Henk Vredeling

Sjabloon:Nederlands politicus Hendrikus (Henk) Vredeling (Amersfoort, 20 november 1924 - Huis ter Heide, 27 oktober 2007) was een Nederlandse landbouwkundige en politicus van de Partij van de Arbeid (PvdA).

Achtergrond

Vredeling was van gereformeerd(-vrijgemaakte) huize maar deed reeds op jonge leeftijd afstand van het christelijk geloof. Hij nam tijdens de Tweede Wereldoorlog deel aan het verzet en studeerde na de oorlog landbouwkunde aan de Landbouwuniversiteit Wageningen, waarna hij diverse sociaal-economische adviesfuncties vervulde, van 1950 tot 1955 bij de Algemene Nederlandse Landarbeidersbond en daarna bij de Algemene Nederlandse Agrarische Bedrijfsbond (ANAB).

Politieke functies

Parlementariër

In 1956 kwam hij voor de PvdA in de Tweede Kamer terecht en zou tot 1973 daarin zitting hebben. In de Kamer was hij voor zijn fractie woordvoerder op het terrein van de landbouw. Daarnaast zat hij van 1958 tot 1973 in het Europees Parlement, daarin verkozen door de Staten-Generaal.

Minister van Defensie

Vredeling werd in 1973 in het kabinet-Den Uyl minister van Defensie; hij had liever een andere ministerspost gehad omdat hij niets van militaire aangelegenheden moest hebben. Als minister van Defensie liet hij zich kennen als een eigenzinnige bewindsman die dikwijls een eigen koers voer.

Zo speelde hij een aparte rol in de Jom Kipoeroorlog van oktober 1973. In het geheim stond hij toe dat Amerikaanse militaire vluchten met wapens bestemd voor Israël een tussenlanding in Nederland mochten maken. Ook voorzag hij Israël van wapens, zonder premier Joop den Uyl daarvan vooraf op de hoogte te stellen. Vredeling motiveerde zijn beslissing onder verwijzing naar hetgeen de Joden in de Tweede Wereldoorlog was overkomen; hij had een herhaling hiervan willen voorkomen.

Voorts nam hij het besluit de straaljager F-16 aan te schaffen, alhoewel zijn eigen partij daarop tegen was. Daarbij deed hij de uitspraak "congressen kopen geen straaljagers", daarmee doelend op de partijvergadering van de PvdA, waarin bedenkingen tegen deze op handen zijnde aanschaf waren gerezen. Vredeling was namelijk een groot voorstander van een krachtige westerse defensiemacht, terwijl een deel van de PvdA - zeker die van de beweging Nieuw Links - daar (heel) anders over dacht.

Toen bleek dat prins Bernhard zich door de vliegtuigbouwer Lockheed had laten omkopen (de Lockheed-affaire), besloot hij in 1976 tegen de zin van de krijgsmacht dat de prins zijn militaire taken moest neerleggen.

Eén van zijn andere wapenfeiten was de verkorting van de duur van de militaire dienstplicht; deze werd teruggebracht naar veertien maanden.

Europees Commissaris

Nog voor het einde van de kabinetsperiode verruilde Vredeling zijn ministerschap voor de functie van Europees Commissaris belast met sociale zaken en werkgelegenheid in de Commissie-Jenkins; tevens was hij in die periode (1977-1981) vicevoorzitter van de Europese Commissie. Ook in dit geval had hij liever een andere gehad (zijn voorkeur ging uit naar landbouw, zijn eigen vakgebied) maar er werd door de PvdA een beroep op hem gedaan de post van sociale zaken en werkgelegenheid te aanvaarden.

Andere werkzaamheden en levenseinde

Naast en na zijn politieke loopbaan nam hij zitting in diverse raden en commissies, onder meer in de Emancipatieraad (van 1981 tot 1985) en in de Adviesraad Vrede en Veiligheid (vanaf 1987).

Henk Vredeling overleed na een kort ziekbed op 82-jarige leeftijd.

Karakter

Vredeling kon op ongebruikelijke wijze uit de hoek komen. Openhartig gaf hij zijn mening over bepaalde personen; zo was hij slecht te spreken over prins Bernhard, die hij "een typische mof" noemde omdat deze volgens Vredeling zo "uniformgeil" was. Ook op secretaris-generaal van de NAVO Joseph Luns en collega PvdA-politicus Jan Pronk leverde hij ongezouten kritiek. En in een Straatsburgs hotel smeet hij uit woede over zijn (niet aanwezige) collega-Eurocommissaris Roy Jenkins met wie hij eerder die dag een aanvaring had gehad, een lege whiskyfles door een spiegelruit. Die avond beledigde hij ook de Europarlementariër Jim Janssen van Raaij, met wie hij net had kennisgemaakt. Beide verhalen zijn in latere versies gecombineerd geraakt, maar na het overlijden van Vredeling verklaarden de overlevende getuigen in de NRC van 5 november 2007 dat het zich had afgespeeld zoals hier vermeld.