Kerncentrale Borssele: verschil tussen versies

Kernenergiecentrale Borssele
Locatie	Borsele
Coördinaten	51° 26′ NB, 3° 43′ OL
Eigendom	EPZ
Uitbater	EPZ
Begin bouw	1969
Eind bouw	1973
Afbraak	2033 (gepland)
Aantal reactoren	1
Datum info	25-10-2010
Luchtfoto van de centrales (de conventionele kolencentrale is zichtbaar achter de grote schoorsteen). Bron: www.beeldbankvenw.nl
Lijst van kernreactoren

De Kerncentrale Borssele is een Nederlandse kerncentrale. De centrale is in eigendom van de Elektriciteits Produktiemaatschappij Zuid-Nederland (EPZ). EPZ is eigendom van DELTA en RWE. De Kerncentrale Borssele staat bij het Zeeuwse plaatsje Borssele.

Geschiedenis

In 1969 bestelde de Provinciale Zeeuwse Electriciteitsproductiemaatschappij (PZEM) een kerncentrale. De reactor, een drukwaterreactor die staat bij de plaats Borssele (gemeente Borsele), werd in 1973 in gebruik genomen. De centrale werd gebouwd door Siemens KWU. De directe aanleiding voor de bouw van Borssele was een contract van eigenaar PZEM met de aluminiumproducent Pechiney, dat voorzag in levering van grote hoeveelheden elektriciteit tegen een lage prijs. In 1990 gaat de eigendom van de centrale over op de EPZ.

De kernenergiecentrale is in grootte vergelijkbaar met een doorsnee kolen- of gascentrale. Tussen 1973 en 2006 had de centrale een (netto) vermogen van 449 MW. In 2006 werd een nieuwe turbine geïnstalleerd waardoor het vermogen steeg tot 485 MW. De centrale werd in 1997 ingrijpend gemoderniseerd. Hiermee werd de centrale op een voor 1997 (post-Tsjernobyl) gangbaar veiligheidsniveau gebracht.^[1] De modernisering werd uitgevoerd mede naar aanleiding van de ramp bij Tsjernobyl.

De bedrijfsvergunning van de kerncentrale gaf geen einddatum aan. Het eerste paarse kabinet besloot in 1994 om Borssele aan het eind van de geplande levensduur, eind 2003, te sluiten, en wijzigde daartoe de vergunning. In 2000 werd echter, na een zaak aangespannen door het personeel van de kerncentrale, deze wijziging door de Raad van State teruggedraaid. In 2002 oordeelde de rechter dat er alleen een bestuursrechtelijke overeenkomst tot sluiting bestond, en dat was niet voldoende voor sluiting.^[2] Het demissionaire kabinet-Balkenende II vond het vervolgens in 2003 niet verstandig om Borssele te sluiten, mede gelet op de Kyotodoelstellingen voor vermindering van de uitstoot van het broeikasgas kooldioxide.

In 2003, 2007, 2008 en 2009 produceerde de kerncentrale meer dan 4 terawattuur (TWh), wat betekent dat de installatie 94% van de tijd in bedrijf was.^[3][4][5] In 2008 nam Borssele 3,9% van de Nederlandse productie van elektriciteit voor haar rekening.^[6] In 2010 kwam dat neer op 1,1% van het totale Nederlandse energieverbruik.^[7] Van 2009 tot 2013 produceerde de kerncentrale 4,019 3,755 3,917 3,707 en 1,916 terawattuur (TWh), wat betekent dat de installatie respectievelijk 95%, 88%, 92%, 87% en 45% van de tijd in bedrijf was. ^{[8][9][10][11]} In 2012 was de centrale van 12 april tot 16 mei buiten bedrijf voor onderhoud. In 2013 was de centrale van 13 september tot 2 december buiten bedrijf voor onderhoud. ^[12]

Eigendom

Op 16 juni 2006 heeft de regering met de eigenaars van de kerncentrale een contract gesloten (het Borsseleconvenant^[13]) waarin vastgelegd is dat Borssele tot 2033 in bedrijf zal blijven. De eigenaars DELTA en Essent zullen EUR 250 miljoen investeren in een fonds voor duurzame energie. Hierdoor zullen de extra winsten, die ontstaan door het langer openblijven van de kerncentrale, deels worden benut voor de ontwikkeling van duurzame energie. In 2033 volgt onverbiddelijk de sluiting en de ontmanteling van Borssele. Vanaf dat moment moet de centrale 'duurzaam' worden ontmanteld.^[14] Verder is in het convenant afgesproken dat Borssele tot de 25% veiligste vergelijkbare watergekoelde kerncentrales van de EU, VS en Canada moet behoren. Hiertoe wordt elke vijf jaar een benchmark gedaan.^[15]

Door de overname van Essent door RWE is een geschil ontstaan over de eigendomsverhoudingen van EPZ. DELTA heeft zich verzet tegen de overname van het belang van Essent in EPZ naar RWE. De zaak is in kort geding voor de rechter gebracht. De voorzieningenrechter van de rechtbank heeft op 10 juli 2009 geoordeeld – in afwachting op de uitslag van een bodemprocedure – dat de aandelen niet aan RWE mogen worden overgedragen. In hoger beroep is deze uitspraak bevestigd.

