John Demjanjuk: verschil tussen versies

Sjabloon:Infobox persoon WO2

John Demjanjuk (Oekraïens: Іван Миколайович Дем'янюк, Russisch: Иван Николаевич Демьянюк - Ivan Nikolajevitsj Demjanjoek) (Doebovye Macharintsy (oblast Kiev), 3 april 1920) is een Oekraïense immigrant in de Verenigde Staten die ervan wordt beschuldigd tijdens de Tweede Wereldoorlog een beruchte concentratiekampbewaker te zijn geweest. Demjanjuk heeft zelf steeds gesteld dat hij als soldaat in het Rode Leger heeft gediend, en vanaf 1942 als krijgsgevangene in Duitse kampen heeft gezeten.

Emigratie naar Verenigde Staten en uitzetting

Ivan Demjanjuk werd geboren in de toenmalige Sovjet-Unie. In 1952 emigreerde hij naar de Verenigde Staten, waar hij (als John Demjanjuk) automonteur werd in Cleveland (Ohio). Halverwege de jaren 70 van de 20e eeuw werd Demjanjuk ervan beschuldigd de beruchte "beul van Treblinka" te zijn die "Iwan de Verschrikkelijke" werd genoemd. De Amerikaanse justitie spande een procedure aan om hem zijn staatsburgerschap te ontnemen, wat in 1987 ook gebeurde.

Proces in Israël

In 1987 werd hij uitgeleverd aan Israël. Tijdens een proces werd hij door verschillende overlevenden van Treblinka herkend. In 1988 werd hij ter dood veroordeeld; na Adolf Eichmann het tweede doodvonnis dat door een Israëlische rechtbank werd uitgesproken.

In 1991 doken echter uit de KGB-archieven getuigenverklaringen op, waaruit bleek dat Iwan de Verschrikkelijke de bijnaam was van een zekere Iwan Martsjenko en niet van Iwan Demjanjuk. Op 29 juli 1993 werd Demjanjuk door het Israëlische Hooggerechtshof vrijgesproken van oorlogsmisdaden, omdat ze niet bewezen konden worden. Volgens de Nederlandse geheugendeskundige dr. Willem Wagenaar, die optrad als getuige-deskundige, was de herkenning van Demjanjuk door overlevenden van Treblinka onbetrouwbaar.

Terugkeer naar Verenigde Staten

In 1998 kreeg Demjanjuk zijn Amerikaans staatsburgerschap terug. Daarop begon de Amerikaanse justitie een nieuwe procedure om hem het land uit te kunnen zetten. Op 30 april 2004 concludeerde een federaal hof van beroep in Ohio dat Demjanjuk wél als kampbewaarder heeft gewerkt. Dit zou onder meer zijn geweest in het vernietigingskamp Sobibór in bezet Polen. Omdat hij dit heeft verzwegen bij zijn immigratie in 1952, heeft hij zijn staatsburgerschap op onrechtmatige wijze verkregen. Hij zou alsnog worden uitgezet. Deze beslissing kon hij nog aanvechten bij het Amerikaanse Hooggerechtshof.

Op 28 december 2005 besliste een Amerikaanse immigratierechter in Cleveland dat Demjanjuk uit de VS gezet moest worden en moest worden teruggestuurd naar zijn geboorteland Oekraïne. Op 21 december 2006 heeft een Amerikaans hof van beroep voor immigratiezaken deze uitspraak in hoger beroep bekrachtigd. Demjanjuk vreest in zijn geboorteland te worden gemarteld als hij terugkeert.

Op 19 mei 2008 verloor Demjanjuk zijn laatste beroep tegen uitzetting uit de VS^[1] . Hij zou worden uitgeleverd aan Duitsland, maar door een Amerikaanse rechter (Wayne Iskra) werd zijn uitzetting op 3 april 2009 opgeschort. Op 14 april 2009 zou Demjanjuk op het vliegtuig naar Duitsland worden gezet, om terecht te staan in München. Maar aan Demjanjuks uitlevering werd op de valreep een halt toegeroepen door een Amerikaans hof van beroep.

Op 1 mei 2009 bepaalde een federale rechter in de Verenigde Staten (in een beroepsprocedure) dat de inmiddels 89-jarige Demjanjuk wel degelijk kan worden uitgezet naar Duitsland.^[2] Het beroep dat Demjanjuk tegen deze uitspraak aantekende bij Amerikaanse Hooggerechtshof, werd op 7 mei 2009 afgewezen. Rechter John Paul Stevens gaf voor zijn oordeel geen argumenten, maar gaf te kennen dat het Hooggerechtshof zich verder niet met de zaak zou bemoeien. Op 11 mei 2009 's avonds werd Demjanjuk alsnog naar het vliegveld van Cleveland gebracht, vanwaar hij naar München werd gevlogen, waar hij de volgende dag in de staatsgevangenis werd opgesloten. Hiermee was zijn uitlevering aan Duitsland alsnog een feit.

Proces in Duitsland

In Duitsland is Demjanjuk eerst door de artsen van de gevangenis Stadelheim onderzocht. Hij is gezond genoeg verklaard om in hechtenis genomen en berecht te worden.^[3] Hem wacht nu een proces dat mede gebaseerd is op nieuw bewijsmateriaal, waaronder een identiteitskaart waarop hij omschreven wordt als kampbewaarder in Sobibór.

Het proces nam op 30 november 2009 een aanvang. Demjanjuk was hiertegen in beroep gegaan, maar het Duitse federale constitutionele hof te Karlsruhe heeft dit beroep op 21 oktober 2009 onontvankelijk verklaard.^[4] Op 1 december hebben Demjanjuks advocaten gevraagd de zaak te seponeren vanwege het ne bis in idem-beginsel. Dit verzoek werd op 21 december verworpen. Op diezelfde dag werd het proces, dat al sinds 2 december wegens ziekte van Demjanjuk stil lag, hervat.

Op 14 april 2010 werd bekend, dat een onafhankelijk deskundige voor de rechtbank te München had verklaard, dat de SS-identiteitskaart van John Demjanjuk echt was, wat het enige directe bewijs tegen Demjanjuk betekent.^[5]

Externe link

• (en) Samenvatting van de zaak Demjanjuk in Israël

^[bron?]

1. ↑ Demjanjuk versus Mukasey, nr. 07-10487, U.S. Supreme Court, 19 mei 2008.
2. ↑ VS kan Demjanjuk alsnog uitleveren, NU.nl, 1 mei 2009
3. ↑ Demjanjuk gezond genoeg voor gevangenis, NU.nl, 13 mei 2009
4. ↑ Hoogste Duitse Hof: proces Demjanjuk gaat door, Trouw, 21 okt 2009
5. ↑ SS-identiteitskaart Demjanjuk authentiek, Nu.nl 14 april 2010