Kabinet-De Jong

Kabinet-De Jong
	De bordesscène van het Kabinet-De Jong bij Huis ten Bosch op 5 april 1967
Coalitie	KVP, VVD, ARP en CHU
Zeteltal TK	42 + 17 + 15 + 12 = 86
Premier	P.J.S. (Piet) de Jong
Beëdiging	5 april 1967
Demissionair	28 april 1971
Ontslagdatum	6 juli 1971
Voorganger	Zijlstra
Opvolger	Biesheuvel I
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Het kabinet-De Jong was de uitvoerende tak van de Nederlandse overheid van 5 april 1967 tot 6 juni 1971. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1967. Het kabinet-De Jong was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een brede steun.

Het kabinet-De Jong was het eerste Nederlands kabinet sinds de Tweede Wereldoorlog dat een volledige termijn uitzat zonder interne conflicten. Het kabinet werd geconfronteerd met een vraag naar democratische hervormingen in de samenleving. Van 16 tot 21 mei 1967 werd het Maagdenhuis een pand van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam bezet door studenten die inspraak eisten in het universiteitsbestuur. De actie paste in een landelijke trend die 6 mei startte op de Katholieke Hogeschool in Tilburg. Deze bezetters noemden hun universiteit de 'Karl Marx-universiteit'. Het kabinet-De Jong besloot vervolgens om hogescholen en universiteiten te democratiseren.^[1]

Ook werden er plannen gemaakt om de politiek te moderniseren door middel van een kiesstelsel met districten of een gekozen minister-president in te voeren maar deze plannen werden niet uitgevoerd. Ook ontstond er onrust in de vorm van demonstraties tegen de Vietnamoorlog in 1969. Internationaal werden de betrekkingen met Indonesië verbeterd, wat resulteert in een bezoek van president Soeharto in 1970 maar dat bezoek werd echter overschaduwd door de bezetting van de Indonesische ambassade door Molukkers. Ook het begin van de Praagse Lente in 1968 met de invasie van de Sovjet-Unie in Tsjecho-Slowakije werd gezien als een reden om het defensiebudget te verhogen.^[2]

