Kabinet-De Jong

Kabinet-De Jong
De bordesscène van het kabinet-De Jong bij Huis ten Bosch op 5 april 1967
Coalitie KVP, VVD, ARP, CHU
Zeteltal TK 42 + 17 + 15 + 12 = 86
Premier kapitein P.J.S. (Piet) de Jong
Beëdiging 5 april 1967
Demissionair 28 april 1971
Ontslagdatum 6 juli 1971
Voorganger Zijlstra
Opvolger Biesheuvel I
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Het kabinet-De Jong was de uitvoerende tak van de Nederlandse overheid van 5 april 1967 tot 6 juni 1971. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1967. Het kabinet-De Jong was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een meerderheid.

Verloop

Het kabinet werd geconfronteerd met een vraag naar democratische hervormingen in de samenleving. Van 16 tot 21 mei 1967 werd het Maagdenhuis een pand van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam bezet door studenten die inspraak eisten in het universiteitsbestuur. De actie paste in een landelijke trend die 6 mei startte op de Katholieke Hogeschool in Tilburg. Deze bezetters noemden hun universiteit de 'Karl Marx-universiteit'. Het kabinet-De Jong besloot vervolgens om hogescholen en universiteiten te democratiseren.[1]

Ook werden er plannen gemaakt om de politiek te moderniseren door middel van een kiesstelsel met districten of een gekozen minister-president in te voeren maar deze plannen werden niet uitgevoerd. Ook ontstond er onrust in de vorm van demonstraties tegen de Vietnamoorlog in 1969. Internationaal werden de betrekkingen met Indonesië verbeterd, wat resulteert in een bezoek van president Soeharto in 1970 maar dat bezoek werd echter overschaduwd door de bezetting van de Indonesische ambassade door Molukkers. Ook het begin van de Praagse Lente in 1968 met de invasie van de Sovjet-Unie in Tsjecho-Slowakije werd gezien als een reden om het defensiebudget te verhogen.[2]

Het kabinet-De Jong was het eerste Nederlands kabinet sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog dat een volledige termijn uitzat zonder interne conflicten.

Personele wijzigingen

Op 7 januari 1970 stapte minister van Economische Zaken Leo de Block (KVP) op omdat hij vond dat het kabinet krachtiger moest optreden tegen de stijging van lonen in de metaalsector. Informeel speelt mee dat hij veel kritiek kreeg na dat hij lang aarzelde om in te grijpen tegen de prijsstijgingen die het gevolg waren na de invoering van de omzetbelasting (BTW) op 1 januari 1969, als gevolg daarvan had hij veel gezag verloren. Op 14 januari 1970 werd KVP–Tweede Kamerlid Roelof Nelissen benoemd als zijn opvolger.

