verloren. Een ander voorbeeld van een geuzennaam is "nigger", oorspronkelijk een scheldwoord voor "zwarte" dat in bepaalde kringen van zwarte Amerikaanse jongeren wordt gebruikt om andere zwarten mee aan te spreken. Sinds de jaren '90 zijn er bepaalde jongeren die het woord "nerd" ook als een eretitel gebruiken. De verschuiving van een negatieve of neutrale betekenis naar een positieve betekenis heet amelioratie.

Syndroom van Gilles de la Tourette

Het syndroom van Gilles de la Tourette is een tic-stoornis die bij sommige patiënten (slechts 10-30%) resulteert in het dwangmatig gebruik van schuttingtaal. Dit heet coprolalie, letterlijk "poep-praat". Dit kunnen scheldwoorden zijn, maar ook ongepaste taal als: wat ben jij dik, zeg! In tegenstelling tot wat veel mensen denken heeft het merendeel van de mensen met het syndroom van Gilles de la Tourette geen coprolalie. Alle mensen met Tourette hebben dan ook andere tics dan louter het ongecontroleerd uiten van obsceniteiten, zo hebben ze ook allemaal motorische tics.

Zie ook

• Dysfemisme
• Krachtterm
• Pejoratief
• Lijst van verwensingen gebaseerd op ziekte

Externe link

• Scheldwoordenlijst op Taalkabaal.nl