Nieuwewereldvertaling van de Bijbel: verschil tussen versies

De Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift^[1] is een vertaling van de Bijbel die gebruikt wordt door Jehova's getuigen en wordt uitgegeven door hun kerkgenootschap, het Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap. De vertaling hanteert de protestantse canon.

De eerste versie in het Engels verscheen in 1961, in het Nederlands in 1963 (zie tabel hieronder). De Nieuwe-Wereldvertaling is in de afgelopen decennia geheel of gedeeltelijk in 83 talen vertaald en een totale oplage van ruim 165 miljoen exemplaren. Het is daarmee een van de meest gedrukte en verspreide bijbelvertalingen van de 20e en 21ste eeuw geworden.^[2]

Hoewel het New World Bible Translation Committee het verzoek deed anoniem te blijven^[3][4], heeft Raymond Franz (voormalig lid van het Besturend Lichaam) onthuld dat de eerste vertalingen naar het Engels werden gemaakt door Frederick William Franz^[5] en dit is bevestigd door nader onderzoek.^[6][7]

Beweegredenen voor een eigen vertaling

Jehova's getuigen hebben een eigen vertaling gemaakt, omdat volgens hen de reeds bestaande bijbelvertalingen "werden vervaardigd door geestelijken en zendelingen van religieuze sekten van de christenheid, en hun vertalingen in mindere of meerdere mate werden beïnvloed door de heidense filosofieën en onschriftuurlijke overleveringen die hun religieuze stelsels van het verleden hadden geërfd, alsook door de neiging tot hogere kritiek".^[4]

Kenmerken

Naast de vertaalde tekst van de Bijbel, bevat de Nieuwe-Wereldvertaling ook ruim 125 000 verwijsteksten (kruisverwijzingen). Er zijn meer dan 11 400 verklarende voetnoten in opgenomen. Tevens bevat deze uitgave zowel een „Index van bijbelwoorden” als een „Index van voetnootwoorden” en een „Appendix” met 43 artikelen die informatie verstrekken over de wijze waarop de tekst is overgeleverd en over de authenticiteit van de Bijbel.^[8]

Kenmerkend voor deze vertaling is dat op alle 6973 plaatsen waar in de Hebreeuwse grondtekst voor de naam van God JHWH staat, dit wordt vertaald met "Jehovah", terwijl de meeste andere vertalingen dit weergeven met HEER of HERE. Ook in de vertaling van het Nieuwe Testament wordt "Jehovah" gebruikt, hoewel de Griekse grondtekst die naam niet heeft. De vertaling hanteert niet de gebruikelijke termen „Oude Testament” en „Nieuwe Testament”, maar hanteert Hebreeuwse en Aramese Geschriften en Griekse Geschriften. In een appendix van de vertaling licht toe dat het Besturend Lichaam de benaming "Oude" en "Nieuwe Testament" als een onjuiste vertaling van 2 Korintiërs 3:14 ziet.^[9] Verder is de vertaling vrijwel identiek aan de vertalingen die gebruikt worden door de rest van de christenen, maar verschilt op een paar punten. In onderstaande tabel worden voorbeelden gegeven van het kenmerkende archaïsche taalgebruik en kenmerkende verschillen naast elkaar gezet van gevallen waarbij de vertaling duidelijk is ontstaan vanuit het standpunt van hun leerstellingen:

Een toelichting op de doctrinair geïnspireerde verschillen:

