Kanga (kleding): verschil tussen versies
Kanga_(Zanzibar,_1999)_02.jpg is op Commons verwijderd. Green Giant: per c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by User:Pipimurphy |
Bemoei je met je eigen zaken, en zegswijzen alfabetisch |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Afbeelding:Kanga, Tanzania, 2011.jpg|thumb|Kanga van Tanzania, 2011. Tekst: ''Usijaze masusu kwa mambo yasokusuhu''.]] |
[[Afbeelding:Kanga, Tanzania, 2011.jpg|thumb|Kanga van Tanzania, 2011. Tekst in [[Swahili (taal)|Swahili]]: ''Usijaze masusu kwa mambo yasokusuhu''. Vertaling: Bemoei je met je eigen zaken.]] |
||
[[Afbeelding:Kanga.png|thumb|Schema van een kanga. 1. ''pindo'' 2. ''mji'' 3. ''jina''. De ''jina'' van deze kanga is ''Bahati ni upepo sasa upo kwangu'': |
[[Afbeelding:Kanga.png|thumb|Schema van een kanga. 1. ''pindo'' 2. ''mji'' 3. ''jina''. De ''jina'' van deze kanga is ''Bahati ni upepo sasa upo kwangu'': Vertaling: Het lot is als de wind, nu waait het mijn kant op.]] |
||
[[Afbeelding:Two women wearing Kangas.jpg|thumb|Twee vrouwen met een Kanga]] |
[[Afbeelding:Two women wearing Kangas.jpg|thumb|Twee vrouwen met een Kanga]] |
||
| Regel 21: | Regel 21: | ||
[[Afbeelding:Kangas drying in Zanzibar.jpg|thumb|Kangas aan een drooglijn in Paje, Zanzibar, [[Tanzania]], 2005]] |
[[Afbeelding:Kangas drying in Zanzibar.jpg|thumb|Kangas aan een drooglijn in Paje, Zanzibar, [[Tanzania]], 2005]] |
||
Doorgaans bestaan kangas uit drie delen: de ''pindo'' (brede zoom), de ''mji'' (motief in het midden) en de ''ujumbe'' of ''jina'' (de boodschap op een strook in Swahili). [[Arabisch]] of [[Comorees]] komt minder voor. In andere landen dan Tanzania en Kenia die hun eigen kanga's maken staan de boodschappen in hun eigen talen: op [[Madagaskar]] heten de kanga's ''[[Lamba (kleding)|lamba's]]'' en vertonen ''[[ohabolana]]'', traditionele zegswijzen in [[Malagasitalen]]. Kanga's worden ook gemaakt in [[Zambia]] en [[Malawi]]. De boodschap heet de ''jina'' ('naam') van de kanga en is vaak een raadsel of spreekwoord. Als je een kanga cadeau doet, moet je op de spreuk letten, want die kan kwetsend zijn. Soms wordt zo'n kanga op een trouwerij gegeven om te melden dat het stel maar niet had moeten trouwen! Maar de meeste teksten zijn vriendelijk, zoals |
Doorgaans bestaan kangas uit drie delen: de ''pindo'' (brede zoom), de ''mji'' (motief in het midden) en de ''ujumbe'' of ''jina'' (de boodschap op een strook in Swahili). [[Arabisch]] of [[Comorees]] komt minder voor. In andere landen dan Tanzania en Kenia die hun eigen kanga's maken staan de boodschappen in hun eigen talen: op [[Madagaskar]] heten de kanga's ''[[Lamba (kleding)|lamba's]]'' en vertonen ''[[ohabolana]]'', traditionele zegswijzen in [[Malagasitalen]]. Kanga's worden ook gemaakt in [[Zambia]] en [[Malawi]]. De boodschap heet de ''jina'' ('naam') van de kanga en is vaak een raadsel of spreekwoord. Als je een kanga cadeau doet, moet je op de spreuk letten, want die kan kwetsend zijn. Soms wordt zo'n kanga op een trouwerij gegeven om te melden dat het stel maar niet had moeten trouwen! Maar de meeste teksten zijn vriendelijk, zoals |
||
| ⚫ | |||
*''Majivuno hayafai'': Je hoeft niet op te scheppen/Trots is niet goed <ref name=translations>{{citeer web |url=http://www.erieartmuseum.org/exhibits/exhibits2008/kanga/documents/Translations.pdf |title=Alphabetical List of Inscriptions and Their Translations: Kanga & Kitenge: Cloth and Culture in East Africa |uitgever=Erie Art Museum |accessdate=20 augustus 2019 |deadurl=yes |archiveurl=https://www.webcitation.org/69pcPEZ7C?url=http://www.erieartmuseum.org/exhibits/exhibits2008/kanga/documents/Translations.pdf |archivedate=11 augustus 2012 |df= }}</ref> |
