IJzerhout: verschil tussen versies
tweede bronverzoek |
dan eerst zo |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''IJzerhout''' is |
'''IJzerhout''' is de benaming voor zeer hard, donker en zwaar [[hout]].<ref>{{Citeer boek |titel=Landbouw en veeteelt, de jacht en visscherij, de bergbouw en het mijnwezen |url= |taal=nl |uitgever=Sijthoff |datum=1892 |pagina=159}}</ref><ref>{{Citeer boek |titel=Indisch Lexicon: Indische woorden in de Nederlandse literatuur |achternaam=Mingaars |voornaam=P. |url=https://books.google.com/books?id=YzlIEAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA191&dq=ijzerhout&hl=nl |taal=nl |uitgever=BRILL |datum=2021-09-13 |isbn=978-90-04-47532-8}}</ref> De naam is afgeleid van het feit dat het hout splijtbaar is, maar desondanks bijzonder hard.{{bron|deze ongeloofwaardige stelling heeft een bron nodig; de gegeven bron vertelt iets over het hout van Casuarina, maar niets over ijzerhout (anders dan dat de auteurs het hout van Casuarina onder ijzerhout rekenen, omdat het zwaar is)}}<ref>{{Citeer boek |titel=Ondergang: Waarom zijn sommige beschavingen verdwenen en hoe kan de onze haar ondergang voorkomen? |achternaam=Diamond |voornaam=Jared |url=https://books.google.com/books?id=wpMnemy7BcgC&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT424&dq=ijzerhout&hl=nl |taal=nl |uitgever=Uitgeverij Unieboek {{!}} Het Spectrum |datum=2013-02-06 |isbn=978-90-00-31931-2}}</ref> Voorbeelden zijn [[Merbau (houtsoort)|merbau]] als 'Moluks ijzerhout' of 'Indisch ijzerhout'. IJzerhout wordt vaak gebruikt voor duurzame, donker gekleurde hardhoutsoorten, waaronder ook [[ebben]]. |
||
Wat ervaren wordt als “(heel) hard” zal verschillen, en er is geen officiële definitie van het begrip (net zoals er geen officiële definitie is van “[[hardhout]]”). Ruwweg is onderscheid te maken tussen de volgende hoofdredenen om iets als ijzerhout aan te duiden: |
Wat ervaren wordt als “(heel) hard” zal verschillen, en er is geen officiële definitie van het begrip (net zoals er geen officiële definitie is van “[[hardhout]]”). Ruwweg is onderscheid te maken tussen de volgende hoofdredenen om iets als ijzerhout aan te duiden: |
||
Versie van 26 mei 2024 17:53
IJzerhout is de benaming voor zeer hard, donker en zwaar hout.[1][2] De naam is afgeleid van het feit dat het hout splijtbaar is, maar desondanks bijzonder hard.[bron?][3] Voorbeelden zijn merbau als 'Moluks ijzerhout' of 'Indisch ijzerhout'. IJzerhout wordt vaak gebruikt voor duurzame, donker gekleurde hardhoutsoorten, waaronder ook ebben.
Wat ervaren wordt als “(heel) hard” zal verschillen, en er is geen officiële definitie van het begrip (net zoals er geen officiële definitie is van “hardhout”). Ruwweg is onderscheid te maken tussen de volgende hoofdredenen om iets als ijzerhout aan te duiden:
- Hout uit de tropen dat heel hard en zwaar is, en donker van kleur,
- Hout dat heel hard en zwaar is,
- Hout dat harder en zwaarder is dan andere soorten die in hetzelfde gebied groeien.
De term wordt vooral gebruikt voor hout dat toegepast werd voor voorwerpen die veeleer van ijzer gemaakt worden, zoals gereedschappen, (eenvoudige) werktuigen, spoorrails, etc. In recente tijden, sinds staal door massaproductie zo goedkoop werd, raakt de term dan ook steeds meer in onbruik.
Omdat de hardheid van hout sterk gecorreleerd is met het gewicht, is het bepaald geen uitzondering als een (luchtdroog) stuk hout dat aangeduid wordt als “ijzerhout” in water zal zinken. Anderzijds geldt ook dat dit bepaald geen vereiste is. Er zijn overigens heel veel houtsoorten die in water zinken (en die zijn vaak niet alleen ook (heel) hard, maar ook donker van kleur), maar veruit de meeste daarvan worden niet (of nauwelijks) internationaal verhandeld.
Voorbeelden
Houtsoorten die ooit een officieuze naam hebben gehad met daarin het element “ijzerhout” zijn bijvoorbeeld het “Moluks ijzerhout” (merbau, van Intsia spp.) en “Borneo ijzerhout” (van Eusideroxylon zwageri: de geslachtsnaam betekent “goed ijzerhout”).
Een houtsoort die in het buitenland (VK, Duitsland) wel een officieuze naam heeft gehad met daarin het equivalent van “ijzerhout” is azobé (van Lophira alata).
Een boomsoort met een naam met daarin het element “ijzerhout” is Perzisch ijzerhout (Parrotia persica).
Een boomsoort die in het buitenland een naam heeft met daarin het equivalent van “ijzerhout” met is de Amerikaanse hopbeuk die in Canada “ironwood” heet (maar in de VS “American hophornbeam” of “Eastern hophornbeam”). In zuidelijk Afrika heeft Olea capensis in het Afrikaans namen met “ysterhout” en in het Engels met “ironwood”.
Overig
Ook in wetenschappelijke namen komt deze intentie wel terug, en wel in de vorm “sideroxylon”, zoals Eucalyptus sideroxylon: dit hoeft overigens niet te betekenen dat het hout harder is dan in verwante soorten. Er is ook een geslacht Sideroxylon.
- ↑ Landbouw en veeteelt, de jacht en visscherij, de bergbouw en het mijnwezen. Sijthoff (1892), p. 159.
- ↑ Mingaars, P. (13 september 2021). Indisch Lexicon: Indische woorden in de Nederlandse literatuur. BRILL. ISBN 978-90-04-47532-8.
- ↑ Diamond, Jared (6 februari 2013). Ondergang: Waarom zijn sommige beschavingen verdwenen en hoe kan de onze haar ondergang voorkomen?. Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum. ISBN 978-90-00-31931-2.