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders			Ministers / Ministerie		Termijn	Partij
		kapitein P.J.S. (Piet) de Jong (1915–2016)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	5 april 1967 – 6 juli 1971	KVP
		prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen (1921)	Vicepremier / Minister	Financiën	5 april 1967 – 6 juli 1971	VVD
		drs. J.A. (Joop) Bakker (1921–2003)	Vicepremier / Minister	Verkeer en Waterstaat	5 april 1967 – 6 juli 1971	ARP
		drs. J.A. (Joop) Bakker (1921–2003)	Minister	Surinaamse en Nederlands-Antilliaanse Zaken	5 april 1967 – 6 juli 1971	ARP
		mr. H.K.J. (Henk) Beernink (1910–1979)	Minister	Binnenlandse Zaken	5 april 1967 – 6 juli 1971	CHU
		mr.dr. J.M.A.H. (Joseph) Luns (1911–2002)	Minister	Buitenlandse Zaken	2 september 1952 – 6 juli 1971	KVP
		prof.mr. C.H.F. (Carel) Polak (1909–1981)	Minister	Justitie	5 april 1967 – 6 juli 1971	VVD
		mr. L. (Leo) de Block (1904–1988)	Minister	Economische Zaken	5 april 1967 – 7 januari 1970 (afgetreden)	KVP
		prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen (1921)			7 januari 1970 – 14 januari 1970 (waarnemend)	VVD
		mr. R.J. (Roelof) Nelissen (1931)			7 januari 1970 – 6 juli 1971	KVP
		luitenant–generaal W. (Willem) den Toom (1911–1998)	Minister	Defensie	5 april 1967 – 6 juli 1971	VVD
		B. (Bauke) Roolvink (1912–1979)	Minister	Sociale Zaken en Volksgezondheid	5 april 1967 – 6 juli 1971	ARP
		prof.mr.dr. G.H. (Gerard) Veringa (1924–1999)	Minister	Onderwijs en Wetenschappen	5 april 1967 – 6 juli 1971	KVP
		ir. P.J. (Pierre) Lardinois (1924–1987)	Minister	Landbouw en Visserij	5 april 1967 – 6 juli 1971	KVP
		ir. W.F. (Wim) Schut (1920–2006)	Minister	Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening	5 april 1967 – 6 juli 1971	ARP
		dr. M.A.M. (Marga) Klompé (1912–1986)	Minister	Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk	22 november 1966 – 6 juli 1971	KVP
Ambtsbekleder			Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. B.J. (Bé) Udink (1926–2016)	Minister	Ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken)	5 april 1967 – 6 juli 1971	CHU
Ambtsbekleders			Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		mr. Ch. (Chris) van Veen (1922–2009)	Staatssecretaris	Overheidspersoneelsbeleid, Agglomeratiezaken en Overheidsorganisatie (Binnenlandse Zaken)	5 april 1967 – 6 juli 1971	CHU
		H.J. (Hans) de Koster (1914–1992)	Staatssecretaris	Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	5 april 1967 – 6 juli 1971	VVD
		prof.mr.dr. F.H.M. (Ferd) Grapperhaus (1927–2010)	Staatssecretaris	Fiscale Zaken (Financiën)	5 april 1967 – 6 juli 1971	KVP
		prof.mr.dr. K. (Klaas) Wiersma (1917–1993)	Staatssecretaris	Personeel en Organisatie (Justitie)	5 april 1967 – 6 juli 1971	VVD
	]	drs. L.J.M. (Louis) van Son (1922–1986)	Staatssecretaris	Internationale Handel, Middenstand, Toerisme, Regionale Industrialisatie en Exportbevordering (Economische Zaken)	22 november 1966 – 6 juli 1971	KVP
		luitenant–generaal J.C.E. (Joop) Haex (1911–2002)	Staatssecretaris	Koninklijke Landmacht (Defensie)	5 april 1967 – 6 juli 1971	CHU
		viceadmiraal A. (Adri) van Es (1913–1994)		Koninklijke Marine (Defensie)	24 juli 1963 – 6 juli 1971	ARP
		drs. A.E.M. (Bob) Duynstee (1920–2014)		Koninklijke Luchtmacht (Defensie)	5 april 1967 – 6 juli 1971	KVP
		dr. R.J.H. (Roelof) Kruisinga (1922–2012)	Staatssecretaris	Volksgezondheid (Sociale Zaken en Volksgezondheid)	5 april 1967 – 6 juli 1971	CHU
		mr. J.H. (Hans) Grosheide (1930)	Staatssecretaris	Lager-, Middelbaar- en Nijverheidsonderwijs, Voortgezet Onderwijs en Lichamelijke Opvoeding (Onderwijs en Wetenschappen)	24 juli 1963 – 6 juli 1971	ARP
		M.J. (Mike) Keyzer (1911–1983)	Staatssecretaris	Luchtvaart, Scheepvaart en Goederenvervoer (Verkeer en Waterstaat)	5 april 1967 – 6 juli 1971	VVD
		mr. H.J. (Hein) van de Poel (1915–1993)	Staatssecretaris	Jeugdzaken, Volksontwikkeling, Sport, Natuurbehoud, Openluchtrecreatie, Bijstand en Buitengewone Pensioenen (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk)	5 april 1967 – 6 juli 1971	KVP
Bron: Kabinet-De Jong Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Tweede Kamerverkiezingen 1967: 15 februari 1967
Beëdiging kabinet: 5 april 1967
Duur formatie: 49 dagen
Informateur
- prof.dr. J. (Jelle) Zijlstra (ARP), (18 februari – 4 maart) 17 dagen
Adviseur van de koningin
- prof.mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (KVP), (6 maart – 9 maart) 4 dagen
Formateur
- mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (ARP), (9 maart – 20 maart) 12 dagen
- P.J.S. (Piet) de Jong (KVP), (21 maart – 5 april) 16 dagen

Reden ontslagaanvrage

Einde van de parlementaire periode. Het kabinet-De Jong was het eerste Nederlandse kabinet na de Tweede Wereldoorlog dat de gehele parlementaire periode zonder tussentijdse crises regeerde.

Nog levende bewindslieden

De volgende bewindslieden van het kabinet-De Jong zijn anno 2024 nog in leven:
- prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen – 96
- mr. R.J. (Roelof) Nelissen – 86
- mr. J.H. (Hans) Grosheide – 86

Literatuur

Carla van Baalen (red), Polarisatie en hoogconjunctuur: het kabinet De Jong 1967-1971, Boom uitgeverij, 2013, ISBN 9789461055095

Bronnen, noten en/of referenties

↑ red, Het Maagdenhuis in 1969: van bezetting tot ontruiming. NOS (25 februari 2015). Geraadpleegd op 7 februari 2017.
↑ Enne Koops, Het succesvolle kabinet-De Jong 1967-1971. Historiek (27 januari 2014). Geraadpleegd op 7 februari 2017.

Zie de categorie Cabinet De Jong van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] red, Het Maagdenhuis in 1969: van bezetting tot ontruiming. NOS (25 februari 2015). Geraadpleegd op 7 februari 2017.

[2] Enne Koops, Het succesvolle kabinet-De Jong 1967-1971. Historiek (27 januari 2014). Geraadpleegd op 7 februari 2017.

[1]

[2]