Maya's (volk): verschil tussen versies
k Wijzigingen door Df enes df (Overleg) hersteld tot de laatste versie door 213.46.98.170 |
Geen bewerkingssamenvatting Label: Misbruikfilter: Kwebbelen |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
hallo momo |
|||
{{Zie artikel|Dit artikel gaat over het volk. Voor de oude Mayabeschaving, zie [[Mayacultuur]].}} |
|||
[[Bestand:Sololá market.jpg|thumb|right|200px|Mayaman.]] |
|||
De '''Maya's''' ([[Yucateeks Maya]]: ''maaya'ob'', [[Spaans]]: ''mayas'') zijn een volk in het zuiden van [[Mexico (land)|Mexico]] en noordelijk [[Centraal-Amerika]]. De term wordt gebruikt als overkoepelende benaming voor 29 inheemse volkeren uit dezelfde regio, die dezelfde culturele en taalkundige achtergrond hebben. |
|||
Vandaag de dag zijn er zo'n 8 à 9 miljoen Maya's, de overgrote meerderheid woonachtig in [[Guatemala]] en het Zuiden van Mexico ([[Yucatán (staat)|Yucatán]], [[Quintana Roo]], [[Campeche (staat)|Campeche]], [[Chiapas]] en [[Tabasco (staat)|Tabasco]]), met kleinere gemeenschappen in [[Belize (land)|Belize]], [[Honduras]] en [[El Salvador]]. In de [[Verenigde Staten]] en het noorden van Mexico wonen relatief grote emigrantengemeenschappen. |
Vandaag de dag zijn er zo'n 8 à 9 miljoen Maya's, de overgrote meerderheid woonachtig in [[Guatemala]] en het Zuiden van Mexico ([[Yucatán (staat)|Yucatán]], [[Quintana Roo]], [[Campeche (staat)|Campeche]], [[Chiapas]] en [[Tabasco (staat)|Tabasco]]), met kleinere gemeenschappen in [[Belize (land)|Belize]], [[Honduras]] en [[El Salvador]]. In de [[Verenigde Staten]] en het noorden van Mexico wonen relatief grote emigrantengemeenschappen. |
||
Versie van 24 apr 2012 13:53
hallo momo Vandaag de dag zijn er zo'n 8 à 9 miljoen Maya's, de overgrote meerderheid woonachtig in Guatemala en het Zuiden van Mexico (Yucatán, Quintana Roo, Campeche, Chiapas en Tabasco), met kleinere gemeenschappen in Belize, Honduras en El Salvador. In de Verenigde Staten en het noorden van Mexico wonen relatief grote emigrantengemeenschappen.
Achtergrond
Veel Maya's worstelen met het probleem dat ze enerzijds willen profiteren van de goede kanten van de moderne wereld, terwijl ze intussen niet hun eigen identiteit willen verliezen. Gedurende de twintigste eeuw zijn de Maya's niet alleen het slachtoffer geweest van achterstelling en ontrechting, maar ook van vervolging en massamoord.
Meer dan tachtig procent van de 200.000 slachtoffers van de Guatemalteekse burgeroorlog (1960-1996) bestond uit Maya's. In de jaren tachtig, onder de presidenten Romeo Lucas García en Efraín Ríos Montt, vond in Guatemala een regelrechte genocide op de Mayabevolking plaats . De Rooms-katholieke Kerk van Guatemala heeft de vaak gruwelijke misdaden uitvoerig gedocumenteerd, wat een bisschop van het aartsbisdom, Juan Gerardi, het leven kostte. Iemand die van Mayaanse zijde actie voert tegen voortbestaande rechteloosheid is Rigoberta Menchú (Nobelprijs voor de Vrede, 1992). Onder internationale druk zijn de laatste jaren overigens meer rechten toegekend aan het omvangrijke Mayaanse bevolkingsdeel. Vooral het tweetalig onderwijs is internationaal wel geprezen. In Mexico laaiden de spanningen op toen in 1994 het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN) in Chiapas in opstand kwam.
In Mexico is Francisco Luna Kan in 1976 als eerste Maya tot gouverneur van Yucatán gekozen, en verschillende middelgrote steden in Guatemala hebben de afgelopen jaren voor het eerst Mayaburgemeesters gehad. Toch zijn Maya's nog altijd politiek sterk ondervertegenwoordigd.
Religie
Vanaf de jaren zeventig hebben veel Maya's zich tot het protestantisme bekeerd. Onder de Maya's in Guatemala en Chiapas zijn er inmiddels meer protestanten dan katholieken. Vooral het evangelicaal christendom en de pinksterkerken zijn populair. Deze verandering is niet onomstreden.
Ten tijde van de 'violencia' werd het werk van Noord-Amerikaanse protestantse zendelingen door de moorddadige Guatemalteekse overheid bevorderd, terwijl progressieve rooms-katholieke priesters werden vervolgd. Veel oude (gemeenschaps)tradities zullen onder invloed van het antiritualistische protestantisme verdwijnen, al heeft dit het voordeel dat protestantse Maya's de vaak dure gemeenschapsplichten niet meer hoeven te vervullen en zodoende tot economische ontwikkeling kunnen komen [bron?].
Ook voor het bestrijden van alcoholisme schijnt de bekering tot het protestantisme van veel Maya's een positief effect te hebben gehad. Op sommige plaatsen is het tot geweldsuitbarstingen gekomen tussen katholieke en protestantse Maya's.
Combinaties van het rooms-katholiek geloof met traditionele Mayareligie zijn ook nog altijd terug te vinden.
Kleding
De Maya zijn vooral bekend om hun felgekleurde soorten textiel, gemaakt van garen. Deze textiel wordt geweven tot onder andere capes, T-shirts, overhemden en jurken. Elk dorp heeft zijn eigen kenmerkende patroon. Vrouwenkleding bestaat bij de Maya’s traditioneel uit een shirt en een lange jurk.
Hedendaagse Mayavolkeren
- Acateken (Guatemala)
- Achi (Guatemala)
- Aguacateken (Mexico, Guatemala)
- Ch'ol (Mexico)
- Ch'orti (Guatemala, Honduras)
- Chontal van Tabasco (Mexico)
- Chuj (Guatemala, Mexico)
- Huasteken (Mexico)
- Ixil (Guatemala)
- Itza's (Guatemala)
- Kaqchikel (Guatemala)
- K'iche' (Guatemala, Mexico)
- Lacandonen (Mexico)
- Mam (Guatemala, Mexico)
- Mocho' (Mexico)
- Mopan (Belize, Guatemala)
- Popti (Guatemala)
- Poqomam (El Salvador, Guatemala)
- Poqomchi' (Guatemala)
- Q'anjob'al (Mexico)
- Q'eqchi' (Belize, Guatemala)
- Sacapulteken (Guatemala)
- Sipakapense (Guatemala)
- Tectiteken (Guatemala)
- Tojolabal (Guatemala, Mexico)
- Tzeltal (Mexico)
- Tzotzil (Mexico)
- Tz'utujil (Guatemala)
- Uspanteken (Mexico)
- Yucateken (Belize, Mexico)
