Nederlandse kabinetten van 1848 t/m 1945: verschil tussen versies
k Titel van Nederlandse kabinetten tot en met WO II gewijzigd in Nederlandse kabinetten van 1848 t/m WO II: Betere afbakening van periode |
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving + standaardtabelopmaak met AWB |
||
Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Zijbalk politiek Nederland}} |
|||
{{Nederlandse Politiek}} |
|||
[[Nederlands kabinet|Nederlandse kabinetten]] van [[1848]] tot en met de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1813 (het einde van de Franse bezetting) en 1848 was er geen sprake van kabinetten, maar slechts van individuele ministers direct onder de koning. Alle kabinetten in deze periode waren daarmee conservatief gekleurd. |
[[Nederlands kabinet|Nederlandse kabinetten]] van [[1848]] tot en met de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1813 (het einde van de Franse bezetting) en 1848 was er geen sprake van kabinetten, maar slechts van individuele ministers direct onder de koning. Alle kabinetten in deze periode waren daarmee conservatief gekleurd. |
||
==Kabinetten van 1848 tot 1918== |
==Kabinetten van 1848 tot 1918== |
||
In 1848 wordt een onder leiding van de liberaal [[Johan Rudolph Thorbecke|Thorbecke]] ontworpen grondwetswijziging aangenomen die de macht van de koning drastisch terugdringt. Vanaf dat moment ligt de regeringsverantwoordelijkheid bij de ministers. |
In 1848 wordt een onder leiding van de liberaal [[Johan Rudolph Thorbecke|Thorbecke]] ontworpen grondwetswijziging aangenomen die de macht van de koning drastisch terugdringt. Vanaf dat moment ligt de regeringsverantwoordelijkheid bij de ministers. |
||
{| class=" |
{| class="wikitable" |
||
|----- |
|||
! Kabinet |
! Kabinet |
||
! Politieke kleur |
! Politieke kleur |
||
! Periode |
! Periode |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Schimmelpenninck]] || Conservatief |
| [[kabinet-Schimmelpenninck]] || Conservatief |
||
| 1848 |
| 1848 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-De Kempenaer/Donker Curtius]] |
| [[kabinet-De Kempenaer/Donker Curtius]] |
||
| Gematigd liberaal || 1848-1849 |
| Gematigd liberaal || 1848-1849 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Thorbecke I]] || Liberaal || 1849-1853 |
| [[kabinet-Thorbecke I]] || Liberaal || 1849-1853 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Van Hall/Donker Curtius]] || Conservatief |
| [[kabinet-Van Hall/Donker Curtius]] || Conservatief |
||
| 1853-1856 |
| 1853-1856 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Van der Brugghen]] || Conservatief |
| [[kabinet-Van der Brugghen]] || Conservatief |
||
| 1856-1858 |
| 1856-1858 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Rochussen]] || Conservatief / liberaal |
| [[kabinet-Rochussen]] || Conservatief / liberaal |
||
| 1858-1860 |
| 1858-1860 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Van Hall/Van Heemstra]] || Conservatief / liberaal |
| [[kabinet-Van Hall/Van Heemstra]] || Conservatief / liberaal |
||
| 1860-1861 |
| 1860-1861 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Van Zuylen van Nijevelt/Van Heemstra]] |
| [[kabinet-Van Zuylen van Nijevelt/Van Heemstra]] |
||
| Conservatief / liberaal || 1861-1862 |
| Conservatief / liberaal || 1861-1862 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Thorbecke II]] || Liberaal |
| [[kabinet-Thorbecke II]] || Liberaal |
||
| 1862-1866 |
| 1862-1866 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Fransen van de Putte]] || Liberaal |
