Kabinet-De Jong: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox kabinet Nederland |
{{Infobox kabinet Nederland |
||
| naam = Kabinet-De Jong |
| naam = Kabinet-De Jong |
||
| afbeelding = Kabinet |
| afbeelding = Kabinet-De Jong (1).jpg |
||
| afbeeldingbreedte = 300px |
| afbeeldingbreedte = 300px |
||
| onderschrift = De bordesscène van het kabinet-De Jong bij [[Paleis Huis ten Bosch|Huis ten Bosch]] op 5 april 1967 |
| onderschrift = De bordesscène van het kabinet-De Jong bij [[Paleis Huis ten Bosch|Huis ten Bosch]] op 5 april 1967 |
||
Regel 20: | Regel 20: | ||
}} |
}} |
||
Het '''kabinet-De Jong''' was de [[Uitvoerende macht|uitvoerende tak]] van de [[Nederlandse regering|Nederlandse overheid]] van 5 april 1967 tot 6 juni 1971. Het [[Nederlands kabinet|kabinet]] werd gevormd door de politieke partijen [[Katholieke Volkspartij]] (KVP), [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie]] (VVD), [[Anti-Revolutionaire Partij]] (ARP) en de [[Christelijk-Historische Unie]] (CHU) na de [[Tweede Kamerverkiezingen 1967|Tweede Kamerverkiezingen van 1967]]. Het kabinet-De Jong was een [[meerderheidskabinet]] dat zowel in de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]] en [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] kon rekenen op een meerderheid. |
Het '''kabinet-De Jong''' was de [[Uitvoerende macht|uitvoerende tak]] van de [[Nederlandse regering|Nederlandse overheid]] van 5 april 1967 tot 6 juni 1971. Het [[Nederlands kabinet|kabinet]] werd gevormd door de politieke partijen [[Katholieke Volkspartij]] (KVP), [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie]] (VVD), [[Anti-Revolutionaire Partij]] (ARP) en de [[Christelijk-Historische Unie]] (CHU) na de [[Tweede Kamerverkiezingen 1967|Tweede Kamerverkiezingen van 1967]]. Het kabinet-De Jong was een [[meerderheidskabinet]] dat zowel in de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]] en [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-De Jong was het eerste naoorlogse kabinet dat een volledige termijn uitzat zonder interne conflicten.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2015/04/03/we-deden-het-niet-zo-slecht-1481243-a288395|titel=We deden het niet zo slecht|bezochtdatum=17 augustus 2017|auteur=Mark Kranenburg|datum=3 april 2015|uitgever=NRC Handelsblad}}</ref> |
||
==Verloop== |
==Verloop== |
||
Het kabinet |
Het kabinet regeert aan het einde van de roerige jaren zestig en weet ondanks de maatschappelijke onrust en toenemende politieke polarisatie de gehele regeringsperiode zonder tussentijdse crisis uit te zitten. Het kabinet wordt direct na het aantreden al geconfronteerd met een vraag naar democratische hervormingen in de samenleving. Van 16 mei 1967 tot 21 mei 1967 wordt het [[Maagdenhuis (Amsterdam)|Maagdenhuis]] een pand van de [[Universiteit van Amsterdam]] en de [[Hogeschool van Amsterdam]] bezet door [[student]]en die [[inspraak]] eisten in het universiteitsbestuur. De actie paste in een landelijke trend die 6 mei 1967 startte op de [[Tilburg University|Katholieke Hogeschool in Tilburg]]. Deze bezetters noemden hun universiteit de '[[Karl Marx]]-universiteit'. Minister van Onderwijs en Wetenschappen [[Gerard Veringa]] besluit vervolgens om hogescholen en universiteiten te democratiseren.<ref>{{Citeer web|url=http://nos.nl/artikel/2021428-het-maagdenhuis-in-1969-van-bezetting-tot-ontruiming.html|titel=Het Maagdenhuis in 1969: van bezetting tot ontruiming|bezochtdatum=7 februari 2017|auteur=redactie|datum=25 februari 2015|uitgever=NOS}}</ref> |
||
Op 26 augustus 1967 wordt door het kabinet in het kader van de toenemende vraag naar grotere openbaarheid de [[Commissie-Cals-Donner]] ingesteld om advies uitbrengen over een algehele herziening van de [[Nederlandse Grondwet|Grondwet]] en over wijzigingen van de [[Kieswet (Nederland)|Kieswet]]. De commissie onder leiding van voormalig minister-president [[Jo Cals]] en rechter bij het het [[Hof van Justitie van de Europese Unie]] [[André Donner]] brengt op 29 maart 1971 haar eindrapport uit. De commissie adviseert onder meer over een gekozen minister-president, een [[districtenstelsel]], de mogelijkheid van een referendum of een volksinitiatief en de sociale grondrechten zoals het recht op werk, welvaart en zorg voor het milieu. Minister-president [[Piet de Jong (politicus)|Piet de Jong]] besluit vervolgens om na de wekelijkse [[ministerraad]] een persconferentie te geven in [[Nieuwspoort]]. Het advies van de [[Commissie-Cals-Donner]] resulteerde in 1983 tot een algehele herziening van de [[Nederlandse Grondwet|Grondwet]] en leidde tot een nieuwe systematische indeling, tot het invoering van sociale grondrechten en tot enkele beperkte staatkundige vernieuwingen. |
|||
Ook werden er plannen gemaakt om de politiek te moderniseren door middel van een kiesstelsel met districten of een gekozen minister-president in te voeren maar deze plannen werden niet uitgevoerd. Ook ontstond er onrust in de vorm van demonstraties tegen de [[Vietnamoorlog]] in 1969. Internationaal werden de betrekkingen met [[Indonesië]] verbeterd, wat resulteert in een bezoek van president [[Soeharto]] in 1970 maar dat bezoek werd echter overschaduwd door de bezetting van de Indonesische ambassade door [[Molukkers]]. Ook het begin van de [[Praagse Lente]] in 1968 met de invasie van de [[Sovjet-Unie]] in [[Tsjecho-Slowakije]] werd gezien als een reden om het defensiebudget te verhogen.<ref>{{Citeer web|url=http://historiek.net/het-succesvolle-kabinet-de-jong-1967-1971/40003/|titel=Het succesvolle kabinet-De Jong 1967-1971|bezochtdatum=7 februari 2017|auteur=Enne Koops|datum=27 januari 2014|uitgever=Historiek|taal=nl}}</ref> |
|||
