Norovirus: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijziging van 2001:1C04:4E0C:2500:1898:67E6:B81B:12BB (Overleg) teruggedraaid naar de laatste versie van RonaldB
 
(45 tussenliggende versies door 33 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Disclaimer medisch lemma}}
{{Disclaimer medisch lemma}}
{{Taxobox
{{Taxobox virus
| type=virus
| rijk=[[Virus (biologie)|Virussen]]
| afbeelding=Norwalk.jpg
| afbeelding=Norwalk.jpg
| afbeeldingteskt=Norwalkvirus onder een transmissieelektronen-<br />microscoop ([[Elektronenmicroscoop|TEM]]) na negatiefcontrastering<br /> (wit balkje ≡ 50 [[Nanometer|nm]]
| afbeeldingtekst=Norovirus onder een transmissieelektronen-<br />microscoop ([[Elektronenmicroscoop|TEM]]) na negatiefcontrastering<br /> (wit balkje ≡ 50 [[Nanometer|nm]]
| groep=iv
| groep=iv
| familie=[[Caliciviridae]]
| familie=[[Caliciviridae]]
| taxon=Geslacht
| taxon=Geslacht
}}
}}
'''Norovirus''' is een groep van virussen die belangrijke verwekkers van [[diarree]] zijn. Er wordt geschat dat wereldwijd 50% van alle [[acuut|acute]] [[episode]]n van [[Buikgriep|gastro-enteritis]] (buikgriep) door deze virussen worden veroorzaakt. Het Norovirus is een zogenaamd "positive sense" [[RNA-virus]].
'''Norovirus''' is een groep van virussen die belangrijke verwekkers van [[diarree]] zijn. Er wordt geschat dat wereldwijd 50% van alle [[acuut|acute]] [[episode]]n van [[Buikgriep|gastro-enteritis]] (buikgriep) door deze virussen worden veroorzaakt. Het norovirus is een zogenaamd "positive sense" [[RNA-virus]].


Het virus komt geregeld in de vorm van [[epidemie]]ën op relatief kleine schaal voor. Het is zeer besmettelijk en treft mensen van alle leeftijden. Het virus wordt overgedragen via voedsel en water dat besmet is met ontlasting (feces), via direct contact met een besmet persoon <ref> Goodgame R (2006). "Norovirus gastroenteritis". Curr Gastroenterol Rep 8 (5): 401–8. doi:10.1007/s11894-006-0026-4. PMID 16968608 </ref> en via [[aërosol]]vorming van het virus waarna het verschillende oppervlakten besmet <ref> Said MA, Perl TM, Sears CL (November 2008). http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18808354 "Healthcare epidemiology: gastrointestinal flu: norovirus in health care and long-term care facilities". Clinical Infectious Diseases 47 (9): 1202–8. doi:10.1086/592299. PMID 18808354 </ref> (bijvoorbeeld de deurkruk of het lichtknopje van het toilet).
Het virus komt geregeld in de vorm van [[epidemie]]ën op relatief kleine schaal voor. Het is zeer besmettelijk en treft mensen van alle leeftijden. Het virus wordt overgedragen via voedsel en [[besmettingsbron|water dat besmet]] is met ontlasting (feces), via direct contact met een besmet persoon<ref>Goodgame R (2006). "Norovirus gastroenteritis". Curr Gastroenterol Rep 8 (5): 401–8. {{DOI|10.1007/s11894-006-0026-4}} {{PMID|16968608}}.</ref> en via [[aerosol]]vorming van het virus waarna het verschillende oppervlakten besmet<ref>Said MA, Perl TM, Sears CL (November 2008). "Healthcare epidemiology: gastrointestinal flu: norovirus in health care and long-term care facilities". Clinical Infectious Diseases 47 (9): 1202–8. {{DOI|10.1086/592299}} {{PMID|18808354}}.</ref> (bijvoorbeeld de deurkruk of het lichtknopje van het toilet).