Op 17 mei 2011 werd bekend dat RWE genoegen neemt met een minderheidsbelang van 30% in de huidige reactor. Als tegenprestatie mag het nu meedoen aan de ontwikkeling van Borssele 2.^[16][17]

Uranium

Borssele gebruikt uranium dat deels gedolven wordt in Kazachstan, en deels verkregen wordt door herverrijking "tails" (verarmd uranium). Het in Kazachstan gedolven uranium wordt geproduceerd met behulp van zogenaamde in-situ leaching, waarbij het uraniumerts via een boorgat wordt opgelost in een zwavelzuuroplossing en, na oppompen, bovengronds wordt opgezuiverd.^[18]

Kernafval

De centrale heeft een doorlopend contract met de opwerkingsfabriek in La Hague, dat afloopt in 2015. Sinds 2006 is het als gevolg van een wetswijziging in Frankrijk echter onmogelijk de uitgewerkte brandstofstaven naar de fabriek te transporteren. Die wet stelde eisen aan de terugkeer van het geproduceerde kernafval, dat binnen zekere tijd naar Nederland diende terug te keren. Het aanpassen van de wet door het parlement en het afhandelen van alle bezwaren tegen het verlenen van nieuwe vergunningen voor transporten door de Raad van State nam echter bijna 5 jaar in beslag. Hierdoor raakte het bassin met uitgewerkte brandstofstaven bijna geheel vol. In de jaren 2012 tot 2015 zijn er tien transporten voorzien waarbij telkens 50% meer afval dan voorheen gebruikelijk, zal worden vervoerd naar La Hague. Het uranium dat na opwerking terugkomt, wordt in Rusland verrijkt, door het te mengen met hoogverrijkt uranium afkomstig uit afgedankte kernonderzeeboten, die na het einde van de Koude Oorlog zijn opgelegd. Een kwart van dit verrijkte uranium zal naar Borssele terugkomen, de rest blijft in Rusland en wordt daar in kerncentrales gebruikt.^[19] Het eerste transport is op 7 juni 2011 vertrokken naar Frankrijk en de volgende dag op de bestemming gearriveerd,^[20] ondanks blokkades door activisten.

Incidenten en problemen

Zie lijst met incidenten in kerncentrale Borssele voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De overheid brengt vanaf 1980 jaarlijkse overzichten uit van storingen en ongevallen in nucleaire installaties (waaronder de kerncentrales Borssele en Dodewaard). Gegevens van daarvoor zijn beperkt beschikbaar. Uit de overzichten blijkt dat zich tot eind 2009 in de kerncentrale Borssele 372 bedrijfsstoringen hebben voorgedaan.^[21][22] Daarbij vielen regelmatig een aantal belangrijke veiligheidsvoorzieningen uit. In 1981, 1984, 1986, 1987, 1989 en 2006 zijn er problemen geweest met de noodstroomvoorziening en de dieselaggregaten.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) publiceert in 2011 een rapportage waaruit blijkt dat er voor Borssele geen adequaat rampenplan is.^[23] Zo zou het voornamelijk ontbreken aan ervaring, en dat op alle niveaus.

Eventuele ongevallen met de kerncentrale zijn verzekerd met behulp van een zogenaamde atoompool. In Nederland een groep van zestien verzekeringsmaatschappijen die garant staan voor een hoeveelheid risico's. De kerncentrale Borssele is voor een bedrag van maximaal €340 miljoen verzekerd.^[24] Overige schade moet door de Nederlandse overheid vergoed worden.

In 2011 blijkt dat de dijk bij de centrale niet bestand is tegen een superstorm, een storm die statistisch eens in de vierduizend jaar voorkomt. Waterschap Scheldestromen en het ministerie van Infrastructuur en Milieu zullen samen werken aan een verbetering van de dijk.^[25]

In 2011 werd naar aanleiding van de kernramp van Fukushima door de kerncentrale een extra zelfonderzoek uitgevoerd, op basis van SOER 2011-2, een lijst met concrete punten voor de controle van kerncentrales. Dit onderzoek werd uitgevoerd naast de tienjaarlijkse zelfonderzoeken. Bij dit zelfonderzoek kwamen vijftien procedurele verbeterpunten naar voren.^[26]

Op 19 september 2013 werd de centrale stilgelegd nadat er schade aan de generatorkoelers was geconstateerd.^[27]Omdat het herstellen niet mogelijk bleek zal het vervangen van de koelers ongeveer 2 maanden in beslag nemen.^[28]