Op financieel-economisch gebied krijgt het kabinet te maken met problemen in de industriële sector, deze problemen leiden bij de scheepsbouw en de textielindustrie tot massaontslagen. Het kabinet probeert via specifieke maatregelen economisch zwakkere regio's, zoals [[Zuid-Limburg (Nederland)|Zuid-Limburg]] en [[Noord-Nederland]], te stimuleren. Hierbij wordt onder meer voorgesteld rijksdiensten te verplaatsen van het westen naar andere delen van het land. Op 27 november 1968 wordt door vicepremier en minister van Financiën [[Johan Witteveen]] de wet [[minimumloon]] ingevoerd. In 1970 komt vicepremier en minister van Financiën [[Johan Witteveen]] met het voorstel om een loonpauze in te voeren, de loonmaatregel richt zich tegen een door vakbonden en werkgevers afgesproken loonsverhoging van 400,-. Het kabinet moet de maatregel na felle protestacties en stakingen deels intrekken. In 1971 wordt door vicepremier en minister van Financiën [[Johan Witteveen]] wel een belastingvereenvoudiging doorgevoerd. |
|||
Het kabinet-De Jong was het eerste Nederlands kabinet sinds het einde van de [[Tweede Wereldoorlog]] dat een volledige termijn uitzat zonder interne conflicten. |
|||
Het kabinet besluit ook tot aanleg van diverse nieuwe wegen. Als uitwerking van de [[Tweede nota ruimtelijke ordening]] worden groeigemeenten, zoals [[Zoetermeer]], [[Nieuwegein]] en [[Amstelveen]] verder ontwikkeld. Krotopruiming en stadsvernieuwing krijgen meer aandacht. In 1971 wordt door minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening [[Wim Schut]] de huurliberalisatie verder uitgebreid. |
|||
Het begin van de [[Praagse Lente]] in 1968 met de invasie van de [[Sovjet-Unie]] in [[Tsjecho-Slowakije]] wordt gezien als een reden voor minister van Defensie [[Willem den Toom (politicus)|Willem den Toom]] om het defensiebudget te verhogen met 225 miljoen.<ref>{{Citeer web|url=http://historiek.net/het-succesvolle-kabinet-de-jong-1967-1971/40003/|titel=Het succesvolle kabinet-De Jong 1967-1971|bezochtdatum=7 februari 2017|auteur=Enne Koops|datum=27 januari 2014|uitgever=Historiek}}</ref> |
|||
Ook ontstaat er in 1969 een toenemende onrust in de vorm van demonstraties tegen de [[Vietnamoorlog]]. |
|||
Internationaal worden de betrekkingen met [[Indonesië]] verbeterd, wat resulteert in een staatsbezoek van [[Lijst van presidenten van Indonesië|president]] [[Soeharto]] in 1970 maar dat bezoek werd echter overschaduwd door de bezetting van de Indonesische ambassade door [[Molukkers]] jongeren in Den Haag, waarbij een politieagent om het leven komt.<ref>{{Citeer web|url=http://www.isgeschiedenis.nl/toen/augustus/bezetting_ambassade_van_wassenaar/|titel=Zuid-Molukse bezetting ambassade van Wassenaar|bezochtdatum=17 augustus 2017|auteur=Marianne van Exel|datum=31 augustus 2016|uitgever=IsGeschiedenis}}</ref> |
|||
===Personele wijzigingen=== |
===Personele wijzigingen=== |
||
Op 7 januari 1970 |
Op 7 januari 1970 treed minister van Economische Zaken [[Leo de Block]] (KVP) af omdat hij vind dat het kabinet krachtiger moet optreden tegen de stijging van lonen in de metaalsector. Informeel speelt mee dat hij veel kritiek kreeg na dat hij lang aarzelde om in te grijpen tegen de prijsstijgingen die het gevolg waren na de invoering van de [[omzetbelasting]] (BTW) op 1 januari 1969, als gevolg daarvan had hij veel gezag verloren. Op 14 januari 1970 wordt [[Katholieke Volkspartij|KVP]]–[[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamerlid]] [[Roelof Nelissen]] benoemd als zijn opvolger als minister van Economische Zaken.<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/home/een-vermiste-minister~ad7deca9/|titel=Een vermiste minister|bezochtdatum=17 augustus 2017|auteur=Theo Joekes|datum=16 augustus 1994|uitgever=Trouw}}</ref> |
||
[[ |
[[File:Veringa, Gerard H. - Jong, Piet de - SFA008007368.jpg|thumb|right|250px|Inkomend minister van Onderwijs en Wetenschappen [[Gerard Veringa]] en aantredend minister-president [[Piet de Jong (politicus)|Piet de Jong]] op 5 april 1967.]] |
||
[[ |
[[File:Kabinet-De Jong.jpg|thumb|right|250px|De bewindslieden van het kabinet-De Jong voor de eerste ministerraadsvergadering in de [[Trêveszaal]] op 7 april 1967.]] |
||
[[ |
[[File:Kabinet 1967-04-07 - SFA001014469.jpg|thumb|right|250px|De eerste ministerraadsvergadering van het kabinet-De Jong in de [[Trêveszaal]] op 7 april 1967.]] |
||
[[ |
[[File:Jack Lynch & Piet de Jong (1967).jpg|thumb|right|250px|[[Taoiseach|Taoiseach van Ierland]] [[Jack Lynch]] en minister-president [[Piet de Jong (politicus)|Piet de Jong]] op 22 juni 1967.]] |
||
[[ |
[[File:Aankomst van minister van Fianciën Witteveen met de miljoenennota en het koffertje - NL-HaNA 2.24.01.05 0 920-7211 WM072.jpg|thumb|right|250px|Vicepremier en minister van Financiën [[Johan Witteveen]] en het koffertje met de [[miljoenennota]] op het [[Binnenhof (Den Haag)|Binnenhof]] op 19 september 1967.]] |
||
[[ |
[[File:Polak, Minister - Klompé, Marga - Grappenhaus - SFA008007228.jpg|thumb|right|250px|Minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk [[Marga Klompé]], minister van Justitie [[Carel Polak]] en staatssecretaris van Financiën [[Ferd Grapperhaus]] tijdens een debat over de [[Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij|staatsloterij]] in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] op 9 april 1968.]] |
||
[[ |
[[File:Roelvink, Min. B. - Block, Min. - SFA008007250.jpg|thumb|right|250px|Minister-president [[Piet de Jong (politicus)|Piet de Jong]], minister van Economische Zaken [[Leo de Block]] en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid |
||
[[Bauke Roolvink]] in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] op 25 mei 1968.]] |
|||
[[ |
[[File:Minister van Buitenlandse Zaken Beernink beantwoord vragen over de benoeming van voorzitter Rijnmond in Tweede Kamer - NL-HaNA 2.24.01.05 0 921-9108 WM097.jpg|thumb|right|250px|Minister van Binnenlandse Zaken [[Henk Beernink]] tijdens een debat over de [[Rijnmondraad]] in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] op 3 december 1968.]] |
