Oudejaarsconference

De oudejaarsconference is een cabaretvoorstelling die speciaal wordt gegeven op oudejaarsavond als afsluiting van het jaar. Het is uitgegroeid tot een typisch Nederlandse traditie, die sinds 1993 in Vlaanderen navolging heeft gekregen in de persoon van de Vlaamse cabaretier Geert Hoste (zijn eindejaarsconference wordt op nieuwjaarsdag uitgezonden).

De conference wordt gegeven door één of meerdere cabaretiers. Van tevoren kan men in het theater vaak de proefvoorstellingen al bijwonen. Enkele afgeleiden van dit type conference zijn de nieuwjaarsconference, de sinterklaasconference, de millenniumconference en de oudejaars-stand-up.

Nederland

Geschiedenis

Op 3 januari 1638 werd, ter gelegenheid van de opening van de eerste stenen schouwburg van Amsterdam, het stuk Gijsbrecht van Aemstel opgevoerd. In 1707 werd "de Gijsbrecht" voor het eerst gevolgd door De bruiloft van Kloris en Roosje als onderdeel van een avondvullende voorstelling. Om het publiek niet al te droevig gestemd huiswaarts te laten keren na een treurspel was het de gewoonte om als afsluiter een opgewekt nastuk te laten volgen. Vast onderdeel van De bruiloft van Kloris en Roosje was de nieuwjaarswens, uitgesproken door de ouders van de bruidegom (Thomasvaer en Pieternel). Vooraleer het publiek, het gemeentebestuur en de directie van de schouwburg een gelukkig nieuwjaar te wensen werd eerst teruggeblikt op het afgelopen jaar. De combinatie Gijsbrecht van Aemstel/De bruiloft van Kloris en Roosje hield stand tot 1968. Die luchtige terugblik op gebeurtenissen uit het afgelopen jaar kreeg in 1954 een heel nieuwe vorm toen de VARA Wim Kan vroeg om op de radio het jaar uit te luiden met een terugblik op de politieke verwikkelingen.

Wim Kan

"Om samen het kleinkunstjaar uit te leiden, luisteren we vanavond naar Wim Kan die het uur zal vullen met eigen liedjes en conferences", kondigt de presentator op 31 december 1954 aan. De eerste oudejaarsavondconference, 'Nou je weet wa'k bedoel', werd door de VARA uitgezonden om 21 uur op de radio. De conference werd op 25 en 26 december opgenomen in de kleine zaal van het Concertgebouw in Amsterdam. Wim Kan koos de opname van 25 december voor de uitzending.

Het is opvallend, dat Kan juist de politieke zuil waar de VARA toen nog heel duidelijk voor stond en uitdroeg, de politieke partij PvdA, op de hak nam in deze oudejaarsconference. In 1956 volgde zijn tweede. Kan kreeg opnieuw hoge luistercijfers en besloot er daarom mee verder te gaan. Zo werd een traditie geboren.

Seth Gaaikema

Toen in 1969 de conference "Heer, Ik Kom Hier Om Te Twijfelen" van Seth Gaaikema op de televisie werd gebracht, als eerste conference, gebeurde dit op oudejaarsavond. Twee jaar later volgde van Seth Gaaikema een echte oudejaarsconference op de televisie. In 1973 besloot Wim Kan ook een oudejaarsconference op de televisie te doen. Dit was meteen groot succes, de conference had een kijkdichtheid van 73,9%. Kan besloot dan om de drie jaar er een te houden.

Nieuwe generatie

Op de radio werd de serie van Wim Kan onderbroken door Neerlands Hoop (Freek de Jonge en Bram Vermeulen) samen met Jan de Hont. Zij hielden in 1977 in het radioprogramma In de Rooie Haan een oudejaarsconference. In 1981 zou Wim Kan opnieuw een oudejaarsconference, een jubileumprogramma, maken, maar er ontstond wrevel tussen hem en de VARA nadat diverse teksten uit de conference waren uitgelekt. De KRO bood uitkomst en gaf Wim Kan een optreden in het televisieprogramma van Aad van den Heuvel, de Alles is Anders show op oudejaarsavond. Dit optreden draaide uit op een half uur durende oudejaarsconference.

