Otto Neurath: verschil tussen versies

Otto Neurath (Wenen, 10 december 1882 - Oxford, 22 december 1945) was een Oostenrijks filosoof, econoom en socioloog. Hij was lid van de Wiener Kreis, een groep wetenschappers die zich rond Moritz Schlick schaarden.

Neurath hield zich met name bezig met wetenschapsfilosofie en de grondslagen van kennis (epistemologie). Hij ontwikkelde een visie op kennis die coherentisme genoemd kan worden. Deze visie werd door hem in een inmiddels befaamde analogie verwoord:

We zijn als zeelieden die in een schip op de zee varen. Het is voor hen onmogelijk om de boot naar een dok te slepen en het daar te herbouwen. De zeelieden moeten al varende, zonder de boot te verlaten en plank voor plank de boot van binnen uit herbouwen en kunnen het schip nooit volledig opnieuw opbouwen. Zij moeten altijd iets op de plek houden en dat gebruiken als basis om verdere veranderingen door te voeren. Wanneer teveel tegelijkertijd wordt bewerkt, zinkt de boot.

Het schip is als het ware ons kennissysteem; de verzameling overtuigingen hoe de wereld in elkaar zit. We kunnen niet alles laten vallen, en overtuiging voor overtuiging controleren. We kunnen elke keer slechts één overtuiging onderzoeken, maar om dit te doen, moeten we andere overtuigingen op hun plaats laten. Met andere woorden: je kunt theorieën onderzoeken, maar dat doe je met behulp van theorieën. Neurath gaf met de analogie aan dat onze overtuigingen niet volledig kunnen worden gerechtvaardigd (of bewezen). Een kennissysteem is daarmee noodzakelijkerwijs onvolledig. De oplossing kan geboden worden wanneer wij in staat zouden zijn om buiten het systeem te treden, om deze objectief te kunnen beoordelen. Dit blijkt echter onmogelijk te zijn.

Neurath heeft zich tevens bezig gehouden met ethiek en het marxisme (waar hij sterk door aangetrokken werd).

Otto Neurath heeft zich ingespannen voor een betere wereld. Hij vond dat iedereen, en vooral de gewone man, moest kunnen begrijpen hoe de maatschappij in elkaar zit. Maar hij zag ook in dat zulke informatie voor veel mensen saai is, en moeilijk te begrijpen. Daarom heeft hij een wetenschappelijke methode ontwikkeld waarmee zulke informatie aantrekkelijker wordt en makkelijker te begrijpen: ISOTYPE (International System Of TYpographic Picture Education).

Getallen en woorden in statistieken worden in deze methode verduidelijkt door middel van plaatjes: 10.000 auto’s worden in de statistiek aangegeven door 1 symbool voor een auto, en 50.000 auto’s door 5 keer hetzelfde symbool.

Neurath had iemand nodig die zijn woorden om kon zetten in heldere, eenvoudige beelden. Hiervoor vond hij de Duitse, sociaal betrokken kunstenaar Gerd Arntz (1900-1988). Gerd Arntz ontwierp meer dan 4000 symbolen voor de statistiek en optimaliseerde samen met Otto Neurath de ISOTYPE-methode voor de beeldstatistiek. Stuk voor stuk zijn het herkenbare, krachtige en vaak tijdloze symbolen die nu nog steeds gebruikt worden. Pictogrammen voor bijvoorbeeld, verkeersborden en luchthavens.

Een groot deel van hun gezamenlijke werk hebben zij vanaf 1934 in Den Haag gedaan. Otto Neurath woonde en werkte in Den Haag tot 1940 waarna hij wegens zijn Joodse afkomst en linkse opvattingen moest vluchten naar Engeland. Gerd Arntz heeft nog tot 1965 voor diverse instellingen informatie verhelderd volgens de ISOTYPE methode in tijdschriften, kranten en publicaties.

Neurath is onder meer bekend van een markante vergelijking over het ontbrekend beginpunt van de wetenschappen. In de wetenschappen is er geen tabula rasa: "We zijn als zeelieden die op open zee hun schip opnieuw moeten bouwen, zonder de mogelijkheid het in een droogdok uit elkaar te halen en met de nieuwste componenten opnieuw in elkaar te zetten." ^[1].

Publicaties (o.a.)

• Philosophical Papers 1913-1946 (red. R.S.Cohen & M.Neurath), uitg. D.Reidel, Dordrecht (1983)

Voetnoten

1. ↑ Philosophical papers (1983), p. 92