Inkomend minister van Onderwijs en Wetenschappen Gerard Veringa en aantredend minister-president Piet de Jong op 5 april 1967.
De bewindslieden van het kabinet-De Jong voor de eerste ministerraadsvergadering in de Trêveszaal op 7 april 1967.
De eerste ministerraadsvergadering van het kabinet-De Jong in de Trêveszaal op 7 april 1967.
Taoiseach van Ierland Jack Lynch en minister-president Piet de Jong op 22 juni 1967.
Vicepremier en minister van Financiën Johan Witteveen en het koffertje met de miljoenennota op het Binnenhof op 19 september 1967.
Minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk Marga Klompé, minister van Justitie Carel Polak en staatssecretaris van Financiën Ferd Grapperhaus tijdens een debat in de Tweede Kamer op 9 april 1968.
Minister-president Piet de Jong, minister van Economische Zaken Leo de Block en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Bauke Roolvink in de Tweede Kamer op 25 mei 1968.
Minister van Binnenlandse Zaken Henk Beernink tijdens een debat in de Tweede Kamer op 3 december 1968.
Minister-president Piet de Jong, minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns, premier van België Gaston Eyskens en Belgische minister van Buitenlandse Zaken Pierre Harmel op 4 februari 1969.
Minister van Economische Zaken Leo de Block tijdens een debat in de Tweede Kamer op 25 september 1969.
Minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns, Duitse minister van Volksgezondheid Katharina Focke, vicekanselier en Duitse minister van Buitenlandse Zaken Walter Scheel, premier van Frankrijk Jacques Chaban-Delmas, bondskanselier van Duitsland Willy Brandt en minister-president Piet de Jong op 2 december 1969.
Vicepremier en minister van Financiën Johan Witteveen tijdens een debat in de Tweede Kamer op 5 februari 1970.
Vicepremier en minister van Financiën Johan Witteveen en het koffertje met de miljoenennota op het Binnenhof op 5 september 1970.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders Ministers / Ministerie Termijn Partij
P.J.S. (Piet) de Jong kapitein
P.J.S. (Piet) de Jong
(1915–2016) 		Minister-president /
Minister 		Algemene Zaken 5 april 1967 –
6 juli 1971 		KVP
H.J. (Johan) Witteveen prof.dr.
H.J. (Johan) Witteveen
(1921) 		Vicepremier /
Minister 		Financiën 5 april 1967 –
6 juli 1971 		VVD
J.A. (Joop) Bakker drs.
J.A. (Joop) Bakker
(1921–2003) 		Vicepremier /
Minister 		Verkeer en Waterstaat 5 april 1967 –
6 juli 1971 		ARP
Minister Surinaamse en Nederlands-Antilliaanse Zaken
H.K.J. (Henk) Beernink mr.
H.K.J. (Henk) Beernink
(1910–1979) 		Minister Binnenlandse Zaken 5 april 1967 –
6 juli 1971 		CHU
J.M.A.H. (Joseph) Luns mr.dr.
J.M.A.H. (Joseph) Luns
(1911–2002) 		Minister Buitenlandse Zaken 2 september 1952 –
6 juli 1971 		KVP
C.H.F. (Carel) Polak prof.mr.
C.H.F. (Carel) Polak
(1909–1981) 		Minister Justitie 5 april 1967 –
6 juli 1971 		VVD
L. (Leo) de Bloc mr.
L. (Leo) de Block
(1904–1988) 		Minister Economische Zaken 5 april 1967 –
7 januari 1970
(afgetreden) 		KVP
H.J. (Johan) Witteveen prof.dr.
H.J. (Johan) Witteveen
(1921) 		7 januari 1970 –
14 januari 1970
(waarnemend) 		VVD
Roelof Nelissen mr.
R.J. (Roelof) Nelissen
(1931) 		14 januari 1970 –
6 juli 1971 		KVP
W. (Willem) den Toom luitenant–generaal
W. (Willem) den Toom
(1911–1998) 		Minister Defensie 5 april 1967 –
6 juli 1971 		VVD
B. (Bauke) Roolvink B. (Bauke) Roolvink
(1912–1979) 		Minister Sociale Zaken en Volksgezondheid 5 april 1967 –
6 juli 1971 		ARP
G.H. (Gerard) Veringa prof.dr.
G.H. (Gerard) Veringa
(1924–1999) 		Minister Onderwijs en Wetenschappen 5 april 1967 –