||
[[File:Veringa, mr. G. H. - SFA001002923.jpg|thumb|right|250px|Minister van Onderwijs en Wetenschappen [[Gerard Veringa]] tijdens een bezoek aan studenten van de [[Universiteit van Amsterdam]] op 4 december 1968.]] |
|||
[[ |
[[File:Joseph Luns, Piet de Jong, Gaston Eyskens & Pierre Harmel.jpg|thumb|right|250px|Minister-president [[Piet de Jong (politicus)|Piet de Jong]], minister van Buitenlandse Zaken [[Joseph Luns]], [[premier van België]] [[Gaston Eyskens]] en [[Lijst van Belgische ministers van Buitenlandse Zaken|Belgische minister van Buitenlandse Zaken]] [[Pierre Harmel]] op [[Station Den Haag Centraal]] op 4 februari 1969.]] |
||
[[Bestand:Minister van Economische Zaken De Block aan het woord tijdens de behandeling van de kwestie Verolme in Tweede Kamer in - NL-HaNA 2.24.01.05 0 922-8223 WM108.jpg|miniatuur|Minister van Economische Zaken [[Leo de Block]] tijdens een debat in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] op 25 september 1969.]] |
|||
[[File:Jong, P.J.S. de - SFA008007129.jpg|thumb|right|250px|Minister-president [[Piet de Jong (politicus)|Piet de Jong]] tijdens een debat over militaire acties in Indonesië in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] op 25 maart 1969.]] |
|||
⚫ | [[ |
||
[[ |
[[File:Minister van Economische Zaken De Block aan het woord tijdens de behandeling van de kwestie Verolme in Tweede Kamer in - NL-HaNA 2.24.01.05 0 922-8223 WM108.jpg|thumb|right|250px|Minister van Economische Zaken [[Leo de Block]] tijdens een debat over de [[Keppel Verolme]] scheepswerf in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] op 25 september 1969.]] |
||
⚫ | [[File:Deelnemers aan de topconferentie.jpg|thumb|right|250px|Minister van Buitenlandse Zaken [[Joseph Luns]], Duitse minister van Volksgezondheid Katharina Focke, [[Vicekanselier (Duitsland)|vicekanselier]] en [[Lijst van Duitse ministers van Buitenlandse Zaken|Duitse minister van Buitenlandse Zaken]] [[Walter Scheel]], [[Lijst van premiers van Frankrijk|premier van Frankrijk]] [[Jacques Chaban-Delmas]], [[bondskanselier van Duitsland]] [[Willy Brandt]] en minister-president [[Piet de Jong (politicus)|Piet de Jong]] op 2 december 1969.]] |
||
⚫ | [[ |
||
[[File:Minister van Financien Witteveen licht de Tweede Kamer in over gang van zaken van effecten uit Tweede Wereldoorlog - NL-HaNA 2.24.01.05 0 923-2205 WM117.jpg|thumb|right|250px|Vicepremier en minister van Financiën [[Johan Witteveen]] tijdens een debat over de financiële na effecten van de [[Tweede Wereldoorlog]] in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] op 5 februari 1970.]] |
|||
⚫ | [[File:Minister van Fiancien Witteveen met de Miljoenennota bij de Tweede Kamer in Den Haag - NL-HaNA 2.24.01.05 0 923-8458 WM133.jpg|thumb|right|250px|Vicepremier en minister van Financiën [[Johan Witteveen]] en het koffertje met de [[miljoenennota]] op het [[Binnenhof (Den Haag)|Binnenhof]] op 5 september 1970.]] |
||
==Ambtsbekleders== |
==Ambtsbekleders== |
||
Regel 55: | Regel 66: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Piet de Jong 1970.jpg|120px|P.J.S. (Piet) de Jong]] |
||
| [[Piet de Jong (politicus)|kapitein <br /> P.J.S. (Piet) de Jong]] <br /> <small>(1915–2016)</small> |
| [[Piet de Jong (politicus)|kapitein <br /> P.J.S. (Piet) de Jong]] <br /> <small>(1915–2016)</small> |
||
| [[Minister-president van Nederland|Minister-president]] / <br /> [[Lijst van Nederlandse ministers van Algemene Zaken|Minister]] |
| [[Minister-president van Nederland|Minister-president]] / <br /> [[Lijst van Nederlandse ministers van Algemene Zaken|Minister]] |
||
Regel 63: | Regel 74: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #262B6A"| |
| style="background-color: #262B6A"| |
||
| [[ |
| [[File:Johan Witteveen 1963.jpg|120px|H.J. (Johan) Witteveen]] |
||
| [[Johan Witteveen|prof.dr. <br /> H.J. (Johan) Witteveen]] <br /> <small>(1921)</small> |
| [[Johan Witteveen|prof.dr. <br /> H.J. (Johan) Witteveen]] <br /> <small>(1921)</small> |
||
| [[Vicepremier (Nederland)|Vicepremier]] / <br /> [[Lijst van Nederlandse ministers van Financiën|Minister]] |
| [[Vicepremier (Nederland)|Vicepremier]] / <br /> [[Lijst van Nederlandse ministers van Financiën|Minister]] |
||
Regel 71: | Regel 82: | ||
|- |
|- |
||
| rowspan=2 style="background-color: #008F90"| |
| rowspan=2 style="background-color: #008F90"| |
||
| rowspan=2|[[ |
| rowspan=2|[[File:Joop Bakker 1971 (1).jpg|120px|J.A. (Joop) Bakker]] |
||
| rowspan=2|[[Joop Bakker (politicus)|drs. <br /> J.A. (Joop) Bakker]] <br /> <small>(1921–2003)</small> |
| rowspan=2|[[Joop Bakker (politicus)|drs. <br /> J.A. (Joop) Bakker]] <br /> <small>(1921–2003)</small> |
||
| [[Vicepremier (Nederland)|Vicepremier]] / <br /> [[Lijst van Nederlandse ministers van Verkeer en Waterstaat|Minister]] |
| [[Vicepremier (Nederland)|Vicepremier]] / <br /> [[Lijst van Nederlandse ministers van Verkeer en Waterstaat|Minister]] |
||
Regel 82: | Regel 93: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #006F70"| |
| style="background-color: #006F70"| |
||
| [[ |
| [[File:Beernink, Minister mr. H.K.J. - Beernink, Hendrik Karel Jan - Beernink, Henk - SFA002005019.jpg|120px|H.K.J. (Henk) Beernink]] |
||
| [[Henk Beernink|mr. <br /> H.K.J. (Henk) Beernink]] <br /> <small>(1910–1979)</small> |
| [[Henk Beernink|mr. <br /> H.K.J. (Henk) Beernink]] <br /> <small>(1910–1979)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Binnenlandse Zaken|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Binnenlandse Zaken|Minister]] |
||
Regel 90: | Regel 101: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Luns, J.M.A.H. - SFA008007314.jpg|120px|J.M.A.H. (Joseph) Luns]] |
||
| [[Joseph Luns|mr.dr. <br /> J.M.A.H. (Joseph) Luns]] <br /> <small>(1911–2002)</small> |
