Krim: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
K Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website |
||
| Regel 24: | Regel 24: | ||
De oppervlakte is 26.081 km² en in 2001 was het aantal inwoners 2.033.736.<ref>[http://www.statoids.com/uua.html Census 05-12-2001 (Krimrepubliek+Sebastopol)]</ref> Op de Krim ligt de [[autonome republiek van de Krim]] met als hoofdstad [[Simferopol]] en de belangrijkste havenplaats [[Sebastopol]], die geen onderdeel uitmaakt van de republiek. Etnische [[Russen (volk)|Russen]] vormen circa 60 procent van de bevolking, maar er zijn tal van minderheden, waarvan de [[Oekraïners]] en de [[Krim-Tataren]] (ondanks een grootschalige [[deportatie]] in de [[Sovjet-Unie|Sovjettijd]]) de grootste zijn. |
De oppervlakte is 26.081 km² en in 2001 was het aantal inwoners 2.033.736.<ref>[http://www.statoids.com/uua.html Census 05-12-2001 (Krimrepubliek+Sebastopol)]</ref> Op de Krim ligt de [[autonome republiek van de Krim]] met als hoofdstad [[Simferopol]] en de belangrijkste havenplaats [[Sebastopol]], die geen onderdeel uitmaakt van de republiek. Etnische [[Russen (volk)|Russen]] vormen circa 60 procent van de bevolking, maar er zijn tal van minderheden, waarvan de [[Oekraïners]] en de [[Krim-Tataren]] (ondanks een grootschalige [[deportatie]] in de [[Sovjet-Unie|Sovjettijd]]) de grootste zijn. |
||
De Krim vormde al in de klassieke oudheid een belangrijke regio, als poort naar de [[Pontisch-Kaspische Steppe]]. Het schiereiland werd achtereenvolgens gekoloniseerd |
De Krim vormde al in de klassieke oudheid een belangrijke regio, als poort naar de [[Pontisch-Kaspische Steppe]]. Het schiereiland werd achtereenvolgens gekoloniseerd door Grieken, Perzen, Romeinen en Byzantijnen, en was al die tijd in belangrijke mate Griekstalig en oosters-orthodox. De steppeachtige binnenlanden werden bewoond door een waaier aan volkeren. Vanaf de 15e eeuw was het [[Kanaat van de Krim]], een ''[[de facto]]'' [[vazalstaat]] van het [[Ottomaanse Rijk]], een machtige speler in de wijde omgeving, mede doordat vanuit de Krim plundertochten tot aan [[Moskou]] werden georganiseerd. |
||
De Krim werd in de 18e eeuw door Rusland ingelijfd. In 1954 werd de [[Krimse Oblast]] door de [[Sovjet-Unie]] toegewezen aan de [[Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek]], maar in februari 2014 werd het schiereiland opnieuw door Rusland [[Annexatie van de Krim (2014)|geannexeerd]], met uitzondering van een deel van de [[Schoorwal van Arabat]]. In juli 2016 voegde Rusland het toe aan het [[Zuidelijk Federaal District]]. De gehele Krim wordt echter door de [[Verenigde Naties|VN-lidstaten]] (waaronder Oekraïne), op enkele uitzonderingen na, nog steeds erkend als zijnde deel van het Oekraïense grondgebied.<ref>[[Resolutie 68/262 Algemene Vergadering Verenigde Naties]]</ref> |
De Krim werd in de 18e eeuw door Rusland ingelijfd. In 1954 werd de [[Krimse Oblast]] door de [[Sovjet-Unie]] toegewezen aan de [[Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek]], maar in februari 2014 werd het schiereiland opnieuw door Rusland [[Annexatie van de Krim (2014)|geannexeerd]], met uitzondering van een deel van de [[Schoorwal van Arabat]]. In juli 2016 voegde Rusland het toe aan het [[Zuidelijk Federaal District]]. De gehele Krim wordt echter door de [[Verenigde Naties|VN-lidstaten]] (waaronder Oekraïne), op enkele uitzonderingen na, nog steeds erkend als zijnde deel van het Oekraïense grondgebied.<ref>[[Resolutie 68/262 Algemene Vergadering Verenigde Naties]]</ref> |
||
Versie van 19 mrt 2023 13:19
Zie Krim (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Krim.
| |
| Situering | |
|---|---|
| Land | Oekraïne, betwist door Rusland[1] |
| Coördinaten | 45°NB, 34°OL |
| Algemeen | |
| Inwoners | 2.413.228 |
De Krim (Grieks: 'Κριμαία', Krim-Tataars: Qırım, Oekraïens: Крим - Krim, Russisch: Крым - Krym) is een schiereiland van Oekraïne in de Zwarte Zee en de Zee van Azov.
De oppervlakte is 26.081 km² en in 2001 was het aantal inwoners 2.033.736.[2] Op de Krim ligt de autonome republiek van de Krim met als hoofdstad Simferopol en de belangrijkste havenplaats Sebastopol, die geen onderdeel uitmaakt van de republiek. Etnische Russen vormen circa 60 procent van de bevolking, maar er zijn tal van minderheden, waarvan de Oekraïners en de Krim-Tataren (ondanks een grootschalige deportatie in de Sovjettijd) de grootste zijn.