| [[kabinet-Fransen van de Putte]] || Liberaal |
||
| 1866 |
| 1866 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Van Zuylen van Nijevelt]] || Conservatief |
| [[kabinet-Van Zuylen van Nijevelt]] || Conservatief |
||
| 1866-1868 |
| 1866-1868 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Van Bosse/Fock]] || Liberaal |
| [[kabinet-Van Bosse/Fock]] || Liberaal |
||
| 1868-1871 |
| 1868-1871 |
||
| |
|- |
||
| [[kabinet-Thorbecke III]] || Liberaal |
| [[kabinet-Thorbecke III]] || Liberaal |
||
| 1871-1872 |
| 1871-1872 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-De Vries/Fransen van de Putte]] |
| [[Kabinet-De Vries/Fransen van de Putte]] |
||
| Liberaal || 1872-1874 |
| Liberaal || 1872-1874 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Heemskerk/Van Lynden van Sandenburg]] |
| [[Kabinet-Heemskerk/Van Lynden van Sandenburg]] |
||
| Conservatief || 1874-1877 |
| Conservatief || 1874-1877 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Kappeyne van de Coppello]] |
| [[Kabinet-Kappeyne van de Coppello]] |
||
| Liberaal (vooruitstrevend) || 1877-1879 |
| Liberaal (vooruitstrevend) || 1877-1879 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Van Lynden van Sandenburg]] |
| [[Kabinet-Van Lynden van Sandenburg]] |
||
| Liberaal (behoudend) || 1879-1883 |
| Liberaal (behoudend) || 1879-1883 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Heemskerk Azn.]] || Liberaal (behoudend) |
| [[Kabinet-Heemskerk Azn.]] || Liberaal (behoudend) |
||
| 1883-1888 |
| 1883-1888 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Mackay]] || Christelijk || 1888-1891 |
| [[Kabinet-Mackay]] || Christelijk || 1888-1891 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Van Tienhoven]] || Liberaal |
| [[Kabinet-Van Tienhoven]] || Liberaal |
||
| 1891-1894 |
| 1891-1894 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Röell]] || Liberaal (behoudend) |
| [[Kabinet-Röell]] || Liberaal (behoudend) |
||
| 1894-1897 |
| 1894-1897 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Pierson]] || Liberaal (vooruitstrevend) |
| [[Kabinet-Pierson]] || Liberaal (vooruitstrevend) |
||
| 1897-1901 |
| 1897-1901 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Kuyper]] || Christelijk || 1901-1905 |
| [[Kabinet-Kuyper]] || Christelijk || 1901-1905 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-De Meester]] || Liberaal || 1905-1908 |
| [[Kabinet-De Meester]] || Liberaal || 1905-1908 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Heemskerk]] || Christelijk |
| [[Kabinet-Heemskerk]] || Christelijk |
||
| 1908-1913 |
| 1908-1913 |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Cort van der Linden]] || Liberaal (vooruitstrevend) |
| [[Kabinet-Cort van der Linden]] || Liberaal (vooruitstrevend) |
||
| 1913-1918 |
| 1913-1918 |
||
Regel 89: | Regel 88: | ||
Het liberale kabinet-Cort van der Linden, vanuit de oppositie gesteund door de sociaaldemocraten, voert in 1917 het algemeen mannenkiesrecht en de stemplicht in, en verandert het tot dan bestaande [[districtenstelsel]] in een stelsel van [[evenredige vertegenwoordiging]]. In 1919 wordt het algemeen vrouwenkiesrecht ingevoerd. Vanaf dan is er sprake van een volledige [[vertegenwoordigende democratie]]: de leden van de [[Staten-Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden|Staten-Generaal]] worden verkozen door en vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk. |