| [[Joseph Luns|mr.dr. <br /> J.M.A.H. (Joseph) Luns]] <br /> <small>(1911–2002)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Buitenlandse Zaken|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Buitenlandse Zaken|Minister]] |
||
Regel 98: | Regel 109: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #262B6A"| |
| style="background-color: #262B6A"| |
||
| [[ |
| [[File:Polak, C.H. - SFA001021005.jpg|120px|C.H.F. (Carel) Polak]] |
||
| [[Carel Polak|prof.mr. <br /> C.H.F. (Carel) Polak]] <br /> <small>(1909–1981)</small> |
| [[Carel Polak|prof.mr. <br /> C.H.F. (Carel) Polak]] <br /> <small>(1909–1981)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Justitie|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Justitie|Minister]] |
||
Regel 106: | Regel 117: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Leo de Block 1967 (1).jpg|120px|L. (Leo) de Bloc]] |
||
| [[Leo de Block|mr. <br /> L. (Leo) de Block]] <br /> <small>(1904–1988)</small> |
| [[Leo de Block|mr. <br /> L. (Leo) de Block]] <br /> <small>(1904–1988)</small> |
||
| rowspan=3|[[Lijst van Nederlandse ministers van Economische Zaken|Minister]] |
| rowspan=3|[[Lijst van Nederlandse ministers van Economische Zaken|Minister]] |
||
Regel 114: | Regel 125: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #262B6A"| |
| style="background-color: #262B6A"| |
||
| [[ |
| [[File:Johan Witteveen 1963.jpg|120px|H.J. (Johan) Witteveen]] |
||
| [[Johan Witteveen|prof.dr. <br /> H.J. (Johan) Witteveen]] <br /> <small>(1921)</small> |
| [[Johan Witteveen|prof.dr. <br /> H.J. (Johan) Witteveen]] <br /> <small>(1921)</small> |
||
| 7 januari 1970 – <br /> 14 januari 1970 <br /> <small>''(waarnemend)''</small> |
| 7 januari 1970 – <br /> 14 januari 1970 <br /> <small>''(waarnemend)''</small> |
||
Regel 120: | Regel 131: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Roelof Nelissen 1971 (1).jpg|120px|Roelof Nelissen]] |
||
| [[Roelof Nelissen|mr. <br /> R.J. (Roelof) Nelissen]] <br /> <small>(1931)</small> |
| [[Roelof Nelissen|mr. <br /> R.J. (Roelof) Nelissen]] <br /> <small>(1931)</small> |
||
| 14 januari 1970 – <br /> 6 juli 1971 |
| 14 januari 1970 – <br /> 6 juli 1971 |
||
Regel 126: | Regel 137: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #262B6A"| |
| style="background-color: #262B6A"| |
||
| [[ |
| [[File:Willem den Toom 1967 (1).jpg|120px|W. (Willem) den Toom]] |
||
| [[Willem den Toom (politicus)| |
| [[Willem den Toom (politicus)|luitenant-generaal <br /> W. (Willem) den Toom]] <br /> <small>(1911–1998)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Defensie|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Defensie|Minister]] |
||
| [[Ministerie van Defensie (Nederland)|Defensie]] |
| [[Ministerie van Defensie (Nederland)|Defensie]] |
||
Regel 134: | Regel 145: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #008F90"| |
| style="background-color: #008F90"| |
||
| [[ |
| [[File:Bauke Roolvink 1968 (1).jpg|120px|B. (Bauke) Roolvink]] |
||
| [[Bauke Roolvink|B. (Bauke) Roolvink]] <br /> <small>(1912–1979)</small> |
| [[Bauke Roolvink|B. (Bauke) Roolvink]] <br /> <small>(1912–1979)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport|Minister]] |
||
Regel 142: | Regel 153: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Gerard Veringa 1971.jpg|120px|G.H. (Gerard) Veringa]] |
||
| [[Gerard Veringa|prof.dr. <br /> G.H. (Gerard) Veringa]] <br /> <small>(1924–1999)</small> |
| [[Gerard Veringa|prof.dr. <br /> G.H. (Gerard) Veringa]] <br /> <small>(1924–1999)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Minister]] |
||
Regel 150: | Regel 161: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:P.J. Lardinois (cropped).jpg|120px|P.J. (Pierre) Lardinois]] |
||
| [[Pierre Lardinois|ir. <br /> P.J. (Pierre) Lardinois]] <br /> <small>(1924–1987)</small> |
| [[Pierre Lardinois|ir. <br /> P.J. (Pierre) Lardinois]] <br /> <small>(1924–1987)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit|Minister]] |
||
Regel 158: | Regel 169: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #008F90"| |
| style="background-color: #008F90"| |
||
| [[ |
| [[File:Wim Schut 1968.jpg|120px|W.F. (Wim) Schut]] |
||
| [[Wim Schut|ir. <br /> W.F. (Wim) Schut]] <br /> <small>(1920–2006)</small> |
| [[Wim Schut|ir. <br /> W.F. (Wim) Schut]] <br /> <small>(1920–2006)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer|Minister]] |
||
Regel 166: | Regel 177: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Klompé, dr. Marga A. M. - SFA002001927.jpg|120px|M.A.M. (Marga) Klompé]] |
||
| [[Marga Klompé|dr. <br /> M.A.M. (Marga) Klompé]] <br /> <small>(1912–1986)</small> |
| [[Marga Klompé|dr. <br /> M.A.M. (Marga) Klompé]] <br /> <small>(1912–1986)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport|Minister]] |
| [[Lijst van Nederlandse ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport|Minister]] |
||
Regel 179: | Regel 190: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #006F70"| |
| style="background-color: #006F70"| |
||
| [[ |
| [[File:Berend Jan Udink 1969 (2).jpg|120px|B.J. (Bé) Udink]] |
||
| [[Bé Udink|drs. <br /> B.J. (Bé) Udink]] <br /> <small>(1926–2016)</small> |
| [[Bé Udink|drs. <br /> B.J. (Bé) Udink]] <br /> <small>(1926–2016)</small> |
||
| [[Minister voor Ontwikkelingssamenwerking|Minister]] |
| [[Minister voor Ontwikkelingssamenwerking|Minister]] |
||
Regel 192: | Regel 203: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #006F70"| |
| style="background-color: #006F70"| |
||
| [[ |
| [[File:Chris van Veen 1972 (2).jpg|120px|Ch. (Chris) van Veen]] |
||
| [[Chris van Veen|mr. <br /> Ch. (Chris) van Veen]] <br /> <small>(1922–2009)</small> |
| [[Chris van Veen|mr. <br /> Ch. (Chris) van Veen]] <br /> <small>(1922–2009)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Binnenlandse Zaken|Staatssecretaris]] |