Na besmetting ontstaat er [[afweer|immuniteit]] tegen het virus, maar deze is meestal niet volledig en slechts tijdelijk<ref>Lindesmith L, Moe C, Lependu J, Frelinger JA, Treanor J, Baric RS (2005). http://jvi.asm.org/content/79/5/2900.long "Cellular and Humoral Immunity following Snow Mountain Virus Challenge". J. Virol. 79 (5): 2900–9. doi:10.1128/JVI.79.5.2900-2909.2005. PMC 548455. PMID 15709009.</ref>. Er zit ook een erfelijke kant aan het verhaal: mensen met [[bloedgroep]] O raken vaker geïnfecteerd<ref>Hutson, AM; Atmar RL, Graham DY, Estes MK (July 2003). "Norwalk virus infection and disease is associated with ABO histo-blood group type". J. Infect. Dis. 188 (1): 176–7. doi:10.1086/375829 </ref>, terwijl bloedgroep B en bloedgroep AB gedeeltelijke bescherming bieden tegen [[symptoom|symptomatische]] [[infectie]]<ref> Le Guyader FS, Krol J, Ambert-Balay K, Ruvoen-Clouet N, Desaubliaux B, Parnaudeau S, Le Saux JC, Ponge A, Pothier P, Atmar RL, Le Pendu J (March 2010). http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2832421/?tool=pmcentrez "Comprehensive Analysis of a Norovirus-Associated Gastroenteritis Outbreak, from the Environment to the Consumer". Journal of Clinical Microbiology 48 (3): 915–20. doi:10.1128/JCM.01664-09. PMC 2832421. PMID 20053852.</ref><ref> http://jvi.asm.org/content/76/23/12335.abstract "Binding of Norwalk Virus-Like Particles to ABH Histo-Blood Group Antigens Is Blocked by Antisera from Infected Human Volunteers or Experimentally Vaccinated Mice". Journal of Virology. 2002.</ref>.
Na besmetting ontstaat er [[afweer|immuniteit]] tegen het virus, maar deze is meestal niet volledig en slechts tijdelijk.<ref>Lindesmith L, Moe C, Lependu J, Frelinger JA, Treanor J, Baric RS (2005). http://jvi.asm.org/content/79/5/2900.long "Cellular and Humoral Immunity following Snow Mountain Virus Challenge". J. Virol. 79 (5): 2900–9. {{DOI|10.1128/JVI.79.5.2900-2909.2005}} {{PMID|15709009}} {{PMC|548455}}.</ref> Er zit ook een erfelijke kant aan het verhaal: mensen met [[bloedgroep]] O raken vaker geïnfecteerd,<ref>Hutson, AM; Atmar RL, Graham DY, Estes MK (July 2003). "Norwalk virus infection and disease is associated with ABO histo-blood group type". J. Infect. Dis. 188 (1): 176–7. {{DOI|10.1086/375829}}.</ref> terwijl bloedgroep B en bloedgroep AB gedeeltelijke bescherming bieden tegen [[symptoom|symptomatische]] [[infectie]].<ref>Le Guyader FS, Krol J, Ambert-Balay K, Ruvoen-Clouet N, Desaubliaux B, Parnaudeau S, Le Saux JC, Ponge A, Pothier P, Atmar RL, Le Pendu J (March 2010). "Comprehensive Analysis of a Norovirus-Associated Gastroenteritis Outbreak, from the Environment to the Consumer". Journal of Clinical Microbiology 48 (3): 915–20. {{DOI|10.1128/JCM.01664-09}} {{PMID|20053852}} {{PMC|2832421}}.</ref><ref>{{Citeer journal |url=http://jvi.asm.org/content/76/23/12335.abstract |title=Binding of Norwalk Virus-Like Particles to ABH Histo-Blood Group Antigens Is Blocked by Antisera from Infected Human Volunteers or Experimentally Vaccinated Mice |journal=Journal of Virology. 2002 |volume=76 |issue=23 |pages=12335-12343 |doi=10.1128/JVI.76.23.12335-12343.2002}}</ref>