1. Johannes 1:1: Waar in bijna alle andere vertalingen deze tekst door christenen geïnterpreteerd wordt als bewijs dat Jezus Christus God is, is dit met de Nieuwe-Wereldvertaling niet mogelijk. Daarbij hebben Jehova's getuigen zich bij de vertaling van Johannes 1:1 laten leiden door de gedachte dat wanneer er in het Grieks een zelfstandig naamwoord zonder bepalend lidwoord wordt geplaatst voor de persoonsvorm, dit voornamelijk kwalitatief van betekenis is. Er staat dan ook niet 'Het Woord was God', maar 'Het Woord was een god'. Deze vertaling komt overeen met de leer van Jehova's getuigen, die geloven dat Jezus Gods eerste schepsel is. Jezus is daarmee weliswaar de Zoon van God, maar dat geldt ook voor alle andere menselijke schepselen die daarna komen. In de manier waarop Jehova's getuigen Johannes 1:1 hebben vertaald staan zij bijna alleen. Eén van de weinige andere vertalingen die Johannes 1:1 op een soortgelijke manier weergeven is: The Bible, A New Translation (James Moffatt).
2. Kolossenzen 1:16,17: In dit geval is het geïnterpoleerde woord ("andere") wel tussen vierkante geplaatst. Ook deze toevoeging hangt samen met het feit dat Jehova's getuigen niet in de Drie-eenheid geloven.^[10] Let daarom ook op het weergeven van "Hem" als "hem", het vertalen van "εν" met "door bemiddeling van" in plaats van "in", maar ook "δι(α)" met "door bemiddeling van" in plaats van "door".
3. 1 Timoteüs 2:3,4: Waar in bijna alle andere vertalingen uit dit vers de wens van God blijkt alle mensen te redden, wordt dit in de visie van het Besturend Lichaam beperkt tot de wens alle soorten van mensen te redden.

"Er is consequent een uniform systeem van moderne interpunctie gehanteerd. Als uitspraakhulp is bij veel eigennamen een streepje toegevoegd onder de lettergreep waarop de klemtoon valt. Een heel enkele keer is bij een eigennaam een accent boven een klinker geplaatst om de uitspraak aan te geven".^[11]

Vertaalmethode

De Nederlandse vertaling is gebaseerd op de Engelstalige vertaling van het Wachttorengenootschap. De Engelse vertaling is door anonieme vertalers vertaald vanuit Hebreeuwse, Griekse en Latijnse teksten. De vertaling blijft volgens de Jehova's getuigen dichter bij de oorspronkelijke teksten. Woorden die niet in de oorspronkelijke tekst voorkomen, maar toegevoegd zijn voor een beter begrip of een betere zinsbouw zijn in de gehele vertaling duidelijk gemarkeerd (met enkele uitzonderingen, zie hierboven). Voor de Hebreeuwse tekst werd gebruikgemaakt van de Codex Leningradensis zoals in Kittels Biblia Hebraica Stuttgartensia uitgave zeven, acht en negen. De Griekse tekst is genomen uit The New Testament in the Original Greek, door Westcott en Hort. Maar ook Griekse teksten van Bover, Merk UBS, Nestle-Aland en anderen zijn gebruikt. Voor Latijnse teksten is gebruikgemaakt van de Biblia Sacra Iuxta Vulgatam Versionem, Wurttembergische Bibelanstalt, Stuttgart 1975.^[12]

Evaluatie

In de evaluatie van Bijbelvertalingen die tussen 1955 en 1985 zijn verschenen, noemt The HarperCollins Bible Dictionary de Nieuwe-Wereldvertaling als één van de belangrijkste recente vertalingen.^[13]

In een studie in 2003 door Jason BeDuhn, buitengewoon hoogleraar religieuze studies aan de Universiteit van Noord Arizona (Verenigde Staten), van negen van "de Bijbels die het meest worden gebruikt in de Engelssprekende wereld", waaronder de New American Bible, The King James Bible en The New International Version, bestudeerde BeDuhn verschillende passages die als controversieel worden beschouwd, waar het "het meest waarschijnlijk is dat vooringenomenheid de vertaling beïnvloedt". Bij elke passage vergeleek hij de Griekse tekst met de weergave van iedere Engelse vertaling en zocht hij naar vooringenomen pogingen om de betekenis te wijzigen. BeDuhn stelde dat de Nieuwe-Wereldvertaling "niet vrij is van vooringenomenheid", maar zich presenteerde "als de meest nauwkeurige van de vergeleken vertalingen" en daarom een "opmerkelijk goede vertaling"; hij voegde toe dat "de meeste verschillen worden veroorzaakt door de grote nauwkeurigheid van de Nieuwe-Wereldvertaling als een letterlijke, conservatieve vertaling." BeDuhn zei dat het introduceren van de naam "Jehovah" op 237 plaatsen in het Nieuwe Testament "geen nauwkeurige vertaling is volgens de meest fundamentele regels van nauwkeurigheid" en dat het "nauwkeurigheid opoffert ten gunste van de voorkeurterm van de denominatie om God mee aan te duiden"; hij voegde toe dat de vertaling waarschijnlijk breder geaccepteerd zou worden en zijn waarde zou kunnen bewijzen als de vertalers het gebruik van "Jehovah" in het Nieuwe Testament zouden verlaten.^[14]