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Binnenlandse Zaken|Staatssecretaris]] |
||
| Overheidspersoneelsbeleid, <br /> |
| Overheidspersoneelsbeleid, Agglomeratiezaken <br /> en Organisatie Rijksdienst <br /> ([[Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties|Binnenlandse Zaken]]) |
||
| 10 mei 1967 – <br /> 6 juli 1971 |
| 10 mei 1967 – <br /> 6 juli 1971 |
||
| [[Christelijk-Historische Unie|CHU]] |
| [[Christelijk-Historische Unie|CHU]] |
||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #262B6A"| |
| style="background-color: #262B6A"| |
||
| [[ |
| [[File:Hans de Koster 1975 (1).jpg|120px|H.J. (Hans) de Koster]] |
||
| [[Hans de Koster|H.J. (Hans) de Koster]] <br /> <small>(1914–1992)</small> |
| [[Hans de Koster|H.J. (Hans) de Koster]] <br /> <small>(1914–1992)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Buitenlandse Zaken|Staatssecretaris]] |
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Buitenlandse Zaken|Staatssecretaris]] |
||
Regel 208: | Regel 219: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Grapperhaus, F.H.M. - SFA002019211.jpg|120px|F.H.M. (Ferd) Grapperhaus]] |
||
| [[Ferd Grapperhaus|prof.mr.dr. <br /> F.H.M. (Ferd) Grapperhaus]] <br /> <small>(1927–2010)</small> |
| [[Ferd Grapperhaus|prof.mr.dr. <br /> F.H.M. (Ferd) Grapperhaus]] <br /> <small>(1927–2010)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Financiën|Staatssecretaris]] |
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Financiën|Staatssecretaris]] |
||
Regel 216: | Regel 227: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #262B6A"| |
| style="background-color: #262B6A"| |
||
| [[ |
| [[File:Klaas Wiersma (1971).jpg|120px|K. (Klaas) Wiersma]] |
||
| [[Klaas Wiersma|prof.mr.dr. <br /> K. (Klaas) Wiersma]] <br /> <small>(1917–1993)</small> |
| [[Klaas Wiersma|prof.mr.dr. <br /> K. (Klaas) Wiersma]] <br /> <small>(1917–1993)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Justitie|Staatssecretaris]] |
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Justitie|Staatssecretaris]] |
||
| |
| Vreemdelingenzaken, Kinderbescherming <br /> en het Gevangeniswezen <br /> ([[Ministerie van Veiligheid en Justitie|Justitie]]) |
||
| 20 april 1970 – <br /> 6 juli 1971 |
| 20 april 1970 – <br /> 6 juli 1971 |
||
| [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]] |
| [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]] |
||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Louis van Son 1967 (1).jpg|120px|L.J.M. (Louis) van Son]] |
||
| [[Louis van Son|drs. <br /> L.J.M. (Louis) van Son]] <br /> <small>(1922–1986)</small> |
| [[Louis van Son|drs. <br /> L.J.M. (Louis) van Son]] <br /> <small>(1922–1986)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Economische Zaken|Staatssecretaris]] |
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Economische Zaken|Staatssecretaris]] |
||
Regel 232: | Regel 243: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #006F70"| |
| style="background-color: #006F70"| |
||
| [[ |
| [[File:Joop Haex 1963 (1).jpg|120px|J.C.E. (Joop) Haex]] |
||
| [[Joop Haex| |
| [[Joop Haex|luitenant-generaal <br /> J.C.E. (Joop) Haex]] <br /> <small>(1911–2002)</small> |
||
| rowspan=3|[[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Defensie|Staatssecretaris]] |
| rowspan=3|[[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Defensie|Staatssecretaris]] |
||
| [[Koninklijke Landmacht]] <br /> ([[Ministerie van Defensie (Nederland)|Defensie]]) |
| [[Koninklijke Landmacht]] <br /> ([[Ministerie van Defensie (Nederland)|Defensie]]) |
||
Regel 240: | Regel 251: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #008F90"| |
| style="background-color: #008F90"| |
||
| [[ |
| [[File:Adri van Es aan boord van Hr.Ms. Karel Doorman.jpg|120px|A. (Adri) van Es]] |
||
| [[Adri van Es|viceadmiraal <br /> A. (Adri) van Es]] <br /> <small>(1913–1994)</small> |
| [[Adri van Es|viceadmiraal <br /> A. (Adri) van Es]] <br /> <small>(1913–1994)</small> |
||
| [[Koninklijke Marine]] <br /> ([[Ministerie van Defensie (Nederland)|Defensie]]) |
| [[Koninklijke Marine]] <br /> ([[Ministerie van Defensie (Nederland)|Defensie]]) |
||
| 14 augustus 1963 – <br /> |
| 14 augustus 1963 – <br /> 16 september 1972 |
||
| [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]] |
| [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]] |
||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Anthonie-ernst-marie-duijnstee-1407713489.jpg|120px|A.E.M. (Bob) Duynstee]] |
||
| [[Bob Duynstee|drs. <br /> A.E.M. (Bob) Duynstee]] <br /> <small>(1920–2014)</small> |
| [[Bob Duynstee|drs. <br /> A.E.M. (Bob) Duynstee]] <br /> <small>(1920–2014)</small> |
||
| [[Koninklijke Luchtmacht]] <br /> ([[Ministerie van Defensie (Nederland)|Defensie]]) |
| [[Koninklijke Luchtmacht]] <br /> ([[Ministerie van Defensie (Nederland)|Defensie]]) |
||
Regel 254: | Regel 265: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #006F70"| |
| style="background-color: #006F70"| |
||
| [[ |
| [[File:Roelof Kruisinga 1973 (1).jpg|120px|R.J.H. (Roelof) Kruisinga]] |
||
| [[Roelof Kruisinga|dr. <br /> R.J.H. (Roelof) Kruisinga]] <br /> <small>(1922–2012)</small> |
| [[Roelof Kruisinga|dr. <br /> R.J.H. (Roelof) Kruisinga]] <br /> <small>(1922–2012)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Sociale Zaken en Werkgelegenheid|Staatssecretaris]] |
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Sociale Zaken en Werkgelegenheid|Staatssecretaris]] |
||
Regel 262: | Regel 273: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #008F90"| |
| style="background-color: #008F90"| |
||
| [[ |
| [[File:Grosheide, J.H. - SFA008007094.jpg|120px|J.H. (Hans) Grosheide]] |
||
| [[Hans Grosheide|mr. <br /> J.H. (Hans) Grosheide]] <br /> <small>(1930)</small> |
| [[Hans Grosheide|mr. <br /> J.H. (Hans) Grosheide]] <br /> <small>(1930)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Staatssecretaris]] |
