Kabinetsformatie Nederland 2012: verschil tussen versies

De kabinetsformatie in Nederland begon na de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012. De VVD was bij de verkiezingen de grootste partij geworden (41 zetels), met drie zetels meer dan de PvdA.

De formatie van 2012 is de eerste waarin Koningin Beatrix geen actieve rol speelt: Op 27 maart 2012 wijzigde de Tweede Kamer haar Reglement van Orde, waardoor voortaan informateurs door de Kamer worden benoemd, in plaats van door de Koningin.^[1]

Verloop van de formatie

Tijdlijn

Nadat de Tweede Kamer in het voorjaar van 2012 het reglement van orde veranderde, en zelf het initatief nam tot de kabinetsformatie, werd de rol van de koningin beperkt.^[2] Koningin Beatrix wordt wel over de actuele politieke situatie en het verloop van de formatie geïnformeerd door haar vaste adviseurs, de voorzitters van Eerste en Tweede Kamer en de vicepresident van de Raad van State.

Verkenner Kamp

Verkenner (en later informateur) Henk Kamp

Informateur Bos

Op 13 september vergaderden de partijen met Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet en werd VVD-minister Henk Kamp aangesteld als verkenner. Kamp sprak met alle fractievoorzitters en zou daarna in een debat met de Tweede Kamer namen geven van één of meerdere informateurs. Tevens zou de Tweede Kamer de opdracht formuleren voor de informateur.^[3]

Op 14 september nodigde verkenner Kamp alle fractievoorzitters uit voor een gesprek. VVD, PvdA, PVV, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP en 50Plus adviseerden hem om een coalitie van tenminste VVD en PvdA te onderzoeken. SP adviseerde een kabinet bestaande uit PvdA, SP, CDA en D66. De Partij voor de Dieren adviseerde eerst VVD en PvdA met hun geestverwante partijen een poging te wagen alvorens VVD en PvdA samen te laten praten.

Op 17 september hield verkenner Kamp eerst twee afzonderlijke gesprekken met Diederik Samsom (PvdA) en Mark Rutte (VVD) en vervolgens een gezamenlijk gesprek. De conclusie hiervan was dat er vertrouwen voor een vruchtbare samenwerking is.^[4]

's Ochtends 18 september (Prinsjesdag) praatte verkenner Kamp nog met de voorzitter van de Eerste Kamer (Fred de Graaf) over de invloed van de Eerste Kamer op een mogelijk coalitievorming.^[5]

In zijn eindverslag, uitgebracht op 18 september, adviseerde verkenner Kamp een informatieronde te starten naar een VVD/PvdA-coalitie, omdat alle partijen -behalve SGP en PvdD- meenden dat allereerst een coalitie van minstens die twee partijen moest worden geprobeerd, en er bovendien geen draagvlak was om er in de eerste fase eventueel andere partijen bij te betrekken.^[6] Hij raadde naast zichzelf (als VVD-informateur) ook oud PvdA-partijleider Wouter Bos aan als informateur.^[7]

Op 19 september sloten Stef Blok (VVD) en Jeroen Dijsselbloem (PvdA) als secondanten aan bij de gesprekken. ^[8]

Informateurs Kamp en Bos

Op 20 september debatteerde de Tweede Kamer, na de beëdiging van de nieuwgekozen Kamerleden, over het verslag van Kamp en ging akkoord met diens voorstel om hemzelf en Wouter Bos tot informateur te benoemen.^[9] Op 21 september 2012 ontvingen de informateurs hun opdracht van waarnemend Kamervoorzitter Martin Bosma en begonnen zij de informatiegesprekken.^[10]

Op 26 september 2012 besloten de partijen om de minister voor Immigratie en Asiel te schrappen. Deze minister is er voor het eerst gekomen op aandringen van de PVV in het kabinet-Rutte. Nu zouden ze die minister gaan vervangen door een minister voor Buitenlandse Handel (VVD-voorkeur) of Ontwikkelingshulp (PvdA-voorkeur). Ook maakten de partijen bekend dat er wederom 12 ministers zouden komen waarvan zowel VVD als PvdA de helft zouden leveren. Over staatssecretarissen werd nog niets gezegd.

Deelakkoord begroting 2013

Op 1 oktober 2012 presenteerden VVD en PvdA een deelakkoord over de begroting van 2013. Punten hieruit waren dat de zogenaamde langstudeerboete en de forenzentaks worden teruggedraaid. Ook het liggeld voor zieken verdwijnt, alsmede de eigen bijdrage in de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg. Ook gaat de AOW-leeftijd sneller omhoog, waarbij de voorschotregeling wordt vervangen door een andere overbruggingsregeling. De assurantiebelasting gaat omhoog van 9,7% naar 21%. Daarnaast wordt het vitaliteitssparen geschrapt. De onderhandelaars van VVD en PvdA weerspreken verder berichten dat er al in één of twee weken een definitief akkoord zal liggen.^[11][12]

Op 9 oktober nam de Tweede Kamer de motie-Harbers/Plasterk (33400, nr. 6) aan, waarbij zij verklaarde in te stemmen met het Deelakkoord. De aanwezige leden van de fracties van de PvdA en de VVD waren voor, de aanwezige leden van de overige fracties tegen.^[13]