Het liberale kabinet-Cort van der Linden, vanuit de oppositie gesteund door de sociaaldemocraten, voert in 1917 het algemeen mannenkiesrecht en de stemplicht in, en verandert het tot dan bestaande [[districtenstelsel]] in een stelsel van [[evenredige vertegenwoordiging]]. In 1919 wordt het algemeen vrouwenkiesrecht ingevoerd. Vanaf dan is er sprake van een volledige [[vertegenwoordigende democratie]]: de leden van de [[Staten-Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden|Staten-Generaal]] worden verkozen door en vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk. |
||
{| class=" |
{| class="wikitable" |
||
|----- |
|||
! Kabinet |
! Kabinet |
||
! Voorzitter |
! Voorzitter |
||
Regel 97: | Regel 95: | ||
! Demissionair |
! Demissionair |
||
! Tot |
! Tot |
||
| |
|- valign="top" |
||
| valign="top" | [[Kabinet-Ruijs de Beerenbrouck I|Ruijs de Beerenbrouck I]] |
| valign="top" | [[Kabinet-Ruijs de Beerenbrouck I|Ruijs de Beerenbrouck I]] |
||
| valign="top" | [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]] |
| valign="top" | [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]] |
||
Regel 104: | Regel 102: | ||
| align="right" | [[18 juli]] [[1922]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1922|(verkiezingen)]] |
| align="right" | [[18 juli]] [[1922]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1922|(verkiezingen)]] |
||
| valign="top" align="right" | [[18 september]] [[1922]] |
| valign="top" align="right" | [[18 september]] [[1922]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Ruijs de Beerenbrouck II|Ruijs de Beerenbrouck II]] |
| [[Kabinet-Ruijs de Beerenbrouck II|Ruijs de Beerenbrouck II]] |
||
| [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]] || RKSP, ARP, CHU |
| [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]] || RKSP, ARP, CHU |
||
Regel 110: | Regel 108: | ||
| align="right" | [[1 juli]] [[1925]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1925|(verkiezingen)]] |
| align="right" | [[1 juli]] [[1925]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1925|(verkiezingen)]] |
||
| align="right" | [[4 augustus]] [[1925]] |
| align="right" | [[4 augustus]] [[1925]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Colijn I|Colijn I]] || [[Hendrikus Colijn]] (ARP) |
| [[Kabinet-Colijn I|Colijn I]] || [[Hendrikus Colijn]] (ARP) |
||
| RKSP, ARP, CHU |
| RKSP, ARP, CHU |
||
Regel 116: | Regel 114: | ||
| align="right" | [[11 november]] [[1925]] |
| align="right" | [[11 november]] [[1925]] |
||
| align="right" | [[8 maart]] [[1926]] |
| align="right" | [[8 maart]] [[1926]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-De Geer I|De Geer I]] || [[Dirk Jan de Geer]] (CHU) |
| [[Kabinet-De Geer I|De Geer I]] || [[Dirk Jan de Geer]] (CHU) |
||
| RKSP, ARP, CHU |
| RKSP, ARP, CHU |
||
Regel 122: | Regel 120: | ||
| align="right" | [[3 juli]] [[1929]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1929|(verkiezingen)]] |
| align="right" | [[3 juli]] [[1929]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1929|(verkiezingen)]] |
||
| align="right" | [[10 augustus]] [[1929]] |
| align="right" | [[10 augustus]] [[1929]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Ruijs de Beerenbrouck III|Ruijs de Beerenbrouck III]] |
| [[Kabinet-Ruijs de Beerenbrouck III|Ruijs de Beerenbrouck III]] |
||
| [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]] || RKSP, ARP, CHU |
| [[Charles Ruijs de Beerenbrouck]] || RKSP, ARP, CHU |
||
Regel 128: | Regel 126: | ||
| align="right" | [[15 mei]] [[1933]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1933|(verkiezingen)]] |