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Staatssecretaris]] |
||
| Lager-, Middelbaar-, Nijverheid- en <br /> |
| Lager-, Middelbaar-, Nijverheid- en Voortgezet <br /> Onderwijs en Lichamelijke Opvoeding <br /> ([[Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Onderwijs en Wetenschappen]]) |
||
| 3 september 1963 – <br /> 6 juli 1971 |
| 3 september 1963 – <br /> 6 juli 1971 |
||
| [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]] |
| [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]] |
||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #262B6A"| |
| style="background-color: #262B6A"| |
||
| [[ |
| [[File:Keyzer, M.J. - SFA008007130.jpg|120px|M.J. (Mike) Keyzer]] |
||
| [[Mike Keyzer|M.J. (Mike) Keyzer]] <br /> <small>(1911–1983)</small> |
| [[Mike Keyzer|M.J. (Mike) Keyzer]] <br /> <small>(1911–1983)</small> |
||
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Verkeer en Waterstaat|Staatssecretaris]] |
| [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Verkeer en Waterstaat|Staatssecretaris]] |
||
Regel 278: | Regel 289: | ||
|- |
|- |
||
| style="background-color: #004F50"| |
| style="background-color: #004F50"| |
||
| [[ |
| [[File:Hein van de Poel (1967).jpg|120px|H.J. (Hein) van de Poel]] |
||
| [[Hein van de Poel|mr. <br /> H.J. (Hein) van de Poel]] <br /> <small>(1915–1993)</small> |
| [[Hein van de Poel|mr. <br /> H.J. (Hein) van de Poel]] <br /> <small>(1915–1993)</small> |
||
| Staatssecretaris |
| Staatssecretaris |
||
| Jeugdzaken, Volksontwikkeling, Sport |
| Jeugdzaken, Volksontwikkeling, Sport, <br /> Natuurbehoud, Openluchtrecreatie, Bijstand <br /> en Buitengewone Pensioenen <br /> ([[Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk|Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk]]) |
||
| 29 mei 1967 – <br /> 6 juli 1971 |
| 29 mei 1967 – <br /> 6 juli 1971 |
||
| [[Katholieke Volkspartij|KVP]] |
| [[Katholieke Volkspartij|KVP]] |
||
Regel 302: | Regel 313: | ||
* [[Formateur]] |
* [[Formateur]] |
||
** [[Piet de Jong (politicus)|kapitein P.J.S. (Piet) de Jong]] (KVP), (21 maart 1967 – 4 april 1967) 14 dagen |
** [[Piet de Jong (politicus)|kapitein P.J.S. (Piet) de Jong]] (KVP), (21 maart 1967 – 4 april 1967) 14 dagen |
||
Tijdens de verkiezingen van 1967 raakten de confessionele drie partijen KVP, CHU en ARP voor het eerst hun meerderheid kwijt, onder andere door de opkomst van [[Boerenpartij (Nederland)|Boerenpartij]] en nieuwkomer [[Democraten 66|D'66]]. Ook de [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]] leed een gevoelig verlies. Demissionair minister-president [[Jelle Zijlstra]] (ARP) kreeg een informatieopdracht en stelde een beknopt programma op, vooral met financiële punten. Vervolgens zette de PvdA zichzelf buitenspel, waarna de weg naar een kabinet open lag voor de KVP, VVD, ARP en CHU. In eerste instantie leek [[Lijst van partijleiders van de ARP|partijleider van de ARP]] en [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] fractievoorzitter [[Barend Biesheuvel]] minister-president te worden, maar zijn formatiepoging strandde. De KVP schoof vervolgens demissionair minister van Defensie [[Piet de Jong (politicus)|Piet de Jong]] naar voren als formateur. Na voortvarend optreden lukte het hem om relatief snel een ministersploeg samen te stellen. |
|||
==Reden ontslagaanvraag== |
==Reden ontslagaanvraag== |
||
Regel 308: | Regel 321: | ||
==Nog levende bewindslieden== |
==Nog levende bewindslieden== |
||
* De volgende bewindslieden van het kabinet-De Jong zijn anno {{CURRENTYEAR}} nog in leven: |
* De volgende bewindslieden van het kabinet-De Jong zijn anno {{CURRENTYEAR}} nog in leven: |
||
** [[Johan Witteveen|prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen]] – '''{{Leeftijd in jaren en dagen/Sub|1921|06|12}} jaar''' |
** [[Johan Witteveen|prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen]] – '''{{Leeftijd in jaren en dagen/Sub|1921|06|12}} jaar''' <ref>{{Citeer web|url=http://www.parlement.com/id/vg09lld3f4za/h_j_johan_witteveen|titel=H.J. (Johan) Witteveen|uitgever=Parlement & Politiek}}</ref> |
||
** [[Roelof Nelissen|mr. R.J. (Roelof) Nelissen]] – '''{{Leeftijd in jaren en dagen/Sub|1931|04|04}} jaar''' |
** [[Roelof Nelissen|mr. R.J. (Roelof) Nelissen]] – '''{{Leeftijd in jaren en dagen/Sub|1931|04|04}} jaar''' <ref>{{Citeer web|url=http://www.parlement.com/id/vg09ll3koxvb/r_j_roelof_nelissen|titel=R.J. (Roelof) Nelissen|uitgever=Parlement & Politiek}}</ref> |
||
** [[Hans Grosheide|mr. J.H. (Hans) Grosheide]] – '''{{Leeftijd in jaren en dagen/Sub|1930|08|06}} jaar''' |
** [[Hans Grosheide|mr. J.H. (Hans) Grosheide]] – '''{{Leeftijd in jaren en dagen/Sub|1930|08|06}} jaar''' <ref>{{Citeer web|url=http://www.parlement.com/id/vg09llh1bywr/j_h_hans_grosheide|titel=J.H. (Hans) Grosheide|uitgever=Parlement & Politiek}}</ref> |
||
==Zie ook== |
==Zie ook== |
Versie van 17 aug 2017 21:29
Kabinet-De Jong | ||||
---|---|---|---|---|
De bordesscène van het kabinet-De Jong bij Huis ten Bosch op 5 april 1967
| ||||
Coalitie | KVP, VVD, ARP, CHU | |||
Zeteltal TK | 42 + 17 + 15 + 12 = 86 | |||
Premier | kapitein P.J.S. (Piet) de Jong | |||
Beëdiging | 5 april 1967 | |||
Demissionair | 28 april 1971 | |||
Ontslagdatum | 6 juli 1971 | |||
Voorganger | Zijlstra | |||
Opvolger | Biesheuvel I | |||
Zetels in de Tweede Kamer
| ||||
Overzicht kabinetten | ||||
|
Het kabinet-De Jong was de uitvoerende tak van de Nederlandse overheid van 5 april 1967 tot 6 juni 1971. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1967. Het kabinet-De Jong was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-De Jong was het eerste naoorlogse kabinet dat een volledige termijn uitzat zonder interne conflicten.[1]
Verloop
