Kabinet-De Jong
Kabinet-De Jong | ||||
---|---|---|---|---|
De bordesscène van het kabinet-De Jong bij Huis ten Bosch op 5 april 1967
| ||||
Coalitie | KVP, VVD, ARP, CHU | |||
Zeteltal TK | 42 + 17 + 15 + 12 = 86 | |||
Premier | kapitein P.J.S. (Piet) de Jong | |||
Beëdiging | 5 april 1967 | |||
Demissionair | 28 april 1971 | |||
Ontslagdatum | 6 juli 1971 | |||
Voorganger | Zijlstra | |||
Opvolger | Biesheuvel I | |||
Zetels in de Tweede Kamer
| ||||
Overzicht kabinetten | ||||
|
Het kabinet-De Jong was de uitvoerende tak van de Nederlandse overheid van 5 april 1967 tot 6 juni 1971. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1967. Het kabinet-De Jong was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een meerderheid.
Verloop
Het kabinet werd geconfronteerd met een vraag naar democratische hervormingen in de samenleving. Van 16 tot 21 mei 1967 werd het Maagdenhuis een pand van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam bezet door studenten die inspraak eisten in het universiteitsbestuur. De actie paste in een landelijke trend die 6 mei startte op de Katholieke Hogeschool in Tilburg. Deze bezetters noemden hun universiteit de 'Karl Marx-universiteit'. Het kabinet-De Jong besloot vervolgens om hogescholen en universiteiten te democratiseren.[1]
Ook werden er plannen gemaakt om de politiek te moderniseren door middel van een kiesstelsel met districten of een gekozen minister-president in te voeren maar deze plannen werden niet uitgevoerd. Ook ontstond er onrust in de vorm van demonstraties tegen de Vietnamoorlog in 1969. Internationaal werden de betrekkingen met Indonesië verbeterd, wat resulteert in een bezoek van president Soeharto in 1970 maar dat bezoek werd echter overschaduwd door de bezetting van de Indonesische ambassade door Molukkers. Ook het begin van de Praagse Lente in 1968 met de invasie van de Sovjet-Unie in Tsjecho-Slowakije werd gezien als een reden om het defensiebudget te verhogen.[2]
Het kabinet-De Jong was het eerste Nederlands kabinet sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog dat een volledige termijn uitzat zonder interne conflicten.
Personele wijzigingen
Op 7 januari 1970 stapt minister van Economische Zaken Leo de Block (KVP) op omdat hij vind dat het kabinet krachtiger moet optreden tegen de stijging van lonen in de metaalsector. Informeel speelt mee dat hij veel kritiek kreeg na dat hij lang aarzelde om in te grijpen tegen de prijsstijgingen die het gevolg waren na de invoering van de omzetbelasting (BTW) op 1 januari 1969, als gevolg daarvan had hij veel gezag verloren. Op 14 januari 1970 wordt KVP–Tweede Kamerlid Roelof Nelissen benoemd als zijn opvolger.
Ambtsbekleders
Ambtsbekleders | Ministers / Ministerie | Termijn | Partij | |||
---|---|---|---|---|---|---|
kapitein P.J.S. (Piet) de Jong (1915–2016) |
Minister-president / Minister |
Algemene Zaken | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen (1921) |
Vicepremier / Minister |
Financiën | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
drs. J.A. (Joop) Bakker (1921–2003) |
Vicepremier / Minister |
Verkeer en Waterstaat | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
ARP | ||
Minister | Surinaamse en Nederlands-Antilliaanse Zaken | |||||
mr. H.K.J. (Henk) Beernink (1910–1979) |
Minister | Binnenlandse Zaken | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
mr.dr. J.M.A.H. (Joseph) Luns (1911–2002) |
Minister | Buitenlandse Zaken | 2 september 1952 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
prof.mr. C.H.F. (Carel) Polak (1909–1981) |
Minister | Justitie | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
mr. L. (Leo) de Block (1904–1988) |
Minister | Economische Zaken | 5 april 1967 – 7 januari 1970 (afgetreden) |
KVP | ||
prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen (1921) |
7 januari 1970 – 14 januari 1970 (waarnemend) |
VVD | ||||
mr. R.J. (Roelof) Nelissen (1931) |
14 januari 1970 – 6 juli 1971 |
KVP | ||||
luitenant–generaal W. (Willem) den Toom (1911–1998) |
Minister | Defensie | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
B. (Bauke) Roolvink (1912–1979) |
Minister | Sociale Zaken en Volksgezondheid | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
ARP | ||
prof.dr. G.H. (Gerard) Veringa (1924–1999) |
Minister | Onderwijs en Wetenschappen | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