Het virus lijkt mee te liften in darmbacteriën.<ref>{{Citeer journal |url=http://www.sciencemag.org/content/346/6210/755.short |title=Enteric bacteria promote human and mouse norovirus infection of B cells |journal=Science 07 Nov 2014 |volume=346 |issue=6210 |pages=755-759 |doi=10.1126/science.1257147}}</ref>
Vroeger - en in sommige gevallen nog steeds - werd de term ''Norwalkvirus'' gebruikt. De naam ''Norwalkvirus'' verwijst naar de plaats [[Norwalk (Ohio)|Norwalk]] in [[Ohio (staat)|Ohio]], waar het Norovirus voor het eerst werd geïdentificeerd in 1968.


Vroeger - en in sommige gevallen nog steeds - werd de term ''norwalkvirus'' gebruikt. De naam ''norwalkvirus'' verwijst naar de plaats [[Norwalk (Ohio)|Norwalk]] in [[Ohio (staat)|Ohio]], waar het norovirus voor het eerst werd geïdentificeerd in 1968.
== Symptomen Norovirusbesmetting ==
De symptomen van buikgriep zijn braken en diarree, die meestal beginnen tussen 15- en 48 uur nadat iemand het virus binnenkrijgt. Het braken is vaak heftig en kan heel plotseling optreden<ref> http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/infectieziekten/vraag-en-antwoord/wat-is-het-norovirus-en-wat-zijn-de-symptomen-en-behandeling-van-buikgriep.html</ref>. Het braken wordt ook wel projectielbraken genoemd, vanwege de soms optredende heftigheid. Verder zijn hoofdpijn, buikpijn, maagkrampen, spierpijn, [[malaise]] en milde koorts de meest voorkomende klinische symptomen. Er is geen bloed of slijmbijmenging in de ontlasting (feces).


== Symptomen norovirusbesmetting ==
== Verdenking van Norobesmetting ==
De symptomen van buikgriep zijn braken en diarree, die meestal beginnen tussen 15 en 48 uur nadat iemand het virus binnenkrijgt. Het braken is vaak heftig en kan heel plotseling optreden.<ref name="rijksoverheid">Rijksoverheid.</ref> Het braken wordt ook wel projectielbraken genoemd, vanwege de soms optredende heftigheid. Verder zijn hoofdpijn, buikpijn, maagkrampen, spierpijn, [[malaise]] en milde koorts de meest voorkomende klinische symptomen. Er is geen bloed of slijmbijmenging in de ontlasting (feces).
Als één of meer van de volgende verschijnselen zich voordoen, moet worden gedacht aan de mogelijkheid dat er een Norobesmetting heeft plaatsgehad:

== Verdenking van norobesmetting ==
Als één of meer van de volgende verschijnselen zich voordoen, moet worden gedacht aan de mogelijkheid dat er een norobesmetting heeft plaatsgehad:
* [[Projectielbraken]] in meer dan 50% van de gevallen,
* [[Projectielbraken]] in meer dan 50% van de gevallen,
* Een ziekteduur van 12- tot 60 uur,
* Een ziekteduur van 12 tot 60 uur,
* De ziekteverschijnselen treden 15- tot 48 uur na het vermoedelijke tijdstip van besmetting op,
* De ziekteverschijnselen treden 12 tot 48 uur na het vermoedelijke tijdstip van besmetting op,
* Meerdere mensen in de omgeving van patiënt blijken ziek.
* Meerdere mensen in de omgeving van patiënt blijken ziek.


