Kaulille: verschil tussen versies

Kaulille

Deelgemeente in België
Situering
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Limburg
Gemeente	Bocholt
Coördinaten	51° 11′ NB, 5° 31′ OL
Algemeen
Oppervlakte	16,56 km²
Inwoners (01/01/2008)	4.256 (257 inw./km²)
Overig
Postcode	3950
Netnummer	011
Detailkaart
Portaal    België

Kaulille (Limburgs: Kauwelil) is een dorp in de Belgische provincie Limburg en een deelgemeente van Bocholt.

Toponymie

Kaulille zou afkomstig kunnen zijn van kauw, lil (linde), en lo (bos), dus: Lindenbos waarin kauwen leven.^[bron?] Zekerheid hieromtrent is er niet.

Geschiedenis

De oudste overblijfselen van menselijke aanwezigheid in Kaulille zijn de grafheuvels uit de Bronstijd (1200-300 v.Chr.). De grafvondsten kan men bezichtigen in het molenhuisje van de Sevensmolen van Kaulille.

Het oudst gedateerde document waarin de gemeente Caulill vermeld staat, stamt uit het jaar 1259. Daarvoor is er meer dan waarschijnlijk reeds bewoning geweest in Kaulille. Het was echter een ontoegankelijk gebied met schrale en magere zandgronden. Er kunnen in de jaren voor 1259 reeds kerkjes hebben gestaan. Deze waren echter van een mindere kwaliteit en in dezelfde materialen opgetrokken als de lemen boerderijtjes. Vandaar dat zij maar een beperkte levensduur hadden en dat er weinig of geen restanten of sporen van te vinden zijn.

Vanaf 1303-1304 is er sprake van de parochie Kaulille. Een klein deel van de toren van de huidige Monulphus- en Gondulphuskerk dateert mogelijk nog uit die tijd. Later werd een gotische kerk en toren gebouwd. De huidige kerk stamt uit 1932, maar de gotische toren bleef behouden.

Kaulille was geen heerlijkheid, het was rechtstreeks eigendom van de Graaf van Loon. In 1356 werden de woeste gronden (gemeynt) aan de inwoners uitgegeven.

Kaulille was van de 17de, tot de 19de eeuw een centrum van de teuten. Dit waren rondreizende handelaars, die hun handelsgebied uitbreidden tot Noord-Holland, Duitsland en zelfs Denemarken. In de winter vervaardigden zij hun goederen of kochten deze in (elleteuten maakten stof, koperteuten betrokken hun waren onder meer in Denemarken, enz.), die ze 's zomers dan verkochten. Na hun trektochten hielden ze dan een groot feest in het Keizershof, een teutenafspanning uit 1555.

In de tweede helft van de 18e eeuw werden de inwoners van Kaulille geconfronteerd met de bokkenrijders, die er niet voor terugschrokken de dorpskerk leeg te plunderen. Het waren de Kaulillenaren die hen in 1789 hielpen arresteren.

In de Middeleeuwen en de nieuwe tijd beschikte Kaulille zoals een aantal andere kempische dorpen over een schans waarvan de contouren nog steeds vanuit de lucht zichtbaar zijn in de buurt van de Schansweg. Op de schans was ook de pastorie gevestigd. Pas in 1870 werd, dicht bij de kerk, een nieuwe pastorie gebouwd.

Tijdens de beloken tijd werd de pastoor van Kaulille vervolgd, en van 1798-1800 verbannen naar het eiland Ré.

Op het einde van de 19de eeuw kende Kaulille een forse bevolkingstoename door de komst in 1879 van buskruitfabriek Cooppal, de in de volksmond genoemde Poeierfabriek, het latere PRB (Poudreries Réunies de Belgique). Deze fabriek ging failliet in 1990. Ook de oprichting in de tweede helft van de jaren 30 van een legerkazerne van het Bataljon Grenswielrijders Limburg^[1], plaatselijk beter bekend als de "Grenswacht", bracht nieuwe inwoners naar Kaulille.

Kaulille fuseerde in 1977 met Bocholt.

Bezienswaardigheden

• De Sint-Monulphus- en Gondulphuskerk (1930-1932) heeft een vroeg-gotische toren uit de 14e eeuw.
• De Sevensmolen
• Heemkamer in het molenhuisje, waar onder meer de grafvondsten uit de Bronstijd zijn tentoongesteld.
• De Kruitmolen, een kollergang die is opgesteld op het Nevenplein, herinnert aan de kruitfabriek Cooppal die in deze plaats heeft gestaan.
• Het kantoor van de voormalige buskruitfabriek, aan de Fabrieksstraat 151, uit omstreeks 1960 is het enige bedrijfsgebouw van Cooppal, later P.R.B., dat nog bestaat. Aan Fabrieksstraat 112 bevindt zich de voormalige directeurswoning, uit omstreeks 1910.
• De watertoren, aan de Lillerbaan.
• Het standbeeld van Inez de Waanzinnige aan het Nevenplein.

• 
  Sint-Monulphus- en Gondulphuskerk
• 
  Sevensmolen
• 
  Kruitmolen op het Nevenplein
• 
  Watertoren

Natuur en landschap

Twee km ten noordoosten van Kaulille loopt het Kanaal Bocholt-Herentals. Natuurlijke waterlopen zijn de Warmbeek, welke naar het noorden loopt en de bovenloop vormt van de Tongelreep. Ten westen hiervan loopt de Dorperloop of Kolisloop, welke tussen Kaulille en Sint-Huibrechts-Lille uitmondt in de Warmbeek.

Ten westen van Kaulille bevindt zich het Kolisbos, ten zuiden bevindt zich het bosgebied Bosschel en ten oosten ligt een bosgebied dat deels tot de kruitfabriek behoorde en als Aan de Grote Fabriek te boek staat. Een ander deel is vrij toegankelijk. Door de omgeving van Kaulille zijn wandelingen uitgezet.

Hoofdstraten

• Lillerbaan (kmo's, residentieel, watertoren, alpacaboerderij,...), zeer drukke weg, belangrijkste verbindingsweg tussen Neerpelt en Bree
• Nevenplein (genoemd naar de Teutenfamilie Neven), centraal plein met bibliotheek, ontmoetingscentrum, sociaal huis, banken en parking
• Kaulillerdorp, centrum, kleuter- en lagere school, kerk
• Kaulillerweg (residentieel met enkele typische boerderijen), verbindingsweg tussen Bocholt en Kaulille
• Kettingbrugweg: residentieel, een bos met wandel-, jogging- en paardenroutes, 2de gedeelte industrieterrein (AJK, Brouwerij Martens,...)
• Bosschelweg: verbindingsweg met Grote-Brogel
• Steenweg op Kleine Brogel, residentieel en industrie/kmo terrein
• Fabriekstraat, verbindingsweg met Weert, in het tweede gedeelte van de straat staan enkele prachtige herenhuizen gebouwd door Coopal/PRB

Nabijgelegen kernen

Bocholt, Sint-Huibrechts-Lille, Kleine-Brogel, Grote-Brogel, Lozen, Hamont, Reppel

Externe links

• Foto's van het vroegere Kaulille

Bronnen

• Geschiedenis

Zie de categorie Kaulille van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.