De Krim vormde al in de klassieke oudheid een belangrijke regio, als poort naar de Pontisch-Kaspische Steppe. Het schiereiland werd achtereenvolgens gekoloniseerd door Grieken, Perzen, Romeinen en Byzantijnen, en was al die tijd in belangrijke mate Griekstalig en oosters-orthodox. De steppeachtige binnenlanden werden bewoond door een waaier aan volkeren. Vanaf de 15e eeuw was het Kanaat van de Krim, een de facto vazalstaat van het Ottomaanse Rijk, een machtige speler in de wijde omgeving, mede doordat vanuit de Krim plundertochten tot aan Moskou werden georganiseerd.
De Krim werd in de 18e eeuw door Rusland ingelijfd. In 1954 werd de Krimse Oblast door de Sovjet-Unie toegewezen aan de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek, maar in februari 2014 werd het schiereiland opnieuw door Rusland geannexeerd, met uitzondering van een deel van de Schoorwal van Arabat. In juli 2016 voegde Rusland het toe aan het Zuidelijk Federaal District. De gehele Krim wordt echter door de VN-lidstaten (waaronder Oekraïne), op enkele uitzonderingen na, nog steeds erkend als zijnde deel van het Oekraïense grondgebied.[3]
Geografie
De Krim staat in het noordwesten door de Landengte van Perekop in verbinding met Oekraïne. De Straat van Kertsj vormt in het oosten de scheiding met het Russische vasteland. Bij het schiereiland Kertsj begint de ruim 100 kilometer lange Schoorwal van Arabat, een zandig schiereiland dat de Zee van Azov scheidt van de Syvasj, een brakke en moerassige lagune.
De Krim bestaat voor het grootste deel uit steppe. In het zuiden bevindt zich het Krimgebergte met een hoogte tot 1545 meter. Ten zuidoosten hiervan ligt de kuststrook, die een mediterraan klimaat heeft en bekend staat om zijn wijn (zie ook: Wijnbouw in Oekraïne en Wijnbouw in Rusland). Bekend is ook de badplaats Jalta. Andere plaatsen van belang zijn Feodosija, Kertsj, Bachtsjysaraj en Hoerzoef.
Klimaat
Het klimaat op de Krim wordt beïnvloed door de geografische ligging, het reliëf en de invloed van de Zwarte Zee. De bergen in het midden van het land blokkeren enerzijds de koude winden uit het noorden en beperken anderzijds de invloed van de matigende werking van de Zwarte Zee in het noorden.
| Klimatogram van Krim[4] | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| J | F | M | A | M | J | J | A | S | O | N | D |
25
4
−3
|
19
5
−3
|
22
9
0
|
16
16
5
|
16
22
10
|
28
26
14
|
12
30
17
|
12
29
16
|
18
23
12
|
18
17
7
|
22
11
2
|
27
6
−1
|
| Temperatuur in °C • Totale neerslag in mm | |||||||||||
Het schiereiland ligt tussen de gematigde en subtropische klimaatgordels en wordt in het algemeen gekenmerkt door warm en zonnig weer. In de noorden heerst een gematigd landklimaat met korte, milde winters en matig hete en droge zomers. In het centraal gelegen bergachtige gebied heerst een overgangsklimaat met winters die mild zijn op lagere hoogten, maar kouder op grotere hoogten. De zomers zijn heet op lagere hoogten en warm in de bergen. In het zuidelijke kustgebied domineert een subtropisch, mediterraan klimaat met milde winters en matig hete en droge zomers. De zuidkust is een populaire toeristische bestemming mede omdat het grootste deel van het schiereiland meer dan 2000 uren zonneschijn per jaar heeft.
De gemiddelde jaarlijkse temperatuur varieert van 10 °C in het uiterste noorden bij Armjansk tot 13 °C in het uiterste zuiden (Jalta). De hoeveelheid neerslag fluctueert aanzienlijk, van een minimum van 310 mm in het uiterste westen bij Chornomorske tot 1220 mm op de bergtoppen. Bijna 90% van de Krim krijgt slechts tussen de 300 en 500 mm neerslag per jaar en het gebied kent een neerslagtekort.
Bevolking
Volgens de laatste census van Oekraïne (2001) hebben de Krimrepubliek en Sebastopol samen 2.413.228 inwoners. De bevolkingssamenstelling was als volgt:
- Russen 1.240.400 (60,1%)
- Oekraïners 576.600 (23,9%)
- Krim-Tataren 245.200 (10,2%)
- Wit-Russen 35.000 (1,5%)
- Wolga-Tataren 13.500 (0,5%)
- Overige 3,8%
De meest gesproken taal is Russisch, dat geldt als lingua franca.[5][6]
Aan het begin van de 20e eeuw had de Krim ten gevolge van immigratie van vele groepen en emigratie van de Krim-Tataren naar elders (bijvoorbeeld naar de Dobroedzja) een zeer gemengde bevolking. De laatste Krim-Tataren werden in mei 1944 op last van Stalin van de Krim gedeporteerd naar Centraal-Azië, een tragedie die de sürgün wordt genoemd. Sinds 1989 konden zij terugkeren naar de Krim.