*''Majivuno hayafai'': Je hoeft niet op te scheppen/Trots is niet goed <ref name=translations>{{citeer web |url=http://www.erieartmuseum.org/exhibits/exhibits2008/kanga/documents/Translations.pdf |title=Alphabetical List of Inscriptions and Their Translations: Kanga & Kitenge: Cloth and Culture in East Africa |uitgever=Erie Art Museum |accessdate=20 augustus 2019 |deadurl=yes |archiveurl=https://www.webcitation.org/69pcPEZ7C?url=http://www.erieartmuseum.org/exhibits/exhibits2008/kanga/documents/Translations.pdf |archivedate=11 augustus 2012 |df= }}</ref> |
||
*''Mkipendana mambo huwa sawa'': Alles komt goed als je van elkaar houdt<ref name=translations/> |
*''Mkipendana mambo huwa sawa'': Alles komt goed als je van elkaar houdt<ref name=translations/> |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | <!-- klopt niet? *''Fimbo La Mnyonge Halina Nguvu'': The feeble punishers blow, is weak.<ref>{{cite news |last=Howden |first=Daniel |title=Kangalicious: Let your dress do the talking |url=https://www.independent.co.uk/life-style/fashion/news/kangalicious-let-your-dress-do-the-talking-1820408.html |work=The Independent |date=14 November 2009 |accessdate=14 November 2009 |quote=Anyone wearing a kanga with the proverb Fimbo La Mnyonge Halina Nguvu" (Might is Right) may know something about the darker side of the garment's journey from the coast into the interior.}}</ref> --> |
||
*''Mwanamke mazingira tunataka, usawa, amani, maendelo'': Wij vrouwen willen gelijkheid, vrede en vooruitgang<ref name=translations/> |
*''Mwanamke mazingira tunataka, usawa, amani, maendelo'': Wij vrouwen willen gelijkheid, vrede en vooruitgang<ref name=translations/> |
||
*''Naogopa simba na meno yake siogopi mtu kwa maneno yake'': Ik ben bang voor een leeuw en zijn tanden. Ik vrees niemand om zijn woorden<ref name=translations/>. |
*''Naogopa simba na meno yake siogopi mtu kwa maneno yake'': Ik ben bang voor een leeuw en zijn tanden. Ik vrees niemand om zijn woorden<ref name=translations/>. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
*''Wache waniseme nimpendae simwachi'': Laat ze maar kletsen, ik laat mijn geliefde niet in de steek (zie foto) |
*''Wache waniseme nimpendae simwachi'': Laat ze maar kletsen, ik laat mijn geliefde niet in de steek (zie foto) |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | <!-- klopt niet? *''Fimbo La Mnyonge Halina Nguvu'': The feeble punishers blow, is weak.<ref>{{cite news |last=Howden |first=Daniel |title=Kangalicious: Let your dress do the talking |url=https://www.independent.co.uk/life-style/fashion/news/kangalicious-let-your-dress-do-the-talking-1820408.html |work=The Independent |date=14 November 2009 |accessdate=14 November 2009 |quote=Anyone wearing a kanga with the proverb Fimbo La Mnyonge Halina Nguvu" (Might is Right) may know something about the darker side of the garment's journey from the coast into the interior.}}</ref> --> |
||
==Zie ook== |
==Zie ook== |
||
Versie van 3 apr 2021 09:20
Zie Kanga voor andere betekenissenEen kanga of khanga is een fel gekleurde rechthoekige omslagdoek van bedrukt katoen, net als de kitenge, maar van lichtere stof, die door vrouwen en soms door mannen gedragen wordt in het gebied van de Grote Meren in Oost-Afrika. Een kanga meet ongeveer 1,5 m bij 1 m, vaak met een zoom aan alle vier kanten (pindo in Swahili), en een middenstuk (mji) met een ander patroon dan de randen. Ze worden in tweetallen verkocht, die dan in tweeën worden geknipt en afgezoomd.