| align="right" | [[15 mei]] [[1933]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1933|(verkiezingen)]] |
||
| align="right" | [[26 mei]] [[1933]] |
| align="right" | [[26 mei]] [[1933]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Colijn II|Colijn II]] || [[Hendrikus Colijn]] (ARP) |
| [[Kabinet-Colijn II|Colijn II]] || [[Hendrikus Colijn]] (ARP) |
||
| RKSP, ARP, CHU, [[Liberale Staatspartij|LSP]], [[Vrijzinnig Democratische Bond|VDB]] |
| RKSP, ARP, CHU, [[Liberale Staatspartij|LSP]], [[Vrijzinnig Democratische Bond|VDB]] |
||
Regel 134: | Regel 132: | ||
| align="right" | [[23 juli]] [[1935]] |
| align="right" | [[23 juli]] [[1935]] |
||
| align="right" | [[31 juli]] [[1935]] |
| align="right" | [[31 juli]] [[1935]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Colijn III|Colijn III]] || [[Hendrikus Colijn]] (ARP) |
| [[Kabinet-Colijn III|Colijn III]] || [[Hendrikus Colijn]] (ARP) |
||
| RKSP, ARP, CHU, LSP, VDB |
| RKSP, ARP, CHU, LSP, VDB |
||
Regel 140: | Regel 138: | ||
| align="right" | [[25 mei]] [[1937]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1937|(verkiezingen)]] |
| align="right" | [[25 mei]] [[1937]] [[Tweede_Kamerverkiezingen_1937|(verkiezingen)]] |
||
| align="right" | [[24 juni]] [[1937]] |
| align="right" | [[24 juni]] [[1937]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Colijn IV|Colijn IV]] || [[Hendrikus Colijn]] (ARP) |
| [[Kabinet-Colijn IV|Colijn IV]] || [[Hendrikus Colijn]] (ARP) |
||
| RKSP, ARP, CHU |
| RKSP, ARP, CHU |
||
Regel 146: | Regel 144: | ||
| align="right" | [[29 juni]] [[1939]] |
| align="right" | [[29 juni]] [[1939]] |
||
| align="right" | [[25 juli]] [[1939]] |
| align="right" | [[25 juli]] [[1939]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Colijn V|Colijn V]] || [[Hendrikus Colijn]] |
| [[Kabinet-Colijn V|Colijn V]] || [[Hendrikus Colijn]] |
||
| ARP, CHU, LSP |
| ARP, CHU, LSP |
||
Regel 152: | Regel 150: | ||
| align="right" | [[27 juli]] [[1939]] |
| align="right" | [[27 juli]] [[1939]] |
||
| align="right" | [[10 augustus]] [[1939]] |
| align="right" | [[10 augustus]] [[1939]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-De Geer II|De Geer II]] || [[Dirk Jan de Geer]] (CHU) |
| [[Kabinet-De Geer II|De Geer II]] || [[Dirk Jan de Geer]] (CHU) |
||
| RKSP, [[Sociaal Democratische Arbeiders Partij|SDAP]], ARP, CHU, VDB |
| RKSP, [[Sociaal Democratische Arbeiders Partij|SDAP]], ARP, CHU, VDB |
||
Regel 163: | Regel 161: | ||
Op 10 mei 1940 wordt Nederland binnengevallen door nazi-Duitsland. Op 13 mei vertrekt koningin [[Wilhelmina der Nederlanden|Wilhelmina]] op uitdrukkelijk verzoek van het kabinet-De Geer vanuit [[Den Haag]] naar [[Zeeland (provincie)|Zeeland]], en als dat niet mogelijk blijkt naar [[Londen]]. De ministers volgen haar even later. Na het bombardement op Rotterdam besluit het Nederlandse leger op 15 mei te capituleren. Vanuit Londen worden de overige Koninkrijksdelen ([[Nederlands-Indië]], [[Suriname]] en het [[Gebiedsdeel Curaçao]]) bestuurd, het verzet in Nederland gesteund, en later de terugkeer en wederopbouw voorbereid. De Geer moet op aandrang van koningin Wilhelmina al na enkele maanden het veld ruimen vanwege zijn defaitistische houding: hij is bereid de Duitse overmacht te erkennen en wil vredesonderhandelingen met de bezetter beginnen. Hij wordt vervangen door de strijdbare minister van Justitie [[Pieter Gerbrandy]]. |
