Pedagogiek: verschil tussen versies

Pedagogiek of opvoedkunde is de wetenschappelijke studie van de manier waarop volwassenen (ouders, opvoeders, onderwijzers) jeugdigen grootbrengen met een bepaald doel voor zich. Een beoefenaar van deze studie heet een pedagoog. De studie van het onderwijs wordt onderwijskunde genoemd. De studie van het lesgeven zelf heet didactiek.

Pedagogiek is afgeleid van het Griekse woord παιδαγωγία (paidagōgia), wat op zijn beurt afkomstig is van het Griekse woord παιδαγωγός^[1] (paidagōgos). Dit woord is een synthese van de woorden παῖς (país) wat kind, jongen betekent en γωγην (gogein) wat leiden, wegleiden betekent (eerste persoon enkelvoud: ἄγω (ágō) = ik leid). Een pedagoog (παιδαγωγός) in de Oudheid was een slaaf die de kinderen begeleidde van en naar school en in het algemeen ook begeleidde (bijvoorbeeld naar de markt).

Meer specifiek bestudeert pedagogiek onderwijsmethoden, inbegrepen de doelen die daarin dienen te worden gesteld, en de manier waarop deze doelen bereikt kunnen worden. De wetenschap bestudeert de opvoeding, de ontwikkelingsfasen, en ook de relatie tussen het kind en zijn omgeving: familieleden, school, vriendjes en vriendinnetjes, de gebouwde omgeving, media, etc. De nadruk ligt vooral op het handelen. Onder pedagogie wordt de praktijk van het opvoeden verstaan. Ook wordt de opvoeding van moeilijk opvoedbare kinderen onderzocht.

De opvoedingswetenschap (pedagogiek) bestaat niet in alle landen als zelfstandige wetenschap; in Nederland, Duitsland en België is dit overigens wel het geval. In Groot-Brittannië heet het education en is het één profiel samen met maatschappelijk werk en dienstverlening.

Specialisaties

Binnen de pedagogiek worden de volgende specialisaties onderscheiden:

• sociale pedagogiek: bestudeert de maatschappelijke voorwaarden van de opvoeding
• onderwijspedagogiek (met inbegrip van didactiek, en onderwijskunde)
• klinische pedagogiek
• gezinspedagogiek
• ecologische pedagogiek bestudeert het kind in de complexiteit van zijn leefomgeving
• theoretische pedagogiek
• forensische pedagogiek
• historische pedagogiek: bestudeert hoe in het verleden pedagogen (onderwijzers en ouders) gestalte gaven aan de wens jeugdigen met een bepaald doel groot te brengen
• orthopedagogiek: bestudeert onder andere het grootbrengen van jeugdigen met een ontwikkelingsstoornis, zoals ADHD, of leerstoornis, zoals dyslexie
• mediapedagogiek bestudeert de impact van nieuwe media op opvoeding
• godsdienstpedagogiek

Sommigen menen dat er theorieën zijn die altijd en overal zouden gelden over het (beïnvloeden van) menselijk gedrag. Anderen menen dat het menselijk gedrag niet is te voorspellen, en gaan "slechts" na hoe het in het verleden is toegegaan.

In de theorie^[2] heeft men verder acht terreinen van opvoeding onderkend: emotionele vorming, esthetische vorming, ethische vorming, intellectuele vorming, lichamelijke opvoeding, persoonlijkheidsvorming, seksuele opvoeding en sociale vorming.

Pedagogen

Zie Pedagoog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bekende Nederlandse en Belgische pedagogen

Bekende buitenlandse pedagogen

Zie ook

 Portaal Onderwijs

• Educatie
• Andragogie

Literatuur

• Siebren Miedema (red.), Pedagogiek in meervoud: wegen in het denken over opvoeding en onderwijs. Houten, Bohn Stafleu Van Loghum, 1984 / 2000 (6de druk)
• Paul Smeyers, Stefan Ramaekers, Roel van Goor, Bruno Vanobbergen (red.), Inleiding in de pedagogiek. Deel 1: Thema's en basisbegrippen. Deel 2: Grondslagen en stromingen. Amsterdam, Boom, 2017
• Joop Berding & Wouter Pols (2018, 4e herziene druk). Schoolpedagogiek voor het basis- en voortgezet onderwijs. Noordhoff Uitgevers BV., Groningen, Nl., 356 p.. ISBN 9789001827892.
• Tom Kroon & Bas Levering (red.) (2008 / 2019, 5e druk). Grote pedagogen in klein bestek. SWP, Amsterdam, 336 p.. ISBN 9789088506925.
• Jan Masschelein (red.), Dat is pedagogiek. Actuele kwesties en sleutelteksten uit de Westerse pedagogische traditie van de twintigste eeuw. Leuven University Press, 2019 ISBN 9789462701496
• D.Th. Thoomes, De antropologische pedagogiek van O.F. Bollnow. In: Bronteksten Historische pedagogiek, Rotterdam, 2000 [1] / Capita Selecta [2]
• Daan Thoomes, Gemankeerde volwassenheid? In: In de Waagschaal, tijdschrift voor theologie, cultuur en politiek. Jrg. 30, 2001, nr. 7, pp. 12-14 [3]
• Daan Thoomes, Opvoeding heeft een doel. In: In de Waagschaal, tijdschrift voor theologie, cultuur en politiek. Jrg. 32, 2003, nr. 13, pp. 13-16 [4]
• Willem Koops, Een beeld van een kind. De ontwikkeling en opvoeding van het kind in historisch perspectief. Amsterdam, Boom, 2016
• Jan Bransen, Pedagogisch gezag is geen epistemisch gezag. Een pleidooi tegen de verwetenschappelijking van de pedagogiek. In: Pedagogiek, jrg. 36, 2016, nr. 2, pp. 175-198
• Jan Bransen, Gevormd of vervormd?: een pleidooi voor ander onderwijs. Leusden, Isvw Uitgevers, 2020

Externe links

• Vlaamse vereniging van orthopedagogen (VVO)
• Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO)
• Daan Thoomes, Herinneringen aan pedagogiek- en filosofiehoogleraren in Utrecht, Utrechts Archief, 2023

Zie de categorie Pedagogy van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.