Kritische rassentheorie

Kritische rassentheorie (CRT) is een interdisciplinair kritische theorie vanuit maatschappijleer, burgerrechten en politicologie over hoe media, sociale bewegingen, en politieke bewegingen vormgeven aan, en worden gevormd door, sociale opvattingen over ras en ethniciteit.

Het woord kritisch in de naam is een academische verwijzing naar kritisch denken, kritische theorie en wetenschappelijke kritiek, in plaats van kritiek in de zin van bekritiseren of beschuldigen van mensen.^[1][2][3][4]

CRT wordt in de sociologie ook gebruikt om sociale, politieke structuren, juridische structuren en machtsverdeling uit te leggen door middel van een "lens" die zich richt op het concept van ras en ervaringen van racisme.^[5][6] Het conceptuele raamwerk van CRT onderzoekt bijvoorbeeld racistische vooroordelen in wetten en juridische instellingen, zoals zeer uiteenlopende percentages van opsluitingen in de Verenigde Staten.^[7] Een belangrijk concept in CRT is intersectionaliteit: de manier waarop verschillende vormen van ongelijkheid en identiteit worden beïnvloed door onderlinge verbanden tussen ras, etniciteit, kaste, sociale klasse, geslacht, religie en handicap.^[8] CRT-wetenschappers zien ras als een sociale constructie zonder biologische basis.^[9][10][3] Een van de principes van CRT is dat racisme (of anderzijds ongelijke uitkomsten per ras) het resultaat zijn van complexe, veranderende en vaak subtiele sociale en institutionele dynamieken, in plaats van expliciete en opzettelijke vooroordelen van individuen.^[11][1][12] CRT-wetenschappers betogen dat de sociale en legale constructie van ras de belangen van blanken bevordert^[13][14] ten koste van mensen van kleur,^[15] en dat het liberale idee van de wet als "neutraal" een belangrijke rol speelt bij het handhaven van een raciaal onrechtvaardige sociale orde,^[16] waar formeel kleurenblinde wetten vaak nog steeds raciaal discriminerende gevolgen hebben.^[17]

Kritische rassentheorie stelt daarom de machtsverhouding tussen mensen aan de kaak en bied strategieën aan voor het verbeteren van ongelijkheid, met het eind doel dat niemand ondergeschikt wordt gemaakt aan een onder op de basis van "ras".

Academische critici van kritische rassentheorie beweren dat het niet geeft om waarheid, dat het liberalisme onderwaardeert en dat het gebaseerd is op het vertellen van verhalen in plaats van op bewijs en reden.^[18]

Sinds 2020 hebben conservatieve Amerikaanse wetgevers geprobeerd de instructie van CRT-onderwijs op lagere en middelbare scholen te verbieden of te beperken^[1], evenals relevante training binnen federale agentschappen.^[19] Voorstanders van dergelijke verboden beweren dat CRT vals is, anti-Amerikaans, blanke mensen verschurkt, radicaal linksisme promoot en kinderen indoctrineert.^[18][20] Voorstanders van een verbod op CRT zijn ervan beschuldigd de principes ervan verkeerd te begrijpen en het doel te hebben discussies over racisme, gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en de geschiedenis van rassen de mond te snoeren.^[21][22]

Ontstaan

De kritische rassentheorie ontstond halverwege de jaren 1970, vanuit de behoefte van de Afro-Amerikaanse Civil rights movement om met nieuwe theorieën en tactieken het "institutioneel racisme" in het Amerikaanse rechtssysteem te doorgronden.^[23] De term kritische rassentheorie werd bedacht door de Amerikaanse rechtsgeleerde, burgerrechtenactiviste en hoogleraar Kimberlé Crenshaw in de jaren 1980.

Speerpunten zijn onder andere:

• Ras, geslacht, sociale klasse,
• Witte suprematie,
• Institutioneel racisme,
• Anti-liberalisme,
• Cultuurnationalisme/separatisme,
• Essentialisme en anti-essentialisme,
• Structureel determinisme.^[23]

Zie ook

• Institutionele discriminatie
• Rassensegregatie

Literatuur

• Ansell, Amy (2008). Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Society, Volume 1. SAGE Publications. DOI:10.4135/9781412963879.n138, "Critical Race Theory", 344–346. ISBN 978-1-4129-2694-2.

• Bridges, Khiara M. (2019). Critical Race Theory: A Primer. Foundation Press, St. Paul, Minn.. ISBN 978-1-6832-8443-7.

• Curry, Tommy (2009a). Encyclopedia of Race and Crime. SAGE Publications, "Critical Race Theory", 166–169. ISBN 978-1-4129-5085-5.

• Gillborn, David (2015). Intersectionality, Critical Race Theory, and the Primacy of Racism: Race, Class, Gender, and Disability in Education. Qualitative Inquiry 21 (3): 277–287. DOI: 10.1177/1077800414557827.

• Yosso, Tara J. (2006). Critical Race Counterstories along the Chicana/Chicano Educational Pipeline. Routledge, New York. ISBN 978-0-415-95195-1.