Lode Wils

Lode Wils, officieel Lodewijk, (Antwerpen, 18 maart 1929) is een Belgisch historicus en hoogleraar.

Levensloop

Wils doorliep de humaniora vanaf 1939 aan het Onze-Lieve-Vrouwcollege in Antwerpen en vervolgens aan het Koninklijk Atheneum in die stad.

Van 1945 tot 1951 studeerde hij geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Leuven en werd achtereenvolgens licentiaat en doctor in de geschiedenis. Het doctoraat behaalde hij met een proefschrift gewijd aan Jan Baptist David.

Van 1951 tot 1958 was hij studiemeester in de Koninklijke Athenea van Hasselt en Deurne. Van 1958 tot 1965 was hij leraar aan de Koninklijke Athenea van Antwerpen en Hoboken.

Hij is de vader van de hoogleraar Kaat Wils en de schoonvader van de hoofdocent Marnix Beyen.

De hoogleraar

In 1961 werd hij deeltijds assistent met leeropdracht aan de KU Leuven. In 1965 werd hij voltijds docent bij de pas opgerichte afdeling van de universiteit in Kortrijk (KULAK). Hij trad ook op als de eerste 'rector' van deze nieuwe afdeling. Na de splitsing van de Leuvense universiteit (waar hij een tegenstander van was), werd hij in 1968 gewoon hoogleraar, wat hij bleef tot aan zijn emeritaat in 1994.

Wils was een opvallende hoogleraar, die de polemiek niet uit de weg ging. Hij had vastomlijnde meningen over wat één van de hoofdonderwerpen van zijn onderzoek en onderwijs was, namelijk de Vlaamse Beweging binnen de Belgische staatsstructuur.

Hij leidde ook een groep jonge historici op, die binnen en buiten de universiteit zijn ideeën verder uitdiepten.

De auteur

Wils heeft het grootste deel van zijn gepubliceerde oeuvre gewijd aan de Vlaamse Beweging. Hij bracht daarbij veel nieuwe en soms controversiële inzichten aan.

Hij was een tegenstander van het Vlaams-nationalisme en oordeelde dat de rol die het speelde in de Vlaamse Beweging nefast was en schadelijk voor het doel zelf dat het nastreefde. Hij veroordeelde het separatisme in scherpe bewoordingen en meende dat de in België bereikte federalisering voldoende ver ging. Het doel, zoals hij het formuleerde, was de natuurlijke ontplooiing van de Vlamingen, naar eigen aard en in de eigen taal, binnen het Belgische kader.

Gedurende vele jaren was Wils in het debat over de Vlaamse Beweging en de verhouding tot België een beluisterde en invloedrijke stem, die de discussie en polemiek niet schuwde.

Activiteiten

Wils werd lid van de Christelijke Volkspartij en ontplooide activiteiten bij de Antwerpse jongerenafdeling.
Hij was een actief publicist over politieke en maatschappelijke onderwerpen, gezien vanuit historisch perspectief, in tijdschriften zoals Kultuurleven, Dietsche Warande en Belfort, Vrijheid en Recht (orgaan van de Christelijke Unie van leraars in het rijksonderwijs), Nova & Vetera (tijdschrift van het katholiek middelbaar onderwijs), de Gids op Maatschappelijk Gebied, Wetenschappelijke Tijdingen, Onze Alma Mater, Ons Erfdeel, De Leiegouw, Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, Revue du Nord, enz.
Hij was actief als secretaris van de Katholieke Vlaamse Hogeschooluitbreiding (afdeling Antwerpen) en als uitgever van de Verhandelingen van deze vereniging (1959-1965).
Hij was medestichter van de Vlaamse Volksbeweging in 1956, maar bleef er slechts korte tijd actief.
In 1970 stond hij als kandidaat voor de CVP op de lijst bij de gemeenteraadsverkiezingen in Kortrijk.
Hij werd lid van de raad van beheer van de Belgische radio en televisie, voorgedragen door de CVP West-Vlaanderen (1970-1979)
In 1993 zegde hij zijn lidmaatschap van het Davidsfonds op, vanwege de toenemende anti-Belgische koers van deze vereniging, die hij niet onderschreef. Dit belette niet dat hij nog verder publiceerde bij de uitgeverij van het Davidsfonds.