Borssele 2

Begin 2009 ontstonden er concrete plannen voor de bouw van een nieuwe kerncentrale. De voorlopige naam daarvan was Borssele 2. Zowel DELTA als Energy Resources Holding (ERH) hadden aangegeven een nieuwe centrale te willen bouwen naast de huidige centrale. In het regeerakkoord schreef het kabinet-Rutte I dat meer kernenergie nodig is om de transitie naar een schone energievoorziening te maken en minder afhankelijk te worden van buitenlandse energieleveranciers. Als er een aanvraag zou komen, zou de vergunning ook verleend worden. De VVD, het CDA, de PVV en de SGP zijn voorstander van een nieuwe centrale. Onder andere GroenLinks, de PvdA en de SP zijn tegen. De reden dat voor Borssele is gekozen is de aanwezigheid van de COVRA en de bestaande infrastructuur voor de huidige centrale. Daarnaast is er draagvlak onder de bevolking voor de huidige kerncentrale. De verwachting is dat die er ook zal zijn voor een nieuwe centrale.^[bron?]

De belangrijkste argumenten voor de bouw van een nieuwe kerncentrale was dat deze eventueel kan voorkomen dat Nederland in de toekomst elektriciteit moet gaan importeren. Daarnaast heeft de zware industrie belang bij een stabiele en goedkope energievoorziening. Tegenstanders zeggen dat (meer) kernenergie de groei van duurzame energie afzwakt en wijzen op de gevaren van kernenergie in het algemeen en op het probleem met de opslag van radioactief afval, waar nog steeds geen oplossing voor gevonden is, in het bijzonder. Verder is Nederland voor zijn uranium, de brandstof van kerncentrales, net als voor veel fossiele brandstof, afhankelijk van het buitenland.

In de rijksbegroting staat dat het kabinet budget vrijmaakt voor het vergunningstraject. Voor 2011 is 7,9 miljoen euro gereserveerd. In 2012 gaat het om 15,9 miljoen euro en in 2013 om 18,7 miljoen euro.

DELTA

Medio juni 2009 startte DELTA een procedure voor een vergunningaanvraag voor een tweede kerncentrale nabij de eerste kerncentrale bij Borssele. In november 2010 maakte Delta bekend dat het deze centrale wil bouwen samen met EDF.^[29] De hele procedure en bouw duurt ongeveer 10 jaar, zodat de nieuwe kerncentrale op zijn vroegst in 2018 in bedrijf zal kunnen komen. De investering voor deze centrale zal circa 4 miljard euro bedragen.^[30] Na de deal omtrent het eigendom van de huidige centrale is RWE ook een belangrijke partner geworden in de plannen voor de nieuwe kerncentrale.

ERH

ERH had ook een plan om een kerncentrale te bouwen bij Borssele.^[31] Op 22 september 2010 publiceerde het ministerie van VROM de kennisgeving energiewet met daarin een startnotitie met betrekking tot dit voornemen.^[32] Het zou hier gaan om een centrale van de derde generatie. Mogelijke leveranciers zijn Westinghouse, recentelijk overgenomen door Toshiba, of Areva. In 2014 zou de vergunning rond moeten zijn waarna in 2015 begonnen kan worden met de bouw zodat rond 2019 de eerste energie geleverd kan worden aan het net.

Protest

Tegen de plannen is maatschappelijk protest gerezen. Lokaal is in mei 2010 het Zeeuwse actiecomité Borssele 2, nee! opgericht vanuit verschillende Zeeuwse politieke partijen en milieubewegingen.^[33] Daarnaast is de Nederlandse antikernenergiebeweging weer actief geworden, onder aanvoering van Greenpeace en Wise. In eerste instantie kregen zij weinig gehoor. Naar aanleiding van de kernramp van Fukushima staat zij echter iets meer in de belangstelling.

Geen derde centrale

Er was in het begin ook sprake van een mogelijke derde centrale. De provincie Zeeland heeft aangegeven wel te willen meewerken aan een tweede, maar niet aan een derde kerncentrale.^[34] In april 2011 bleek uit onderzoek van adviesbureau Arcadis dat er op de huidige locatie slechts plaats is voor één andere kerncentrale.^[35][36][37]

Geen tweede centrale

Op 23 januari 2012 maakte Delta bekend haar plannen voor een nieuwe kerncentrale voorlopig in de ijskast te zetten.^[38] De redenen hiervoor zijn dat door de crisis er overcapaciteit op de elektriciteitsmarkt is met lage energieprijzen tot gevolg, het verslechterde investeringsklimaat en de onzekerheid over het beleid rond verhandelbare rechten voor uitstoot van het broeikasgas CO₂. Ook RWE liet weten de vergunningaanvraag, die via het bedrijf EHR liep, in de ijskast te plaatsen.^[39] Daarmee zijn alle plannen voorlopig uitgesteld.

Zie ook

• Lijst van elektriciteitscentrales in Nederland

Externe links

• Website van EPZ
• Uitgebreide geschiedenis van de kerncentrale Borssele uit het Landelijk Anti-Kernenergie Archief
• (en) IAEA - PRIS database - Nuclear Power Reactor Details - Borsele
• VPRO-radioprogramma Argos over Borssele