De New Catholic Encyclopedia zegt over de Nieuwe-Wereldvertaling met studievoetnoten: "De vertaling van [Jehova's getuigen] van de Bijbel [heeft] een indrukwekkend kritisch voetnotenapparaat. Het is een uitstekend werk, behalve wanneer wetenschappelijke kennis in conflict komt met de aanvaarde doctrines van de beweging." Het bekritiseert het gebruik in de Nieuwe-Wereldvertaling om Κύριος ("Kyrios", Heer) op 237 plaatsen weer te geven als "Jehovah", het gebruik van "betekent" in plaats van "is" in Matteüs 26:26 en het invoegen van "andere" in Kolossenzen 1:16,17.^[15]

Lof

Het Wachttorengenootschap citeert de volgende 'wereldse deskundigen' met enige regelmaat:

Edgar J. Goodspeed, vertaler van het Griekse „Nieuwe Testament” in An American Translation, schreef in een brief gedateerd 8 december 1950 over de Engelse Nieuwe-Wereldvertaling van de Christelijke Griekse Geschriften: „Ik ben geïnteresseerd in jullie zendingswerk en de wereldomvattende schaal waarop het plaatsvindt en ben zeer ingenomen met de ongedwongen en krachtige vertaling. Er spreekt een gedegen, serieuze kennis van zaken op brede schaal uit, waarvan ik kan getuigen.” Alexander Thomson, een geleerde op het gebied van het Hebreeuws en Grieks, schreef: „De vertaling is klaarblijkelijk het werk van bekwame en knappe geleerden, die hebben geprobeerd zoveel mogelijk van de zuivere betekenis van de Griekse tekst over te brengen als in de Engelse taal tot uitdrukking gebracht kan worden.” — The Differentiator, april 1952, blz. 52-57. Professor Benjamin Kedar, hebraïcus in Israël, zei in 1989: „In mijn taalonderzoek in verband met de Hebreeuwse bijbel en vertalingen ervan, raadpleeg ik dikwijls de Engelse uitgave van de zogenoemde Nieuwe-Wereldvertaling. Daarbij vind ik keer op keer een bevestiging van mijn indruk dat dit werk een eerlijk streven weerspiegelt om een zo nauwkeurig mogelijk begrip van de tekst te bereiken.”^[16]

Kritiek

De lof in bovenstaande citaten staat bloot aan kritiek:

• M.b.t. Edgar Goodspeed: In 1954 bezocht Bill Cetnar dr. Goodspeed namens het hoofdbureau van het Wachttorengenootschap om een volledige aanbeveling van hem te krijgen inzake de Nieuwe-Wereldvertaling. Cetnar schrijft: "Dr. Goodspeed werd gevraagd of hij de vertaling voor het grote publiek zou aanbevelen. Hij antwoordde: "Nee, ik ben bang dat ik dat niet kan. De grammatica is bedroevend. Wees voorzichtig met de grammatica"".^[17]
• M.b.t. Alexander Thomson: Thomson heeft geen formele opleiding gehad in Grieks of Hebreeuws. Hij heeft verschillende artikelen over de Nieuwe-Wereldvertaling gepubliceerd in The Differentiator, kennelijk een tijdschrift dat in eigen beheer is uitgegeven gedurende een korte periode van de jaren 1950. The Differentiator wordt niet als een wetenschappelijk tijdschrift beschouwd (het is niet mogelijk een exemplaar te vinden, gedrukt of op microfiche) en er zijn geen aanwijzingen dat dat wel het geval was ten tijde van verschijnen. Thomson schreef later dat hij de Nieuwe-Wereldvertaling in het algemeen ondersteunde, maar dat hij vond dat de vertaling werd "doorspekt met veel Engelse woorden die geen equivalent hadden in het Grieks of Hebreeuws".^[18]
• M.b.t. Benjamin Kedar: Benjamin Kedar behaalde zijn PhD op Yale in 1969, maar niet in Hebreeuws. Hij is hoogleraar Joodse Geschiedenis aan de "Hebrew University of Jerusalem". Professor Kedar zal ongetwijfeld het Hebreeuws uitstekend beheersen, maar hij is geen hebraïcus.^[19]