== Behandeling Norobesmetting ==
== Behandeling norobesmetting ==
Er bestaat geen geneesmiddel tegen deze buikgriep. De symptomen gaan in de meeste gevallen vanzelf over na één tot vier dagen.
Er bestaat geen geneesmiddel tegen deze buikgriep. De symptomen gaan in de meeste gevallen vanzelf over na één tot vier dagen.
Het is belangrijk dat de zieke voldoende vocht, suikers en zouten binnen krijgt om uitdroging te voorkomen (wegens de diarree). Als de zieke het kan verdragen kunnen kleine hoeveelheden licht voedsel worden gegeten. Alcohol en [[diwaterstofcarbonaat|koolzuur]]houdende dranken moeten worden vermeden.
Het is belangrijk dat de zieke voldoende vocht, suikers en zouten binnen krijgt om uitdroging te voorkomen (wegens de diarree). Als de zieke het kan verdragen kunnen kleine hoeveelheden licht voedsel worden gegeten. Alcohol en [[diwaterstofcarbonaat|koolzuur]]houdende dranken moeten worden vermeden.


De meeste mensen zijn na 1 of 2 dagen ziekte weer op de been. Na vier dagen zijn de symptomen geheel verdwenen. Bij jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakte afweer kunnen de klachten ernstiger zijn en langer duren. Voelt men zich langer dan vijf dagen ziek, dan kan men het beste contact opnemen met de huisarts<ref>http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/infectieziekten/vraag-en-antwoord/wat-is-het-norovirus-en-wat-zijn-de-symptomen-en-behandeling-van-buikgriep.html De Rijksoverheid, infectieziekten</ref>. Bij uitdrogingsverschijnselen kan opname noodzakelijk zijn om vocht via een [[infuus]] toe te kunnen dienen.
De meeste mensen zijn na 1 of 2 dagen ziekte weer op de been. Na vier dagen zijn de symptomen geheel verdwenen. Bij jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakte afweer kunnen de klachten ernstiger zijn en langer duren. Voelt men zich langer dan vijf dagen ziek, dan kan men het beste contact opnemen met de huisarts.<ref name="rijksoverheid" /> Bij uitdrogingsverschijnselen kan opname noodzakelijk zijn om vocht via een [[infuus]] toe te kunnen dienen.


== Maatregelen ter voorkoming Norovirusbesmetting ==
== Maatregelen ter voorkoming norovirusbesmetting ==
[[Bestand:Norovirus 2019.jpg|thumb|Waarschuwing tegen het norovirus (Nederland, 2019)]]
Na het toiletbezoek of na contact met een patiënt met diarree of braaksel dienen de handen grondig gewassen te worden met zeep en daarna gewreven te worden met een [[Antisepticum|handdesinfectant]] die tenminste 60% [[Ethanol|alcohol]] bevat.<ref>[http://wathebik.com/aandoening/zes-stappen-om-maaggriep-te-voorkomen/ Watheb ik.com: Desinfectans]</ref> Dit is van essentieel belang om verspreiding van het virus te voorkomen. Zeker mensen die voedsel bereiden, zoals het smeren van een boterham voor anderen, kunnen heel gemakkelijk het norovirus doorgeven aan een ander. [[Chloorhexidine]] is niet werkzaam tegen dit virus.
Na het toiletbezoek of na contact met een patiënt met diarree of braaksel dienen de handen grondig gewassen te worden met zeep en daarna gewreven te worden met een [[Antisepticum|handdesinfectant]] die ten minste 60% [[Ethanol|alcohol]] bevat. Dit is essentieel om verspreiding van het virus te voorkomen. Zeker mensen die voedsel bereiden, zoals het smeren van een boterham voor anderen, kunnen heel gemakkelijk het norovirus doorgeven aan een ander. [[Chloorhexidine]] is niet werkzaam tegen dit virus.

* Was- en ontsmet de handen zeer goed na toiletgebruik, voor de bereiding van voedsel, voor het eten en zeker na het opruimen van diarree en braaksel.


* Was en ontsmet de handen zeer goed na toiletgebruik, voor de bereiding van voedsel, voor het eten en zeker na het opruimen van diarree en braaksel.
* Gebruik papieren wegwerphanddoeken na het handen wassen.
* Gebruik papieren wegwerphanddoeken na het handen wassen.

