Apostolisch Genootschap: verschil tussen versies

Het Apostolisch Genootschap is in juridische zin^[1] een kerkgenootschap. Het werd in 1951 opgericht in Nederland en heeft zich sindsdien ontwikkeld van een gesloten groepering met een hiërarchische en autoritaire cultuur^[2][3] naar een liberale levensbeschouwing. Het genootschap heeft anno 2020 een vrijzinnige visie op God, de schepping en de plaats van de mens hierin en kan worden gerekend tot het religieus-humanisme.^[4]

Organisatie

Het genootschap komt voort uit een afsplitsing van de “Hersteld Apostolische Zendinggemeente in de Eenheid der Apostelen” (later Nieuw-Apostolisch kerk) onder leiding van Lambertus Slok.

Op landelijk niveau werkt het genootschap samen met de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, Vrijzinnigen Nederland, de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten, en de Remonstranten.^[5]

Het ledental (stand per 31-12-2019) ligt rond de 14.000, waarvan ruim 2.500 jeugdleden, 220 aspirant-leden en circa 1.200 geregistreerde sympathisanten zijn.^[6] Het Apostolisch Genootschap had anno 2017 een eigen vermogen van circa 440 miljoen euro.^[bron?]

Vrijzinnigheid

De geloofsopvatting van het Apostolisch Genootschap is anno 2012 te plaatsen onder de vrijzinnigheid. Er is geen algemeen omlijnd godsbeeld binnen het Apostolisch Genootschap. Zo bleek uit een onderzoek van Demeijer in 2020, bestaande uit interviews met achttien leden, dat sommigen God zagen als een creatieve kracht en anderen als liefdevolle macht tussen mensen.^[7] De Bijbel ziet men als een verzameling verhalen, morele lessen en waardevolle metaforen, echter niet als het absolute en enige Woord van God. Kenmerkend aan het genootschap is dat er een hoge mate van vrijzinnigheid is, met tegelijkertijd hechte saamhorigheid in combinatie met een goede organisatiestructuur, wat het een ervaringsgericht en praktische levensbeschouwing maakt. Zo verrichten leden relatief veel vrijwilligerswerk .^[8]

In de statuten verwoordt het genootschap de geloofsopvatting als volgt (versie 2019): het Apostolisch Genootschap bouwt voort op de gezindheid van Jezus van Nazareth en van ongekend velen die hierin zijn voorgegaan. De schepping wordt ervaren als een niet te bevatten mysterie (…) vanuit het geloof dat alle leven uit één oorsprong voortkomt. ‘God’ gebruikt het Apostolisch Genootschap om een naam te geven aan dat wat overstijgt (…). Apostolischen willen in liefde werken aan een menswaardige wereld (…) door het licht van de liefde te koesteren en van generatie op generatie over te dragen.^[9]

Op verzoek van en bekostigd door het Apostolisch Genootschap is er in 2020 een leerstoel Religieus Humanisme en Compassie met een bijzonder hoogleraar ingesteld aan de Faculteit Religie en Theologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Doel van deze leerstoel is om de religieus-humanistische traditie beter te bestuderen, wetenschappelijk te publiceren en docenten en studenten kennis te laten maken met dit gedachtegoed .^[10]

Geschiedenis

De apostolische beweging begon rond 1830 in Engeland als een eindtijdbeweging onder leiding van Henry Drummond, die ook in Duitsland volgelingen vond. In 1863 kwam Friedrich Wilhelm Schwartz vanuit Duitsland naar Nederland en nam de leiding over met als titel "apostel". In 1946 werd Lambertus Slok per testament aangewezen als opvolger van de overleden apostel Van Oosbree die het kerkgenootschap enkele decennia in Nederland geleid had. Deze aanwijzing werd niet geaccepteerd door de Duitse Stamapostel Bischoff, waarop een kerkscheuring volgde en Slok het Apostolisch Genootschap oprichtte. Dit genootschap bestond uit ruim 25.000 leden. In 1984 overleed L. Slok, en wees per testament zijn zoon Jan.L. Slok aan als zijn opvolger. In 2001 volgde Riemers Jan Slok op. In 2011 nam Wiegman de leiding over van het genootschap.

Apostel L. Slok introduceerde het ‘God als mens’-evangelie en werd gezien als de (geestelijke) tijdovereenkomstige Christus. J.L. Slok heeft vernieuwingen in de vorm doorgevoerd. Vrouwen konden aanwijzingen krijgen en mannen en vrouwen mochten door elkaar heen zitten tijdens diensten. Onder leiding van Riemers en Wiegman heeft het Apostolisch Genootschap zich vanaf de eeuwwisseling ontwikkeld tot wat ze (anno 2020) een religieus-humanistische beweging noemen.

Kritiek

De apostolische beweging kende sinds de oprichting een hiërarchische en sterk autoritaire cultuur, waarin sinds de 19^e eeuw de apostel de centrale figuur was. Het woord van de apostel gold als de hoogste waarheid^[11] en kritiek hierop werd niet geaccepteerd.^[12] Vanaf de laatste eeuwwisseling verminderde deze persoonsverheerlijking bij het Apostolisch Genootschap, mede vanwege initiatieven vanuit het genootschap zelf, en kwam de nadruk meer op het individu te liggen.^[13][14]

Apostelkind

In 2020 verscheen het boek Apostelkind van oud-lid Renske Doorenspleet. Dit boek beschrijft kort de ontstaansgeschiedenis, maar richt zich vooral op het genootschap in de periode van halverwege de jaren 60 van de twintigste eeuw tot 2001. De auteur combineerde archief- en bronnenonderzoek met haar persoonlijke herinneringen.

Naar aanleiding van het boek heeft het Apostolisch Genootschap gesprekken georganiseerd met leden en oud-leden. Hieruit kwam naar voren dat leden grote groepsdruk ervaarden, en dat afwijkende gedachten werden uitgesloten. Leden ervoeren de groepering als dogmatisch, indoctrinerend, gesloten en dictatoriaal, waarbij de apostel werd verheerlijkt. Leden kregen onvoldoende hulp, en misstanden werden toegedekt.^[15]

Excuses

Het Apostolisch Genootschap heeft eind 2020 publieke excuses gemaakt "aan iedereen die miskenning, beknelling en emotionele pijn ervaren heeft door de destijds heersende organisatiecultuur” en gaf aan dat er een onafhankelijk meldpunt opgericht gaat worden. ^[16]

Literatuur (selectie)

• B. Brand, Nieuw licht op oude wegen, uitgeverij Eburon, 2013. Dit boek beschrijft de ontstaansgeschiedenis sinds 1830 en eindigt in 2011. Uitgegeven de Stichting J.H. van Oosbreelezing.^[17][18]
• J.N. Bremmer, Van zendelingen, zuilen en zapreligie: tweehonderd jaar godsdienst in Nederland en het Apostolisch Genootschap. Tekst van de zevende J.H. van Oostbreelezing, uitgeverij Eburon, 2006, 46 p. De lezing geeft een beeld van de religieuze ontwikkeling in Nederland van 1800 tot heden, met bijzondere aandacht voor de invloed van de verzuiling. Daarbij wordt regelmatig ingezoomd op een klein kerkgenootschap, het Apostolisch Genootschap, waarvan de geschiedenis de religieuze veranderingen in Nederland illustreert.
• R. Doorenspleet, Apostelkind, uitgeverij Balans, 2020

Zie ook

• Jezuïsme
• Unitarisme

Externe link

• Officiële website van het Apostolisch Genootschap in Nederland

Zie de categorie Apostolisch Genootschap van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.