Het kabinet regeert aan het einde van de roerige jaren zestig en weet ondanks de maatschappelijke onrust en toenemende politieke polarisatie de gehele regeringsperiode zonder tussentijdse crisis uit te zitten. Het kabinet wordt direct na het aantreden al geconfronteerd met een vraag naar democratische hervormingen in de samenleving. Van 16 mei 1967 tot 21 mei 1967 wordt het Maagdenhuis een pand van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam bezet door studenten die inspraak eisten in het universiteitsbestuur. De actie paste in een landelijke trend die 6 mei 1967 startte op de Katholieke Hogeschool in Tilburg. Deze bezetters noemden hun universiteit de 'Karl Marx-universiteit'. Minister van Onderwijs en Wetenschappen Gerard Veringa besluit vervolgens om hogescholen en universiteiten te democratiseren.[2]
Op 26 augustus 1967 wordt door het kabinet in het kader van de toenemende vraag naar grotere openbaarheid de Commissie-Cals-Donner ingesteld om advies uitbrengen over een algehele herziening van de Grondwet en over wijzigingen van de Kieswet. De commissie onder leiding van voormalig minister-president Jo Cals en rechter bij het het Hof van Justitie van de Europese Unie André Donner brengt op 29 maart 1971 haar eindrapport uit. De commissie adviseert onder meer over een gekozen minister-president, een districtenstelsel, de mogelijkheid van een referendum of een volksinitiatief en de sociale grondrechten zoals het recht op werk, welvaart en zorg voor het milieu. Minister-president Piet de Jong besluit vervolgens om na de wekelijkse ministerraad een persconferentie te geven in Nieuwspoort. Het advies van de Commissie-Cals-Donner resulteerde in 1983 tot een algehele herziening van de Grondwet en leidde tot een nieuwe systematische indeling, tot het invoering van sociale grondrechten en tot enkele beperkte staatkundige vernieuwingen.
Op financieel-economisch gebied krijgt het kabinet te maken met problemen in de industriële sector, deze problemen leiden bij de scheepsbouw en de textielindustrie tot massaontslagen. Het kabinet probeert via specifieke maatregelen economisch zwakkere regio's, zoals Zuid-Limburg en Noord-Nederland, te stimuleren. Hierbij wordt onder meer voorgesteld rijksdiensten te verplaatsen van het westen naar andere delen van het land. Op 27 november 1968 wordt door vicepremier en minister van Financiën Johan Witteveen de wet minimumloon ingevoerd. In 1970 komt vicepremier en minister van Financiën Johan Witteveen met het voorstel om een loonpauze in te voeren, de loonmaatregel richt zich tegen een door vakbonden en werkgevers afgesproken loonsverhoging van 400,-. Het kabinet moet de maatregel na felle protestacties en stakingen deels intrekken. In 1971 wordt door vicepremier en minister van Financiën Johan Witteveen wel een belastingvereenvoudiging doorgevoerd.
Het kabinet besluit ook tot aanleg van diverse nieuwe wegen. Als uitwerking van de Tweede nota ruimtelijke ordening worden groeigemeenten, zoals Zoetermeer, Nieuwegein en Amstelveen verder ontwikkeld. Krotopruiming en stadsvernieuwing krijgen meer aandacht. In 1971 wordt door minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Wim Schut de huurliberalisatie verder uitgebreid.
Het begin van de Praagse Lente in 1968 met de invasie van de Sovjet-Unie in Tsjecho-Slowakije wordt gezien als een reden voor minister van Defensie Willem den Toom om het defensiebudget te verhogen met 225 miljoen.[3]
Ook ontstaat er in 1969 een toenemende onrust in de vorm van demonstraties tegen de Vietnamoorlog.
Internationaal worden de betrekkingen met Indonesië verbeterd, wat resulteert in een staatsbezoek van president Soeharto in 1970 maar dat bezoek werd echter overschaduwd door de bezetting van de Indonesische ambassade door Molukkers jongeren in Den Haag, waarbij een politieagent om het leven komt.[4]
Personele wijzigingen
Op 7 januari 1970 treed minister van Economische Zaken Leo de Block (KVP) af omdat hij vind dat het kabinet krachtiger moet optreden tegen de stijging van lonen in de metaalsector. Informeel speelt mee dat hij veel kritiek kreeg na dat hij lang aarzelde om in te grijpen tegen de prijsstijgingen die het gevolg waren na de invoering van de omzetbelasting (BTW) op 1 januari 1969, als gevolg daarvan had hij veel gezag verloren. Op 14 januari 1970 wordt KVP–Tweede Kamerlid Roelof Nelissen benoemd als zijn opvolger als minister van Economische Zaken.[5]
Ambtsbekleders
Ambtsbekleders | Ministers / Ministerie | Termijn | Partij | |||
---|---|---|---|---|---|---|
kapitein P.J.S. (Piet) de Jong (1915–2016) |
Minister-president / Minister |
Algemene Zaken | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen (1921) |
Vicepremier / Minister |
Financiën | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
drs. J.A. (Joop) Bakker (1921–2003) |
Vicepremier / Minister |
Verkeer en Waterstaat | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
ARP | ||
Minister | Surinaamse en Nederlands-Antilliaanse Zaken | |||||
mr. H.K.J. (Henk) Beernink (1910–1979) |
Minister | Binnenlandse Zaken | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
mr.dr. J.M.A.H. (Joseph) Luns (1911–2002) |
Minister | Buitenlandse Zaken | 2 september 1952 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
prof.mr. C.H.F. (Carel) Polak (1909–1981) |
Minister | Justitie | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
mr. L. (Leo) de Block (1904–1988) |
Minister | Economische Zaken | 5 april 1967 – 7 januari 1970 (afgetreden) |
KVP | ||
prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen (1921) |
7 januari 1970 – 14 januari 1970 (waarnemend) |
VVD | ||||
mr. R.J. (Roelof) Nelissen (1931) |
14 januari 1970 – 6 juli 1971 |
KVP | ||||
luitenant-generaal W. (Willem) den Toom (1911–1998) |
Minister | Defensie | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
B. (Bauke) Roolvink (1912–1979) |
Minister | Sociale Zaken en Volksgezondheid | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