* Zieken dienen een apart toilet te gebruiken tot vier dagen na het verdwijnen van de klachten.
* Zieken dienen een apart toilet te gebruiken tot vier dagen na het verdwijnen van de klachten.
* Maak dagelijks het toilet schoon met een [[Bleekloog|bleekwater]]oplossing (liefst 40 delen water op één deel bleekwater). Maak vervolgens het toilet schoon van de schone kant naar de vieze kant.

* Maak dagelijks het toilet schoon met een [[bleekwater]]oplossing (liefst 40 delen water op één deel bleekwater). Maak vervolgens het toilet schoon van de schone kant naar de vieze kant.

* Maak ook de deurknop, de kraanknop, de spoelknop van het toilet en de lichtschakelaar schoon met een desinfectant.
* Maak ook de deurknop, de kraanknop, de spoelknop van het toilet en de lichtschakelaar schoon met een desinfectant.
* Vuile was dient apart te worden gewassen in de wasmachine op een zo hoog mogelijke temperatuur. Kookwas 90°C of 2 maal op 60°C. Bij die laatste dient, na het drogen van het wasgoed/beddengoed, te worden gestreken op een zo hoog mogelijke temperatuur.

* Vuile was dient apart te worden gewassen in de wasmachine op een zo hoog mogelijke temperatuur. Kookwas 90°C of 2 maal op 60°C. Bij die laatste was, dient na het drogen van het wasgoed/beddengoed, te worden gestreken op een zo hoog mogelijke temperatuur.

* Laat de zieke tot drie dagen, nadat men klachtenvrij is, geen voedsel bereiden voor anderen.
* Laat de zieke tot drie dagen, nadat men klachtenvrij is, geen voedsel bereiden voor anderen.


Regel 53: Regel 48:


{{Appendix}}
{{Appendix}}

[[Categorie:Virus]]
[[Categorie:Dierenvirus]]

Huidige versie van 17 mei 2024 om 06:24

Esculaap
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Norovirus
Norovirus onder een transmissieelektronen-
microscoop (TEM) na negatiefcontrastering
(wit balkje ≡ 50 nm
Taxonomische indeling
(Geen rang):Virussen
Groep:Groep IV ((+)ssRNA)
Familie:Caliciviridae
Geslacht
Norovirus
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Norovirus op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

Norovirus is een groep van virussen die belangrijke verwekkers van diarree zijn. Er wordt geschat dat wereldwijd 50% van alle acute episoden van gastro-enteritis (buikgriep) door deze virussen worden veroorzaakt. Het norovirus is een zogenaamd "positive sense" RNA-virus.

Het virus komt geregeld in de vorm van epidemieën op relatief kleine schaal voor. Het is zeer besmettelijk en treft mensen van alle leeftijden. Het virus wordt overgedragen via voedsel en water dat besmet is met ontlasting (feces), via direct contact met een besmet persoon[1] en via aerosolvorming van het virus waarna het verschillende oppervlakten besmet[2] (bijvoorbeeld de deurkruk of het lichtknopje van het toilet).

Na besmetting ontstaat er immuniteit tegen het virus, maar deze is meestal niet volledig en slechts tijdelijk.[3] Er zit ook een erfelijke kant aan het verhaal: mensen met bloedgroep O raken vaker geïnfecteerd,[4] terwijl bloedgroep B en bloedgroep AB gedeeltelijke bescherming bieden tegen symptomatische infectie.[5][6]

Het virus lijkt mee te liften in darmbacteriën.[7]

Vroeger - en in sommige gevallen nog steeds - werd de term norwalkvirus gebruikt. De naam norwalkvirus verwijst naar de plaats Norwalk in Ohio, waar het norovirus voor het eerst werd geïdentificeerd in 1968.

