Kruis (christendom): verschil tussen versies

Het Latijnse kruis is vooral bekend als een christelijk religieus symbool. De betekenis ervan wordt afgeleid van het christelijke geloof dat Jezus Christus door de Romeinen gekruisigd werd. Dit was in het het Romeinse Keizerrijk een vaakgebruikte methode om slaven en niet-Romeinen die misdaden hadden begaan te executeren. Oorspronkelijk was het kruis een oosters martelwerktuig, waaraan een veroordeelde werd vastgebonden of gespijkerd en om hem vervolgens te laten hangen terwijl het lichaam langzaam en pijnlijk uit elkaar getrokken werd. Soms werden, om het stervensproces te versnellen, de botten van de armen en benen gebroken. Deze vorm van martelen kwam bij de Carthagers terecht en werd uiteindelijk ook overgenomen door de Romeinen. Als terechtstellingwerktuig was het kruis een verticaal in de grond gestoken paal. Vaak, maar lang niet altijd, was een horizontaal stuk aan het verticale deel bevestigd. Of er in het geval van Jezus een horizontaal stuk bevestigd is, kan daarom niet met zekerheid gezegd worden. Het is wel interessant dat enkelen van de oudste illustraties van Jezus’ lijden, hem afbeelden als hangend aan een enkelvoudige paal. Niettemin wordt in het christendom in het algemeen aangenomen dat het om een paal met horizontale dwarsbalk gaat, zoals deze meestal wordt afgebeeld.

Geschiedenis en gebruik van het Latijnse Kruis

Tijdens de eerste drie eeuwen van het christendom was het kruis nog geen overheersend symbool voor die godsdienst. Eén van de eerste keren dat het kruis genoemd wordt is in het vroeg derde-eeuwse Stromateis van Clement van Alexandrië. Daarin spreekt hij van tou Kuriakou semeiou tupon, oftewel het symbool van de Heer.

In het christendom symboliseert het kruis de overwinning van Christus over de dood, omdat christenen geloven dat Hij door te sterven zelf de straf op de zonde van de mensen genomen heeft. En door na 3 dagen op te staan uit de doden de zonde en de dood overwonnen heeft. En dat iedereen die Christus aanvaard als de zoon van God (zoals Hij zich in de bijbel bekend maakt) aanspraak mag maken op diezelfde verlossing van zonde. Ook lijden, verzoening en verlossing worden door het kruis gesymboliseerd. Katholieken en Orthodoxe christenen slaan vaak een kruisje, een gebaar dat al in gebruik was in de vierde eeuw na Christus.

Tijdens de kruistochten werden relikwieën, waarvan gezegd werd dat het stukken van het Kruis (waarop Jezus werd gekruisigd), door heel Europa verspreid. In de 16e eeuw waren er inmiddels zoveel van die relieken, dat Erasmus grapte dat er genoeg van was om een schip te bouwen. In de Santo Toribio de Liébana (Spanje) ligt het grootste relikwie dat afkomstig zou zijn van het Kruis, en het is dan ook een belangrijk bedevaartsoord voor katholieken.

Vorm van het kruis

Het kruis heeft door de loop der eeuwen vele vormen en groottes gehad. Het wordt gebruikt in sieraden, maar ook in kerken. Als het lichaam van Jezus Christus er aan bevestigd is, heet het doorgaans een crucifix. Rooms-katholieken gebruiken vaker de crucifix om de opoffering van Christus te benadrukken, maar protestanten verkiezen doorgaan het lege kruis, om de wederopstanding te symboliseren. Het kruis is waarschijnlijk het beste bekend als het bovenstaande plaatje, met één lange arm en één kortere.

Kruizen worden ook vaak gebruikt op christelijke grafstenen of als zelfstandige grafsteen gebruikt. Er zijn ook kruizen geplaatst op locaties waar de heidenen vroeger hun goden aanbaden, om de slechte invloeden af te weren. Katholieken zetten soms ook een kruis op bergtoppen (zoals op de Zugspitze en de Mount Royal), zodat ze in de gehele omgeving te zien waren.

Oorsprong

In diverse gezaghebbende bronnen wordt het kruis in verband gebracht met natuuraanbidding en heidense seksriten. Het kruis werd in het Romeinse rijk als christelijk symbool gestimuleerd om het voor heidenen makkelijker te maken het ’christendom’ te aanvaarden. Vooral Constantijn de Grote heeft hierin een belangrijke rol gehad.

Diverse soorten van kruisen zijn vanaf de vroegste tijden in zwang geweest. In The Encyclopaedia Britannica staat hierover: „Het is vanwege zijn eenvoud van vorm dat het kruis vanaf de dageraad der menselijke beschaving zowel religieus symbool als sierelement is geweest. Diverse voorwerpen, daterend van reeds lang vóór de christelijke jaartelling, heeft men gevonden, versierd met kruisen van verschillende vorm, en dat in bijna alle delen van de oude wereld” (de elfde uitgave, Deel VII, blz. 506). Het kruis is derhalve niet, wat sommigen misschien hebben gedacht, van „christelijke” oorsprong.

De „Expository Dictionary of New Testament Words” is specifieker en zegt dat het kruis „zijn oorsprong [vond] in het oude Chaldea, en werd . . . gebruikt als het symbool van de god Tammuz (omdat het kruis de vorm had van de mystieke Tau, de eerste letter van zijn naam)”. Het kruis is dus duidelijk van voorchristelijke oorsprong. Sommigen hebben de gedachte geopperd dat Tammuz, ook Doemoezi genoemd, oorspronkelijk een koning was en na zijn dood werd vergoddelijkt. Zo schrijft O. R. Gurney in de „Journal of Semitic Studies”: „Doemoezi was oorspronkelijk een man, een koning van Erech.”

Zie ook

• Andreaskruis
• Lotharings kruis
• Leliekruis
• Kruisiging
• Kruisteken