In 1982 volgde de laatste oudejaarsconference van Wim Kan, de stok werd letterlijk en figuurlijk overgenomen door Freek de Jonge. De IKON zond de oudejaarsconference van Freek de Jonge op het andere net uit en tijdens de afsluiting van Wim Kan gaf hij virtueel het stokje aan Freek de Jonge door, die het in zijn conference aannam. Het idee om een echt stokje te gebruiken kwam van Wim Kan zelf.

In 1985 besloot Seth Gaaikema opnieuw ook een oudejaarsconference te houden. Hiermee ging hij in concurrentie met Freek de Jonge, die daarop meestal volgde met een nieuwjaarsconference. In 1986 had Seth Gaaikema geen concurrentie van Freek de Jonge, maar in 1988 weer wel. In 1988 ontstond er een nieuw fenomeen, Lebbis en Jansen stonden in het theater met een oudejaarsconference, deze werd meerdere malen gespeeld in de laatste week van het jaar. In 1989 besloot Seth Gaaikema een dag eerder te gaan zitten met zijn oudejaarsconference 'Nog Een Dag Om Het Goed Te Maken'. In dat jaar maakte Youp van 't Hek zijn debuut in de oudejaarsconference. Deze conference was meteen een groot succes en maakte Youp van 't Hek tot een gevestigde naam.

Eerder op die oudejaarsdag imiteerde Arjan Ederveen in het televisieprogramma Theo en Thea Wim Kan, als een soort van eerbetoon en lichte spot aan de gevestigde traditie van de oudejaarsconference. In 1990 was het weer Seth Gaaikema en in 1992 Freek de Jonge. In de kleine en middelgrote zalen houdt in 1992 Tim van der Sluijs zijn eerste oudejaarsconference. In 1993 was er geen Oudejaarsconference maar een grote show van Paul de Leeuw, een extra lange uitzending van De schreeuw van de Leeuw genaamd "Jeetje meteetje, 't was me het jaartje wel", met af en toe referenties naar de Oudejaarsconference.

In 1994 zijn Lebbis en Jansen te horen op de radio met een oudejaarsconference. In 1995 was er de tweede oudejaarsconference van Youp van 't Hek. De conference valt bij publiek nog als aardig en wel goed maar bij de pers wordt de conference zeer slecht ontvangen. In 1995 haalde Freek de Jonge in zijn radio oudejaarsconference Brand uit naar deze conference. De pers pakt de steek van Freek gretig op. Op de televisie hield Freek de Jonge ook nog een Oudejaarsconference, Het Luik geheten.

In 1998 zijn er weer oudejaarsconferences op de radio. Lebbis en Jansen doen de echte oudejaarsconference. De IKON zendt dat jaar ook de oudejaarsconference Op de drempel van het wad uit op de radio van 6 cabaretiers; Job Schuring, Jeroen van Merwijk, Maarten van Roozendaal, Mylene d'Anjou, Jaap Mulder en Kees Torn die werd gespeeld op het waddeneiland Texel. In theater vindt de eerste oudejaarsconferences plaats van Sjaak Bral. Het aantal theater oudejaarsconferences is dan al vrij groot.

In 1999 speelde Youp van 't Hek zijn derde oudejaarsconference en deze werd beduidend beter ontvangen dan zijn tweede. Seth Gaaikema speelde op 22 december van dat jaar een variant van de oudejaarsconference, de millenniumconference, een overzicht van de afgelopen eeuw in plaats van jaar. In 2000 en 2001 delen Lebbis en Jansen en Freek de Jonge de oudejaarsavond met hun conferences, in het theater en op de lokale en regionale zenders valt in het begin van de 21e eeuw ook veel oudejaarsconferences te zien en te horen. In 2002 wordt een nieuwe variant geïntroduceerd door Javier Guzman en de VARA, de Sinterklaasconference op Sinterklaasavond. In 2004 ontstond weer een andere variant; de Oudejaars stand-up werd geïntroduceerd door Wilko Terwijn.

Overzicht

Literatuur

Peter Voskuil, De koning is dood, leve de koning! Geschiedenis van de oudejaarsconference. Amsterdam, Uitgeverij Vierkant, 2009.

source: https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oudejaarsconference&oldid=39936796