ARP | ||
prof.dr. G.H. (Gerard) Veringa (1924–1999) |
Minister | Onderwijs en Wetenschappen | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
ir. P.J. (Pierre) Lardinois (1924–1987) |
Minister | Landbouw en Visserij | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
ir. W.F. (Wim) Schut (1920–2006) |
Minister | Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening | 5 april 1967 – 6 juli 1971 |
ARP | ||
dr. M.A.M. (Marga) Klompé (1912–1986) |
Minister | Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk | 22 november 1966 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
Ambtsbekleder | Minister / Portefeuille / Ministerie | Termijn | Partij | |||
drs. B.J. (Bé) Udink (1926–2016) |
Minister | Ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken) |
5 april 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
Ambtsbekleders | Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie | Termijn | Partij | |||
mr. Ch. (Chris) van Veen (1922–2009) |
Staatssecretaris | Overheidspersoneelsbeleid, Agglomeratiezaken en Organisatie Rijksdienst (Binnenlandse Zaken) |
10 mei 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
H.J. (Hans) de Koster (1914–1992) |
Staatssecretaris | Europese Zaken (Buitenlandse Zaken) |
12 juni 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
prof.mr.dr. F.H.M. (Ferd) Grapperhaus (1927–2010) |
Staatssecretaris | Fiscale Zaken (Financiën) |
10 mei 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
prof.mr.dr. K. (Klaas) Wiersma (1917–1993) |
Staatssecretaris | Vreemdelingenzaken, Kinderbescherming en het Gevangeniswezen (Justitie) |
20 april 1970 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
drs. L.J.M. (Louis) van Son (1922–1986) |
Staatssecretaris | Internationale Handel, Middenstand, Toerisme, Regionale Industrialisatie en Exportbevordering (Economische Zaken) |
28 november 1966 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
luitenant-generaal J.C.E. (Joop) Haex (1911–2002) |
Staatssecretaris | Koninklijke Landmacht (Defensie) |
18 april 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
viceadmiraal A. (Adri) van Es (1913–1994) |
Koninklijke Marine (Defensie) |
14 augustus 1963 – 16 september 1972 |
ARP | |||
drs. A.E.M. (Bob) Duynstee (1920–2014) |
Koninklijke Luchtmacht (Defensie) |
28 april 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | |||
dr. R.J.H. (Roelof) Kruisinga (1922–2012) |
Staatssecretaris | Volksgezondheid (Sociale Zaken en Volksgezondheid) |
18 april 1967 – 6 juli 1971 |
CHU | ||
mr. J.H. (Hans) Grosheide (1930) |
Staatssecretaris | Lager-, Middelbaar-, Nijverheid- en Voortgezet Onderwijs en Lichamelijke Opvoeding (Onderwijs en Wetenschappen) |
3 september 1963 – 6 juli 1971 |
ARP | ||
M.J. (Mike) Keyzer (1911–1983) |
Staatssecretaris | Luchtvaart, Scheepvaart en Goederenvervoer (Verkeer en Waterstaat) |
18 april 1967 – 6 juli 1971 |
VVD | ||
mr. H.J. (Hein) van de Poel (1915–1993) |
Staatssecretaris | Jeugdzaken, Volksontwikkeling, Sport, Natuurbehoud, Openluchtrecreatie, Bijstand en Buitengewone Pensioenen (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk) |
29 mei 1967 – 6 juli 1971 |
KVP | ||
Bron: Kabinet-De Jong Rijksoverheid.nl |
Kabinetsformatie
- Tweede Kamerverkiezingen 1967: 15 februari 1967
- Beëdiging kabinet: 5 april 1967
- Duur formatie: 49 dagen
- Informateur
- prof.dr. J. (Jelle) Zijlstra (ARP), (18 februari 1967 – 4 maart 1967) 15 dagen
- Informateur
- prof.mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (KVP), (6 maart 1967 – 8 maart 1967) 3 dagen
- Formateur
- mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (ARP), (9 maart 1967 – 20 maart 1967) 12 dagen
- Formateur
- kapitein P.J.S. (Piet) de Jong (KVP), (21 maart 1967 – 4 april 1967) 14 dagen
Tijdens de verkiezingen van 1967 raakten de confessionele drie partijen KVP, CHU en ARP voor het eerst hun meerderheid kwijt, onder andere door de opkomst van Boerenpartij en nieuwkomer D'66. Ook de PvdA leed een gevoelig verlies. Demissionair minister-president Jelle Zijlstra (ARP) kreeg een informatieopdracht en stelde een beknopt programma op, vooral met financiële punten. Vervolgens zette de PvdA zichzelf buitenspel, waarna de weg naar een kabinet open lag voor de KVP, VVD, ARP en CHU. In eerste instantie leek partijleider van de ARP en Tweede Kamer fractievoorzitter Barend Biesheuvel minister-president te worden, maar zijn formatiepoging strandde. De KVP schoof vervolgens demissionair minister van Defensie Piet de Jong naar voren als formateur. Na voortvarend optreden lukte het hem om relatief snel een ministersploeg samen te stellen.
Reden ontslagaanvraag
Einde van de parlementaire periode.
Nog levende bewindslieden
- De volgende bewindslieden van het kabinet-De Jong zijn anno 2024 nog in leven:
- prof.dr. H.J. (Johan) Witteveen – 103 jaar [6]
- mr. R.J. (Roelof) Nelissen – 93 jaar [7]
- mr. J.H. (Hans) Grosheide – 93 jaar [8]
Zie ook
Literatuur
- Carla van Baalen (red), Polarisatie en hoogconjunctuur: het kabinet De Jong 1967-1971, Boom uitgeverij, 2013, ISBN 9789461055095
- ↑ Mark Kranenburg, We deden het niet zo slecht. NRC Handelsblad (3 april 2015). Geraadpleegd op 17 augustus 2017.
- ↑ redactie, Het Maagdenhuis in 1969: van bezetting tot ontruiming. NOS (25 februari 2015). Geraadpleegd op 7 februari 2017.
- ↑ Enne Koops, Het succesvolle kabinet-De Jong 1967-1971. Historiek (27 januari 2014). Geraadpleegd op 7 februari 2017.
- ↑ Marianne van Exel, Zuid-Molukse bezetting ambassade van Wassenaar. IsGeschiedenis (31 augustus 2016). Geraadpleegd op 17 augustus 2017.
- ↑ Theo Joekes, Een vermiste minister. Trouw (16 augustus 1994). Geraadpleegd op 17 augustus 2017.
- ↑ H.J. (Johan) Witteveen. Parlement & Politiek.
- ↑ R.J. (Roelof) Nelissen. Parlement & Politiek.
- ↑ J.H. (Hans) Grosheide. Parlement & Politiek.