Geschiedenis
Zie Geschiedenis van de Krim voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De geschiedenis van de Krim werd door de eeuwen bepaald door de aanwezigheid van een groot aantal volken. Al in de prehistorie ziet men invloeden van de Pontisch-Kaspische Steppe en met name uit de Kaukasus.
In de 6e eeuw v.Chr. vestigden Grieken zich aan de kust. Hun nederzettingen verenigden zich in het Bosporuskoninkrijk. In 110-107 onderwierp Diophantus de Krim onder het Koninkrijk Pontus. Na in de 7e en 8e eeuw bezet te zijn geweest door de Chazaren, werd het later onderdeel van het Koemanenrijk. Rond 1402 kwam het in bezit van de Gouden Horde die er het Kanaat van de Krim vestigden.
De Russisch-Turkse oorlog van 1768-1774 eindigde in een overwinning voor Rusland. Bij het Verdrag van Küçük Kaynarca werd de Krim onafhankelijk, en in 1783 door Rusland geannexeerd. In 1802 werd het Gouvernement Taurida opgericht, dat naast de Krim het gebied tussen de benedenloop van de Dnjepr en de Berda omvatte. Van 1853 tot 1856 werd op het schiereiland de Krimoorlog uitgevochten tussen het keizerrijk Rusland en een alliantie van het Tweede Franse Keizerrijk, het Britse Rijk, het Ottomaanse Rijk en het koninkrijk Sardinië.
Na de Oktoberrevolutie in 1917 riep een etnische Krim-Tataarse regering op 13 december 1917 de Volksrepubliek van de Krim uit. De republiek wist zijn onafhankelijkheid niet lang te behouden en werd in januari 1918 door de bolsjewiekse troepen geannexeerd. De Taurida Socialistische Sovjetrepubliek werd opgericht, die al snel door Krim-Tataarse en Oekraïense troepen omvergeworpen werd. Tijdens het Krim-offensief aan het eind van april 1918 veroverde het Duitse Keizerrijk de Krim.
Op 2 april 1919 veroverde het Rode Leger Simferopol. De Krimse Socialistische Sovjetrepubliek (Krimse SSR) werd opgericht, maar al in juni 1919 overgenomen door de Witten. Na het verslaan van de Witten herwon het Rode Leger in 1920 de controle. De Krimse Autonome Socialistische Sovjetrepubliek (Krimse ASSR) werd op 18 oktober 1921 opgericht, als onderdeel van de Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek (Russische SFSR)
Gedurende de Tweede Wereldoorlog was de Krim het toneel van hevige gevechten tussen Duits-Roemeense troepen enerzijds en troepen van het Rode Leger anderzijds. Na de bevrijding beschuldigde Jozef Stalin de Krim-Tataren van collaboratie met de Duitsers, en verbande hen collectief naar Centraal-Azië. De Krimse ASSR werd op 30 juni 1945 omgevormd tot de niet meer autonome Krimse Oblast van de Russische SFSR.
Tijdens het bewind van Stalins opvolger Nikita Chroesjtsjov werd de Krim in 1954 aan de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek overgedragen.
Op 6 maart 2014 stemde het Krimse parlement in met een decreet dat bepaalde dat de Krim een onderdeel van Rusland werd. Op 11 maart werd een voorwaardelijke onafhankelijkheidsverklaring getekend dat de Krim zich zou afscheiden van Oekraïne indien de bevolking voor aansluiting met Rusland zou kiezen. Op 16 maart 2014 werd een referendum over aansluiting bij Rusland gehouden, waarbij de meerderheid voor aansluiting zou hebben gestemd. Gelet op de militaire acties eind februari 2014, de afwezigheid van onafhankelijke waarnemers en de aanwijzingen voor fraude, beschouwt het grootste deel van de internationale gemeenschap deze gebeurtenis als een illegale annexatie door Rusland.
Op 18 maart 2014 werd de aansluiting van de Krim bij de Russische Federatie bekendgemaakt. Het gebied werd omgevormd tot het Federaal district Krim, en in juli 2016 toegevoegd aan het Zuidelijk Federaal District.
- ↑ De facto onder Russisch gezag, als deel van de republiek van de Krim
- ↑ Census 05-12-2001 (Krimrepubliek+Sebastopol)
- ↑ Resolutie 68/262 Algemene Vergadering Verenigde Naties
- ↑ (en) Time and Date.com Annal weather averages Crimea 1985-2015
- ↑ Census 2001: taal in de Krim (77,0% Russisch)
- ↑ Census 2001: taal in Sebastopol (90,6% Russisch)