ir. P.J. (Pierre) Lardinois (1924–1987) |
Minister | Landbouw en Visserij | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
ir. W.F. (Wim) Schut (1920–2006) |
Minister | Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
ARP | ||
dr. M.A.M. (Marga) Klompé (1912–1986) |
Minister | Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk | 22 november 1966 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
Ambtsbekleder | Minister / Portefeuille / Ministerie | Termijn | Partij | |||
drs. B.J. (Bé) Udink (1926–2016) |
Minister | Ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken) |
5 april 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
Ambtsbekleders | Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie | Termijn | Partij | |||
mr. Ch. (Chris) van Veen (1922–2009) |
Staatssecretaris | Overheidspersoneelsbeleid, Agglomeratiezaken en Overheidsorganisatie (Binnenlandse Zaken) |
10 mei 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
H.J. (Hans) de Koster (1914–1992) |
Staatssecretaris | Europese Zaken (Buitenlandse Zaken) |
12 juni 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
prof.mr.dr. F.H.M. (Ferd) Grapperhaus (1927–2010) |
Staatssecretaris | Fiscale Zaken (Financiën) |
10 mei 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
prof.mr.dr. K. (Klaas) Wiersma (1917–1993) |
Staatssecretaris | Personeel en Organisatie (Justitie) |
20 april 1970 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
drs. L.J.M. (Louis) van Son (1922–1986) |
Staatssecretaris | Internationale Handel, Middenstand, Toerisme, Regionale Industrialisatie en Exportbevordering (Economische Zaken) |
28 november 1966 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
luitenant–generaal J.C.E. (Joop) Haex (1911–2002) |
Staatssecretaris | Koninklijke Landmacht (Defensie) |
18 april 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
viceadmiraal A. (Adri) van Es (1913–1994) |
Koninklijke Marine (Defensie) |
14 augustus 1963 – 11 mei 1973 |
ARP | |||
drs. A.E.M. (Bob) Duynstee (1920–2014) |
Koninklijke Luchtmacht (Defensie) |
28 april 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | |||
dr. R.J.H. (Roelof) Kruisinga (1922–2012) |
Staatssecretaris | Volksgezondheid (Sociale Zaken en Volksgezondheid) |
18 april 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
mr. J.H. (Hans) Grosheide (1930) |
Staatssecretaris | Lager-, Middelbaar-, Nijverheid- en Voortgezet Onderwijs en Lichamelijke Opvoeding (Onderwijs en Wetenschappen) |
3 september 1963 – 6 juli 1971 |
ARP | ||
M.J. (Mike) Keyzer (1911–1983) |
Staatssecretaris | Luchtvaart, Scheepvaart en Goederenvervoer (Verkeer en Waterstaat) |
18 april 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
mr. H.J. (Hein) van de Poel (1915–1993) |
Staatssecretaris | Jeugdzaken, Volksontwikkeling, Sport, Natuurbehoud, Openluchtrecreatie, Bijstand en Buitengewone Pensioenen (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk) |
29 mei 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
Bron: Kabinet-De Jong Rijksoverheid.nl |
Kabinetsformatie
- Tweede Kamerverkiezingen 1967: 15 februari 1967
- Beëdiging kabinet: 5 april 1967
- Duur formatie: 49 dagen
- Informateur
- prof.dr. J. (Jelle) Zijlstra (ARP), (18 februari 1967 – 4 maart 1967) 15 dagen
- Informateur
- prof.mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (KVP), (6 maart 1967 – 8 maart 1967) 3 dagen
- Formateur
- mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (ARP), (9 maart 1967 – 20 maart 1967) 12 dagen
- Formateur
- kapitein P.J.S. (Piet) de Jong (KVP), (21 maart 1967 – 4 april 1967) 14 dagen
Reden ontslagaanvraag
Einde van de parlementaire periode.
Nog levende bewindslieden
- De volgende bewindslieden van het kabinet-De Jong zijn anno 2024 nog in leven:
- prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen – 103 jaar
- mr. R.J. (Roelof) Nelissen – 93 jaar
- mr. J.H. (Hans) Grosheide – 93 jaar
Zie ook
Literatuur
- Carla van Baalen (red), Polarisatie en hoogconjunctuur: het kabinet De Jong 1967-1971, Boom uitgeverij, 2013, ISBN 9789461055095
- ↑ red, Het Maagdenhuis in 1969: van bezetting tot ontruiming. NOS (25 februari 2015). Geraadpleegd op 7 februari 2017.
- ↑ Enne Koops, Het succesvolle kabinet-De Jong 1967-1971. Historiek (27 januari 2014). Geraadpleegd op 7 februari 2017.