Diverse bijbelgeleerden vinden dat sommige passages erg 'creatief' vertaald zijn om de tekst bij de leer van de Jehova's getuigen te laten aansluiten. Zo zegt Anthony Hoekema (hoogleraar Systematische Theologie) bijvoorbeeld:

Hun Nieuwe-Wereldvertaling van de Bijbel is absoluut geen objectieve weergave van de heilige tekst in modern Engels, maar het is een bevooroordeelde vertaling waarbij veel eigenaardige leringen van het Wachttorengenootschap in de tekst van de Bijbel zelf worden gesmokkeld.^[20]

H.H. Rowley, de Britse kenner van het Oude Testament, schreef na bestudering van het eerste vrijgegeven deel van de Nieuwe-Wereldvertaling:

Van het begin tot het einde is dit deel een sprekend voorbeeld van hoe de Bijbel niet zou moeten worden vertaald.^[21]

Uit de hoek van het Evangelisch christendom komt de kritiek:

Ik heb geen vertaling gelezen die zo duivels en zo zeer te veroordelen is als de zogenaamde vertaling van de Jehova's Getuigen. Zij haten Jezus Christus.^[22]

Nederlandse uitgaven

• 1963: eerste Nederlandse uitgave, uitsluitend de 27 boeken van het Nieuwe Testament
• 1969: inclusief Oude Testament en een herziene vertaling van het Nieuwe Testament
• 1984: herziene uitgave met kruisverwijzingen in een kolom tussen de twee tekstkolommen
• 1988: studieuitgave met kruisverwijzingen én voetnoten (zie foto)
• 1992: herziene uitgave
• 1995: Spellingbesluit ("nieuwe" spelling) verwerkt
• 2004: herziene uitgave met een iets uitgebreidere uitspraakhulp

Talen

De Nieuwe-Wereldvertaling is de volgende talen uitgegeven:

Complete uitgaven

Afrikaans, Albanees, Arabisch, Bemba, Bulgaars, Cebuano, Chinees (Kantonees), Vereenvoudigd Chinees, Deens, Duits, Engels (ook in braille), Fins, Frans, Georgisch, Grieks, Hongaars, Ibo, Ilokano, Indonesisch, Italiaans, Japans, Joruba, Koreaans, Kroatisch, Lingala, Macedonisch, Maltees, Nederlands, Noors, Plateaumalagasi, Pools, Portugees (ook in braille), Roemeens, Russisch, Servisch, Servisch (Latijn), Sesotho, Shona, Sloveens, Slowaaks, Spaans (ook in braille), Swahili, Tagalog, Tsjechisch, Tsonga, Tswana, Turks, Twi (Akuapem), Xhosa, Zoeloe en Zweeds.^[23]

Gedeeltelijke uitgaven

Amerikaanse Gebarentaal (op dvd), Amhaars, Armeens, Birmaans (Myanmar), Braziliaanse Gebarentaal (op dvd), ChiTumbuka, Efik, Estisch, Ewe, Hiligaynon, Hindi, Italiaans braille, Kanarees, Khmer (Cambodjaans), Kinyarwanda, Kirgizisch, Kirundi, Luganda, Malayalam, Nyanja, Oekraïens, Ossetisch, Pedi, Samoaans, Sango, Singalees, Surinaams, Tamil en Thai.^[23]

Externe links

• Nieuwe-Wereldvertaling online
• (en) Downloaden van audiobestanden van hoofdstukken uit de Nieuwe-Wereldvertaling

^[bron?]