Symptomen norovirusbesmetting

De symptomen van buikgriep zijn braken en diarree, die meestal beginnen tussen 15 en 48 uur nadat iemand het virus binnenkrijgt. Het braken is vaak heftig en kan heel plotseling optreden.[8] Het braken wordt ook wel projectielbraken genoemd, vanwege de soms optredende heftigheid. Verder zijn hoofdpijn, buikpijn, maagkrampen, spierpijn, malaise en milde koorts de meest voorkomende klinische symptomen. Er is geen bloed of slijmbijmenging in de ontlasting (feces).

Verdenking van norobesmetting

Als één of meer van de volgende verschijnselen zich voordoen, moet worden gedacht aan de mogelijkheid dat er een norobesmetting heeft plaatsgehad:

  • Projectielbraken in meer dan 50% van de gevallen,
  • Een ziekteduur van 12 tot 60 uur,
  • De ziekteverschijnselen treden 12 tot 48 uur na het vermoedelijke tijdstip van besmetting op,
  • Meerdere mensen in de omgeving van patiënt blijken ziek.

Behandeling norobesmetting

Er bestaat geen geneesmiddel tegen deze buikgriep. De symptomen gaan in de meeste gevallen vanzelf over na één tot vier dagen. Het is belangrijk dat de zieke voldoende vocht, suikers en zouten binnen krijgt om uitdroging te voorkomen (wegens de diarree). Als de zieke het kan verdragen kunnen kleine hoeveelheden licht voedsel worden gegeten. Alcohol en koolzuurhoudende dranken moeten worden vermeden.

De meeste mensen zijn na 1 of 2 dagen ziekte weer op de been. Na vier dagen zijn de symptomen geheel verdwenen. Bij jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakte afweer kunnen de klachten ernstiger zijn en langer duren. Voelt men zich langer dan vijf dagen ziek, dan kan men het beste contact opnemen met de huisarts.[8] Bij uitdrogingsverschijnselen kan opname noodzakelijk zijn om vocht via een infuus toe te kunnen dienen.

Maatregelen ter voorkoming norovirusbesmetting

Waarschuwing tegen het norovirus (Nederland, 2019)

Na het toiletbezoek of na contact met een patiënt met diarree of braaksel dienen de handen grondig gewassen te worden met zeep en daarna gewreven te worden met een handdesinfectant die ten minste 60% alcohol bevat. Dit is essentieel om verspreiding van het virus te voorkomen. Zeker mensen die voedsel bereiden, zoals het smeren van een boterham voor anderen, kunnen heel gemakkelijk het norovirus doorgeven aan een ander. Chloorhexidine is niet werkzaam tegen dit virus.

  • Was en ontsmet de handen zeer goed na toiletgebruik, voor de bereiding van voedsel, voor het eten en zeker na het opruimen van diarree en braaksel.
  • Gebruik papieren wegwerphanddoeken na het handen wassen.
  • Zieken dienen een apart toilet te gebruiken tot vier dagen na het verdwijnen van de klachten.
  • Maak dagelijks het toilet schoon met een bleekwateroplossing (liefst 40 delen water op één deel bleekwater). Maak vervolgens het toilet schoon van de schone kant naar de vieze kant.
  • Maak ook de deurknop, de kraanknop, de spoelknop van het toilet en de lichtschakelaar schoon met een desinfectant.
  • Vuile was dient apart te worden gewassen in de wasmachine op een zo hoog mogelijke temperatuur. Kookwas 90°C of 2 maal op 60°C. Bij die laatste dient, na het drogen van het wasgoed/beddengoed, te worden gestreken op een zo hoog mogelijke temperatuur.
  • Laat de zieke tot drie dagen, nadat men klachtenvrij is, geen voedsel bereiden voor anderen.

Hoewel de ziekte niet ernstig is, kan men zich er soms wel erg ziek door voelen. De milde en symptoomloze gevallen kunnen juist een grote bijdrage leveren aan de verspreiding van de ziekte.