Op 10 mei 1940 wordt Nederland binnengevallen door nazi-Duitsland. Op 13 mei vertrekt koningin [[Wilhelmina der Nederlanden|Wilhelmina]] op uitdrukkelijk verzoek van het kabinet-De Geer vanuit [[Den Haag]] naar [[Zeeland (provincie)|Zeeland]], en als dat niet mogelijk blijkt naar [[Londen]]. De ministers volgen haar even later. Na het bombardement op Rotterdam besluit het Nederlandse leger op 15 mei te capituleren. Vanuit Londen worden de overige Koninkrijksdelen ([[Nederlands-Indië]], [[Suriname]] en het [[Gebiedsdeel Curaçao]]) bestuurd, het verzet in Nederland gesteund, en later de terugkeer en wederopbouw voorbereid. De Geer moet op aandrang van koningin Wilhelmina al na enkele maanden het veld ruimen vanwege zijn defaitistische houding: hij is bereid de Duitse overmacht te erkennen en wil vredesonderhandelingen met de bezetter beginnen. Hij wordt vervangen door de strijdbare minister van Justitie [[Pieter Gerbrandy]]. |
||
{| class=" |
{| class="wikitable" |
||
|----- |
|||
! Kabinet |
! Kabinet |
||
! Voorzitter |
! Voorzitter |
||
Regel 171: | Regel 168: | ||
! Demissionair |
! Demissionair |
||
! Tot |
! Tot |
||
| |
|- valign="top" |
||
| valign="top" | [[Kabinet-Gerbrandy I|Gerbrandy I]] |
| valign="top" | [[Kabinet-Gerbrandy I|Gerbrandy I]] |
||
| valign="top" | [[Pieter Gerbrandy]] (ARP) |
| valign="top" | [[Pieter Gerbrandy]] (ARP) |
||
Regel 178: | Regel 175: | ||
| align="right" | [[12 juni]] [[1941]] |
| align="right" | [[12 juni]] [[1941]] |
||
| valign="top" align="right" | [[28 juli]] [[1941]] |
| valign="top" align="right" | [[28 juli]] [[1941]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Gerbrandy II|Gerbrandy II]] |
| [[Kabinet-Gerbrandy II|Gerbrandy II]] |
||
| [[Pieter Gerbrandy]] (ARP) || RKSP, SDAP, ARP, CHU, LSP, VDB |
| [[Pieter Gerbrandy]] (ARP) || RKSP, SDAP, ARP, CHU, LSP, VDB |
||
Regel 184: | Regel 181: | ||
| align="right" | [[21 januari]] [[1945]] |
| align="right" | [[21 januari]] [[1945]] |
||
| align="right" | [[23 februari]] [[1945]] |
| align="right" | [[23 februari]] [[1945]] |
||
| |
|- |
||
| [[Kabinet-Gerbrandy III|Gerbrandy III]] |
| [[Kabinet-Gerbrandy III|Gerbrandy III]] |
||
| [[Pieter Gerbrandy]] (ARP) || RKSP, ARP, VDB |
| [[Pieter Gerbrandy]] (ARP) || RKSP, ARP, VDB |
||
Regel 193: | Regel 190: | ||
== Zie ook == |
== Zie ook == |
||
*[[Nederlandse regering voor 1848]] |
* [[Nederlandse regering voor 1848]] |
||
*[[Nederlandse kabinetten sinds WO II|Nederlandse kabinetten sinds de Tweede Wereldoorlog]] |
* [[Nederlandse kabinetten sinds WO II|Nederlandse kabinetten sinds de Tweede Wereldoorlog]] |
||
*[[Politieke partijen in Nederland]] |
* [[Politieke partijen in Nederland]] |
||
[[Categorie:Nederlands kabinet| 9]] |
[[Categorie:Nederlands kabinet| 9]] |
Versie van 25 jun 2010 02:01
Nederlandse politiek | ||||
---|---|---|---|---|
![]() | ||||
Monarchie (lijst) Ministerraad (lijst) Eerste Kamer Decentrale overheden Provincies Kiescolleges Gemeenten Caribisch Nederland Europees Parlement Waterschappen | ||||
|
Nederlandse kabinetten van 1848 tot en met de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1813 (het einde van de Franse bezetting) en 1848 was er geen sprake van kabinetten, maar slechts van individuele ministers direct onder de koning. Alle kabinetten in deze periode waren daarmee conservatief gekleurd.
Kabinetten van 1848 tot 1918
In 1848 wordt een onder leiding van de liberaal Thorbecke ontworpen grondwetswijziging aangenomen die de macht van de koning drastisch terugdringt. Vanaf dat moment ligt de regeringsverantwoordelijkheid bij de ministers.