6 juli 1971 		KVP
P.J. (Pierre) Lardinois ir.
P.J. (Pierre) Lardinois
(1924–1987) 		Minister Landbouw en Visserij 5 april 1967 –
6 juli 1971 		KVP
W.F. (Wim) Schut ir.
W.F. (Wim) Schut
(1920–2006) 		Minister Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening 5 april 1967 –
6 juli 1971 		ARP
M.A.M. (Marga) Klompé dr.
M.A.M. (Marga) Klompé
(1912–1986) 		Minister Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk 22 november 1966 –
6 juli 1971 		KVP
Ambtsbekleder Minister / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
B.J. (Bé) Udink drs.
B.J. (Bé) Udink
(1926–2016) 		Minister Ontwikkelingssamenwerking
(Buitenlandse Zaken) 		5 april 1967 –
6 juli 1971 		CHU
Ambtsbekleders Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
Ch. (Chris) van Veen mr.
Ch. (Chris) van Veen
(1922–2009) 		Staatssecretaris Overheidspersoneelsbeleid,
Agglomeratiezaken en Overheidsorganisatie
(Binnenlandse Zaken) 		10 mei 1967 –
6 juli 1971 		CHU
H.J. (Hans) de Koster H.J. (Hans) de Koster
(1914–1992) 		Staatssecretaris Europese Zaken
(Buitenlandse Zaken) 		12 juni 1967 –
6 juli 1971 		VVD
F.H.M. (Ferd) Grapperhaus prof.mr.dr.
F.H.M. (Ferd) Grapperhaus
(1927–2010) 		Staatssecretaris Fiscale Zaken
(Financiën) 		10 mei 1967 –
6 juli 1971 		KVP
K. (Klaas) Wiersma prof.mr.dr.
K. (Klaas) Wiersma
(1917–1993) 		Staatssecretaris Personeel en Organisatie
(Justitie) 		20 april 1970 –
6 juli 1971 		VVD
L.J.M. (Louis) van Son drs.
L.J.M. (Louis) van Son
(1922–1986) 		Staatssecretaris Internationale Handel, Middenstand, Toerisme,
Regionale Industrialisatie en Exportbevordering
(Economische Zaken) 		28 november 1966 –
6 juli 1971 		KVP
J.C.E. (Joop) Haex luitenant–generaal
J.C.E. (Joop) Haex
(1911–2002) 		Staatssecretaris Koninklijke Landmacht
(Defensie) 		18 april 1967 –
6 juli 1971 		CHU
A. (Adri) van Es viceadmiraal
A. (Adri) van Es
(1913–1994) 		Koninklijke Marine
(Defensie) 		14 augustus 1963 –
11 mei 1973 		ARP
A.E.M. (Bob) Duynstee drs.
A.E.M. (Bob) Duynstee
(1920–2014) 		Koninklijke Luchtmacht
(Defensie) 		28 april 1967 –
6 juli 1971 		KVP
R.J.H. (Roelof) Kruisinga dr.
R.J.H. (Roelof) Kruisinga
(1922–2012) 		Staatssecretaris Volksgezondheid
(Sociale Zaken en Volksgezondheid) 		18 april 1967 –
6 juli 1971 		CHU
J.H. (Hans) Grosheide mr.
J.H. (Hans) Grosheide
(1930) 		Staatssecretaris Lager-, Middelbaar-, Nijverheid- en
Voortgezet Onderwijs en Lichamelijke Opvoeding
(Onderwijs en Wetenschappen) 		3 september 1963 –
6 juli 1971 		ARP
M.J. (Mike) Keyzer M.J. (Mike) Keyzer
(1911–1983) 		Staatssecretaris Luchtvaart, Scheepvaart en Goederenvervoer
(Verkeer en Waterstaat) 		18 april 1967 –
6 juli 1971 		VVD
H.J. (Hein) van de Poel mr.
H.J. (Hein) van de Poel
(1915–1993) 		Staatssecretaris Jeugdzaken, Volksontwikkeling, Sport, Natuurbehoud,
Openluchtrecreatie, Bijstand en Buitengewone Pensioenen
(Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk) 		29 mei 1967 –
6 juli 1971 		KVP
Bron: Kabinet-De Jong Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Zie Kabinetsformatie Nederland 1967 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Reden ontslagaanvraag

Einde van de parlementaire periode.

Nog levende bewindslieden

Zie ook

Literatuur

  • Carla van Baalen (red), Polarisatie en hoogconjunctuur: het kabinet De Jong 1967-1971, Boom uitgeverij, 2013, ISBN 9789461055095
Zie de categorie Cabinet De Jong van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
source: https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kabinet-De_Jong&oldid=49622108