Levenstestament

Een levenstestament is een strikt persoonlijk, herroepbaar document waarin iemand vastlegt wat de wensen zijn voor de situatie dat degene bij leven niet meer in staat is bepaalde of alle (rechts-)handelingen te verrichten of bepaalde of alle beslissingen te nemen, zowel privé als zakelijk.^[1][2] In een levenstestament kunnen machtigingen en volmachten worden opgenomen zodat anderen namens betrokkene kunnen handelen en beslissen op het financiële vlak, omtrent medische behandeling of in alledaagse zaken.^[3][4] Ook kunnen persoonlijke richtlijnen worden gegeven voor de manier waarop volmachten mogen worden gebruikt, een eigen bedrijf moet worden geleid, de administratie moet worden gedaan, mantel- of thuiszorg wordt verleend, social-media profielen moeten worden beheerd etc.^[5][6] Ten slotte kan het toezicht over de gevolmachtigden worden geregeld.^[7]

Nederland

Een levenstestament in zijn eenvoudigste vorm is een algemene volmacht volgens artikel 3:62 Burgerlijk Wetboek. Met de aantekening dat de volmacht 'zich uitstrekt tot daden van beschikking' kan niet alleen worden beheerd, maar kunnen ook vermogensrechtelijke handelingen (zakenrecht, fiscaal recht, familierecht, procesrecht, verbintenissenrecht) door de gemachtigde(n) worden uitgevoerd. Met een medische volmacht kunnen belangen van volmachtgever als patiënt worden behartigd, zoals beslissingen over medische behandeling wanneer iemand in coma is geraakt of dement geworden is. In een wilsverklaring kunnen wensen ten aanzien van (niet) reanimatie, palliatieve sedatie of euthanasie worden vastgehouden.

Een levenstestament kan zelf worden geschreven, een onderhandse akte. Banken eisen doorgaans een notariële volmacht om een ander te laten beschikken over een bankrekening en ook voor verkoop bij volmacht van een huis of aanpassen van een hypotheek is een notariële akte nodig. Het kan ook om andere redenen zinvol zijn het levenstestament door een notaris in een akte te laten vastleggen. Een notaris heeft de beroepsmatige verplichting er op toe te zien dat de opsteller wilsbekwaam is en dat de wil in vrijheid en onafhankelijk is bepaald. Derden die zouden kunnen beïnvloeden mogen niet assisteren bij het opstellen van bepalingen en mogen niet bij besprekingen aanwezig zijn. Een notaris heeft een beroepsgeheim dat ook in rechtszaken en na overlijden van de testateur geldt. Wat aan een notaris wordt toevertrouwd blijft dus vertrouwelijk.^[8]

In plaats van een zo ruim mogelijk opgestelde volmacht voor één persoon kan het zinvol zijn de volmacht in te perken of meerdere volmachten aan meerdere personen te geven en iemand aan te stellen aan wie volmachthouders periodiek rekening en verantwoording moeten afleggen.^[9] Wanneer meerdere gevolmachtigden worden aangesteld, kunnen zij zelfstandig, gezamenlijk of in volgorde bevoegd zijn. Ook kan het zinvol zijn wensen voor de uitvaart hier vast te leggen, of te verwijzen naar een persoonlijk memorandum, omdat een testament vaak pas na de uitvaart kan worden gelezen.

Een levenstestament dat goed is toegesneden op de omstandigheden en wensen van de testateur en onafhankelijk en zelfstandig is opgesteld, kan ertoe bijdragen dat financiële uitbuiting door familieleden, vrienden, (mantel-)zorgers en zakelijke dienstverleners wordt voorkomen.^[10] Jaarlijks worden daarvan naar schatting 30.000 ouderen het slachtoffer, merendeels vrouwen boven de 80 jaar.^[11][12][13] Ook kan worden voorkomen dat beschermingsbewind en/of mentorschap bij de kantonrechter aangevraagd moet worden.^[14][15]

De volmachten in een levenstestament eindigen in het algemeen bij overlijden, er kan echter worden vastgelegd dat deze na overlijden rechtskracht behouden. Ook kan worden bepaald dat ze gedurende een bepaalde periode, binnen een aangegeven kader rechtskracht behouden, bijvoorbeeld totdat een bij testament benoemde executeur de werkzaamheden heeft opgenomen.^[16]

De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie heeft naar analogie van het Centraal Testamentenregister (CTR) het Centraal Levenstestamentenregister (CLTR) ingesteld.

Zie ook

• Wilsverklaring
• Beschermingsbewind
• Mentorschap
• Curatele
• Scenarium