Waar de kitenge dient als speciaal mooie kleding, kan de kanga gebruikt worden als rok, hoofddoek, schort, handdoek, zelf als pannenlap en meer. De kanga is van belang in de cultuur van Oost-Afrika en wordt vaak als verjaardagsgeschenk gegeven. [1] Maar ze kunnen ook gegeven worden aan gezinnen die een verlies betreuren als onderdeel van een michengo (inzameling) waar velen uit de gemeenschap aan bijdragen. Kanga's lijken op de kishutu en kikoy die gewoontegetrouw door mannen gedragen worden. De kishutu is een van de oudste ontwerpen en is waarschijnlijk genoemd naar een stad in Tanzania. Deze kishutu's worden vaak gegeven in de bruidschat voor jonge bruiden of door genezers om boze geesten uit te drijven. Ze dragen niet altijd een spreuk als tekst.[1]
De vroegste voorbeelden van de kanga hadden stipjes of spikkels, als op de veren van de parelhoen, die "kanga" heet in Swahili en zo kwam de doek mogelijk aan zijn naam.
Eigenschappen
- meestal 150 cm bij 110 cm.
- rechthoekig en afgezoomd aan alle zijden.
- meestal met een motief in het midden en een spreuk.
- De kanga kan op meer manieren gedragen worden: als een sjaal over hoofd en schouders en een tweede kanga om het middel. Je kunt er ook een baby in dragen.[2]
Opschriften
Doorgaans bestaan kangas uit drie delen: de pindo (brede zoom), de mji (motief in het midden) en de ujumbe of jina (de boodschap op een strook in Swahili). Arabisch of Comorees komt minder voor. In andere landen dan Tanzania en Kenia die hun eigen kanga's maken staan de boodschappen in hun eigen talen: op Madagaskar heten de kanga's lamba's en vertonen ohabolana, traditionele zegswijzen in Malagasitalen. Kanga's worden ook gemaakt in Zambia en Malawi. De boodschap heet de jina ('naam') van de kanga en is vaak een raadsel of spreekwoord. Als je een kanga cadeau doet, moet je op de spreuk letten, want die kan kwetsend zijn. Soms wordt zo'n kanga op een trouwerij gegeven om te melden dat het stel maar niet had moeten trouwen! Maar de meeste teksten zijn vriendelijk, zoals
- Leo ni siku ya shangwe na vigelegele: Vandaag moeten we feesten en juichen.
- Majivuno hayafai: Je hoeft niet op te scheppen/Trots is niet goed [3]
- Mkipendana mambo huwa sawa: Alles komt goed als je van elkaar houdt[3]
- Mwanamke mazingira tunataka, usawa, amani, maendelo: Wij vrouwen willen gelijkheid, vrede en vooruitgang[3]
- Naogopa simba na meno yake siogopi mtu kwa maneno yake: Ik ben bang voor een leeuw en zijn tanden. Ik vrees niemand om zijn woorden[3].
- Sisi sote abiria dereva ni Mungu: We zijn allemaal passagiers, God is de chauffeur[3]
- Wache waniseme nimpendae simwachi: Laat ze maar kletsen, ik laat mijn geliefde niet in de steek (zie foto)
- Wazazi ni dhahabu kuwatunza ni thawabu: Ouders zijn goud. Voor hen zorgen is een zegen.[3]
Zie ook
- ↑ a b Picton, John (1995). The art of African textiles: technology, tradition, and lurex, Becker, Rayda, Barbican Art Gallery. Barbican Art Gallery, London. ISBN 0853316821.
- ↑ (en) Hanby, Jeannette, Bygott, David (2008). Kangas, 101 uses, 2nd. Haria's Stamp Shop, Nairobi. ISBN 978-9966714602.
- ↑ a b c d e f Alphabetical List of Inscriptions and Their Translations: Kanga & Kitenge: Cloth and Culture in East Africa. Erie Art Museum. Gearchiveerd op 11 augustus 2012. Geraadpleegd op 20 augustus 2019.