Publicaties

Kanunnik Jan David en de Vlaamse Beweging van zijn tijd, 1957
De politieke oriëntering van de Vlaamse Beweging 1840-1857, 1959
De liberale Antwerpse dagbladen, 1857-1864, 1962
Het ontstaan van de Meetingpartij te Antwerpen en haar invloed op de Belgische politiek, 1963
De oorsprong van de christen-democratie, 1963
(red.), De houding van de politieke partijen tegenover de Vlaamse Beweging in de 19de eeuw, 1972
Flamenpolitik en activisme. De Vlaamse Beweging tegenover België tijdens de Eerste wereldoorlog, 1974
De Vlaamse Beweging in het kader van de nationale bewegingen, Leuven, Acco, 1977
(red.), Kopstukken van de Vlaamse Beweging. Jan van Rijswijck, Adolf Pauwels, Louis Franck, 1978
Honderd jaar Vlaamse Beweging. Geschiedenis van het Davidsfonds, 3 delen, Leuven, 1987-1989
The Flemish Movement. A documentary history 1780-1990, 1992
De koninklijke functie historisch doorgelicht, in: Kultuurleven, 1992
De geschiedschrijving van het activisme, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1992
Van Clovis tot Happart. De lange weg van de naties in de Lage Landen, 1992
(red.), Ethnic groups and language rights, 1993
Vlaanderen, België, Groot-Nederland. Mythe en geschiedenis, 1994
De Daensistische Christene Volkspartij, in: Kultuurleven, 1994
Het koninkrijk België : een vooruitstrevend land : taal speelt relatief laat een rol in de vorming van een nationaal bewustzijn, in: Intermediair, 1994
Flamenpolitik verscheurde de Vlaamse Beweging : Vlaamsgezinden verlangden naar het België van voor de oorlog, in: Intermediair, 1994
Joris van Severen: een aristocraat verdwaald in de politiek, Leuven, Davidsfonds, 1994
Vlaanderen en Wallonië doen aan opbod : Waalse Beweging is reactie op de Vlaamse, die weer op de Waalse reageert, in: Intermediair, het weekblad voor de actieve professional, 1995
Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1995
Koning Albert I en het Vlaams minimumprogramma, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1995
Wil Vlaanderen de weg op van Kroatië ? : Vlaams-nationalisme had ondemocratisch karakter vanaf ontstaan, in: Intermediair, 1995
Histoire des Nations Belges, 1996
Anarchie, que ton règne arrive !, in: Kultuurleven, 1996
Een pleidooi tegen het nationalisme, in: Kultuurleven, 1996
Het Verenigd Koninkrijk van koning Willem I 1815-1830 en de natievorming, in: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 1997
Natie en geschiedenis : een gevaarlijke cocktail ?, in: Kultuurleven, 1998
Flor Grammens, de man van de daad, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1999
Beproefde samenwerking : katholieken en vrijzinnigen in de Vlaamse beweging, 1860-1914, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1999
Waarom Vlaanderen Nederlands spreekt, Leuven, Davidsfonds, 2001
De Belgische Revolutie en de natievorming, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2001
Geijl en Pirenne, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2001
Naar de barst in België : over Le grand siècle de la nationalité belge, van Jean Stengers en Eliane Gubin, in: Bijdragen tot de eigentijdse geschiedenis, 2003
Vanwaar komen de moderne naties ?, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2004
Wanneer, en in hoever, is de Waalse beweging Waals geworden ?, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2004
Van Clovis tot Di Rupo. De lange weg van de naties in de Lage Landen, Leuven, uitg. Garant, 2005
De Groot-Nederlandse beweging, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2005
Leo Vindevogel en de intrede van de nationalisten in de Oost-Vlaamse Bestendige Deputatie, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2005
Elias, of Het gevecht met de democratie, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2006
Het officiële taalgebruik in Vlaanderen in de negentiende eeuw, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2008
Van de Belgische naar de Vlaamse natie : een geschiedenis van de Vlaamse beweging, Leuven, Acco, 2009, ISBN 9789033474170
De ideologische barst van België : van Leopold I tot Albert II, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2009
Onverfranst, onverduitst? Flamenpolitik, activisme, Frontbeweging, Pelckmans, 2014.

Frans Van Cauwelaert

Op vraag van Leo en Mia Van Cauwelaert bestudeerde Wils het leven en de werken van hun vader, Frans Van Cauwelaert, voornamelijk op basis van het omvangrijke archief dat berust in het Letterenhuis in Antwerpen. Het werd een omvangrijke onderneming, die resulteerde in een vijfdelige biografie, gepubliceerd bij de uitgeverij Houtekiet in Antwerpen.

De Messias van Vlaanderen. Frans van Cauwelaert, 1880-1910, 1998
Frans van Cauwelaert en de barst in België, 1910-1919, 2001
Burgemeester van Cauwelaert,schepper van Nederlandstalig Vlaanderen, 1923-1932, 2005
Frans van Cauwelaert afgewezen door koning Albert I. Een tijdbom onder België, 2003
Frans Van Cauwelaert, triomf, val en wederopstanding, 1932-1961, 2009

Bekroningen

Pil-van Gastelprijs
Antwerpse Provinciale Prijs voor geschiedenis en volkskunde.

Literatuur

Louis Vos & Lieve Gevers : Lode Wils, historicus en hoogleraar, in: Vlaanderen, België, Groot-Nederland. Mythe en geschiedenis, 1994.
Bart De Wever : Lode Wils, in: Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1997, blz. 1758-1759.
J. BAERTEN, Kritische beschouwingen bij recente publicaties over de Vlaamse beweging en het nationalisme, in: Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis, LXIX, 2001.
BRUNO DE WEVER, De geschiedschrijving over de Vlaamse beweging, in: Gita DENECKERE en Bruno DE WEVER (red.), Geschiedenis maken. Liber amicorum Herman Balthazar, Gent, 2003.
Bruno De Wever : Hulde aan Lode Wils, in: Bijdragen tot de eigentijdse geschiedenis, 2010.