Mijl

Een mijl is een lengtemaat die in veel landen werd gebruikt vóór de invoering van het metrieke stelsel, thans vastgelegd in het SI-stelsel. Na de invoering van dit stelsel kwam de mijl in veel landen te vervallen, maar tot op heden is het een belangrijke of zelfs de meest gebruikte standaard in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en andere Angelsaksische landen.

Etymologie

Het woord mijl is een zeer vroege ontlening aan de Latijnse verkorting van milia passuum, hetgeen duizend Romeinsen dubbelpassen betekent.^[1]

Gebruik in het Angelsaksisch taalgebied

De eerste poging een standaard in te voeren, was die van de Act of Parliament in 1593 onder Elizabeth I van Engeland. Pas in 1959 werd de exacte lengte van een yard gestandaardiseerd en vastgelegd, waardoor tevens echt van een standaard met betrekking tot de mijl gesproken kon worden in een aantal landen. In Nederland werd de mijl definitief in de ban gedaan als mogelijkheid om eenheden weer te geven voor de tijdens de uitoefening van beroep en in de handel en het onderwijs in de IJkwet van 1978, die vervangen werd in 2006 door de Metrologiewet. In de EU zijn thans alle standaarden uit het Internationale Stelsel van Eenheden geldig, met enkele oudere maten daarnaast als geldige mogelijkheid. In Nederland is dit laatste niet het geval.

In het Verenigd Koninkrijk wordt ook thans de mijl nog veel gebruikt als lengtemaat, ondanks ontmoedigingscampagnes van de overheid. In landen als de VS, waar het gebruik van de SI-standaarden niet algemeen doorgang heeft gevonden, worden maateenheden gebruikt, waaronder ook de mijl, de metric mile, de zeemijl, en de statute.

Metric mile

In de sport gebruikt men deze mijl, die met tientallen op te delen is en waarmee gemakkelijker afstanden kunnen worden berekend. De lengte is 1500 meter, maar kan soms ook 1600 meter zijn.

Statute mile

Na de Tweede Wereldoorlog is in de Angelsaksische landen de meestgebruikte mijl de zogenaamde statute mile, waarbij statute refereert aan de standaard die gepoogd werd in te voeren door het Britse parlement in 1593. Deze mijl bedraagt 5280 foot, 1760 yard, en bij benadering 1609 meter en 344 millimeter. De exacte eenheden zijn vastgelegd door middel van de international yard and pound, een overeenkomst die dateert van 1959. Deze standaard is van belang in het kader van de handel, wetenschap, et cetera. De poging een standaard in te voeren in 1593 strandde onder meer doordat men refereerde aan andere eenheden, zoals de yard, die op zichzelf niet een exacte standaard kenden.

De Amerikaanse officiële survey mile, waaraan statute mile refereert in het spraakgebruik aldaar, is iets langer. Met een lengteverschil van 0,0002% is de internationale mijl 3 millimeter korter.

Gebruik in het Nederlands taalgebied

Als lengtemaat

Zie Nederlandse mijl voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In Nederland werd 1 mijl, de zogenaamde Hollandse mijl, als lengtemaat gezien als 5600 el. Een gestandaardiseerde mijl in deze betekenis ontbrak, waardoor naast deze mijl ook andere mijlen werden gebruikt. Hieronder de Engelse mijl, de Franse mijl, et cetera.^[2] Net als de duim en de morgen waren maten vaak regionaal gebonden. En de regio's en hun indeling konden in de loop der eeuwen variëren.

In de taal

In de taal blijft het woord mijl nog steeds voortleven in diverse uitdrukkingen en gezegden, waar het in de letterlijke betekenis niet meer gebruikt wordt. Hieronder enkele voorbeelden.

Een mijl op zeven^[3]

Omslachtig

Mijlpaal^[3][4]

Belangrijk tijdstip ter afsluiting van een periode (zoals in een carrière)

Mijlenver

Heel ver

Internationaal gebruik van de zeemijl

Een zeemijl is exact 1852 meter, gedefiniëerd als de lengte van één boogminuut van de afstand van de evenaar naar de noordpool over de Meridiaan van Parijs, dus 10.000 km / (90 * 60) = 1852 meter. Deze standaardisatie vervangt de eerdere maten die tot verwarring konden leiden en is aan de knoop (zeemijl per uur) verbonden. De zeemijl is geen SI-standaard of een afgeleide daarvan.

Zie ook

• Midmar Mile, de grootste openwaterzwemwedstrijd ter wereld
• 10 miles (atletiek)
• 4 mijl van Groningen, hardloopwedstrijd in Groningen

Externe link

• Hoe lang is een mijl? leukeweetjes.nl