1. ↑ In de naam staat een koppelteken, want het is een vertaling van de Nieuwe Wereld, niet een wereldvertaling die nieuw is.
2. ↑ Anoniem (2010): Ontwaakt! 1 juli 2010, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York, blz. 21
3. ↑ Anoniem (1950): De Wachttoren 15-12-1950, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York
4. ↑ ^{a b} Anoniem (1993): Jehovah's getuigen - Verkondigers van Jehovah's Koninkrijk, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York, blz. 608
5. ↑ Raymond Franz (1998): Crisis of Conscience, Commentary Press, Atlanta, blz. 50, voetnoot 15. Volgens deze bron waren de overige leden van het oorspronkelijke vertaalcomité: Nathan Homer Knorr, Albert Schroeder en George Gangas.
6. ↑ M. James Penton (1997): Apocalypse Delayed: The Story of Jehovah's Witnesses, Toronto: University of Toronto Press, Toronto, blz. 174
7. ↑ Tony Wills (2006): A people For His Name, Lulu Enterprises, blz. 253, ISBN 978-1-4303-0100-4
8. ↑ Anoniem: Nieuwe Wereldvertaling van de Heilige Schrift - Met voetnoten, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York, blz. 8, 9
9. ↑ Anoniem: Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift - Met voetnoten, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York, Appendix 7E, blz. 1585
10. ↑ Het Wachttorengenootschap zegt zelf over deze toevoeging: "De apostel Paulus zegt bijvoorbeeld, zoals wij in Kolossenzen 1:16 lezen, dat alle dingen in de hemel en op aarde door bemiddeling van Jezus Christus werden geschapen. Maar aangezien wij uit Openbaring 3:14 weten dat Jezus zelf ook is geschapen, voegt de Nieuwe-Wereldvertaling het woord "andere" toe, waardoor duidelijk wordt weergegeven wat de apostel in gedachten had. Maar zelfs in dit geval zou kunnen worden gezegd dat als de drieëenheidsleer dat Jezus niet werd geschapen, niet zo algemeen werd aanvaard, het niet nodig was geweest het woord "andere" toe te voegen." (Anoniem (1973): De Wachttoren 15-4-1973, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York, blz. 254)
11. ↑ Anoniem: Nieuwe Wereldvertaling van de Heilige Schrift - Met voetnoten, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York, Voorwoord
12. ↑ Anoniem: Nieuwe Wereldvertaling van de Heilige Schrift - Met voetnoten, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York, blz. 6, 7
13. ↑ Robert G. Bratcher (1996) "English Bible, The" The HarperCollins Bible Dictionary (revised and updated edition of Harper's Bible Dictionary, 1st ed. c1985), HarperCollins Publishers/The Society of Biblical Literature, blz. 292.
14. ↑ Jason D. BeDuhn (2004): Truth in Translation: Accuracy and Bias in English Translations of the New Testament, blz. 163, 165, 169, 175, 176. BeDuhn vergeleek in de King James, de (New) Revised Standard, de New International, de New American Bible, de New American Standard Bible, sw Amplified Bible, de Living Bible, Today's English en de "Nieuwe-Wereldvertaling" de volgende passages: Mattéüs 28:9, Filippenzen 2:6, Kolossenzen 1:15-20, Titus 2:13, Hebreeën 1:8, Johannes 8:58, Johannes 1:1.
15. ↑ G. Hébert (red.) (2005): "Jehovah's Witnesses", The New Catholic Encyclopedia, Gale,², Vol. 7, blz. 751.
16. ↑ Anoniem (1999): De Wachttoren 15-10-1999, Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, New York, blz. 31
17. ↑ W.I. Cetnar (1983): Questions for Jehovah's Witnesses Who Love the Truth, Kunkletown, blz. 69
18. ↑ A. Thomson (1959): The Differentiator juni 1959, geciteerd in Ian Croft: (en) "The New World Translation and Its Critics"
19. ↑ Zie het (en) curriculum vitae van Kedar.
20. ↑ A. Hoekema (1963): The Four Major Cults, Paternoster, Exeter, blz. 208, 209
21. ↑ H.H. Rowley (1953): How Not To Translate the Bible, The Expository Times, 1953; 65; 41
22. ↑ John Ankerberg en John Weldon: Feiten over Jehova's Getuigen, Middernachtsroep
23. ↑ ^{a b} Voorwoord van Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift - Met voetnoten.