Kabinet | Politieke kleur | Periode |
---|---|---|
kabinet-Schimmelpenninck | Conservatief | 1848 |
kabinet-De Kempenaer/Donker Curtius | Gematigd liberaal | 1848-1849 |
kabinet-Thorbecke I | Liberaal | 1849-1853 |
kabinet-Van Hall/Donker Curtius | Conservatief | 1853-1856 |
kabinet-Van der Brugghen | Conservatief | 1856-1858 |
kabinet-Rochussen | Conservatief / liberaal | 1858-1860 |
kabinet-Van Hall/Van Heemstra | Conservatief / liberaal | 1860-1861 |
kabinet-Van Zuylen van Nijevelt/Van Heemstra | Conservatief / liberaal | 1861-1862 |
kabinet-Thorbecke II | Liberaal | 1862-1866 |
kabinet-Fransen van de Putte | Liberaal | 1866 |
kabinet-Van Zuylen van Nijevelt | Conservatief | 1866-1868 |
kabinet-Van Bosse/Fock | Liberaal | 1868-1871 |
kabinet-Thorbecke III | Liberaal | 1871-1872 |
Kabinet-De Vries/Fransen van de Putte | Liberaal | 1872-1874 |
Kabinet-Heemskerk/Van Lynden van Sandenburg | Conservatief | 1874-1877 |
Kabinet-Kappeyne van de Coppello | Liberaal (vooruitstrevend) | 1877-1879 |
Kabinet-Van Lynden van Sandenburg | Liberaal (behoudend) | 1879-1883 |
Kabinet-Heemskerk Azn. | Liberaal (behoudend) | 1883-1888 |
Kabinet-Mackay | Christelijk | 1888-1891 |
Kabinet-Van Tienhoven | Liberaal | 1891-1894 |
Kabinet-Röell | Liberaal (behoudend) | 1894-1897 |
Kabinet-Pierson | Liberaal (vooruitstrevend) | 1897-1901 |
Kabinet-Kuyper | Christelijk | 1901-1905 |
Kabinet-De Meester | Liberaal | 1905-1908 |
Kabinet-Heemskerk | Christelijk | 1908-1913 |
Kabinet-Cort van der Linden | Liberaal (vooruitstrevend) | 1913-1918 |
Kabinetten van 1918 tot 1940
Het liberale kabinet-Cort van der Linden, vanuit de oppositie gesteund door de sociaaldemocraten, voert in 1917 het algemeen mannenkiesrecht en de stemplicht in, en verandert het tot dan bestaande districtenstelsel in een stelsel van evenredige vertegenwoordiging. In 1919 wordt het algemeen vrouwenkiesrecht ingevoerd. Vanaf dan is er sprake van een volledige vertegenwoordigende democratie: de leden van de Staten-Generaal worden verkozen door en vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk.
Kabinetten tijdens de Tweede Wereldoorlog (Londense kabinetten)
Op 10 mei 1940 wordt Nederland binnengevallen door nazi-Duitsland. Op 13 mei vertrekt koningin Wilhelmina op uitdrukkelijk verzoek van het kabinet-De Geer vanuit Den Haag naar Zeeland, en als dat niet mogelijk blijkt naar Londen. De ministers volgen haar even later. Na het bombardement op Rotterdam besluit het Nederlandse leger op 15 mei te capituleren. Vanuit Londen worden de overige Koninkrijksdelen (Nederlands-Indië, Suriname en het Gebiedsdeel Curaçao) bestuurd, het verzet in Nederland gesteund, en later de terugkeer en wederopbouw voorbereid. De Geer moet op aandrang van koningin Wilhelmina al na enkele maanden het veld ruimen vanwege zijn defaitistische houding: hij is bereid de Duitse overmacht te erkennen en wil vredesonderhandelingen met de bezetter beginnen. Hij wordt vervangen door de strijdbare minister van Justitie Pieter Gerbrandy.
Kabinet | Voorzitter | Partij | Van | Demissionair | Tot |
---|---|---|---|---|---|
Gerbrandy I | Pieter Gerbrandy (ARP) | RKSP, SDAP, ARP, CHU, VDB | 3 september 1940 | 12 juni 1941 | 28 juli 1941 |
Gerbrandy II | Pieter Gerbrandy (ARP) | RKSP, SDAP, ARP, CHU, LSP, VDB | 28 juli 1941 | 21 januari 1945 | 23 februari 1945 |
Gerbrandy III | Pieter Gerbrandy (ARP) | RKSP, ARP, VDB | 23 februari 1945 | 12 mei 1945 | 24 juni 1945 |