Heike Kamerlingh Onnes
Heike Kamerlingh Onnes (21 september 1853 – 21 februari 1926) was een Nederlands natuurkundige.
Hij werd geboren in Groningen en studeerde onder Robert Bunsen en Gustav Kirchhoff aan de Universiteit van Heidelberg. Van 1882 tot 1923 was hij professor in de experimentele natuurkunde aan de Universiteit van Leiden. In 1913 kreeg hij de Nobelprijs voor de Natuurkunde voor "zijn onderzoek naar de eigenschappen van materie bij lage temperaturen, hetgeen onder andere leidde tot de productie van vloeibaar helium.".
In 1901 richtte Kamerlingh Onnes de Leidse Instrumentmakers school (Lis) op. In die tijd was het gebruikelijk dat onderzoekers hun eigen meetinstrumenten vervaardigden. Omdat hierdoor tijd voor onderzoek verloren ging, haalde hij direct na zijn aanstelling als hoogleraar technisch opgeleide vaklieden uit het buitenland. Hun gaf hij de opdracht talentvolle jonge mensen op te leiden tot instrumentmaker. De Lis bestaat nog altijd als mbo-opleiding.
In 1908 slaagde Kamerlingh Onnes er als eerste in om helium vloeibaar te maken. Met dit doel voor ogen had hij in 1904 een speciaal cryogeen lab opgericht, dat nog geruime tijd als 'het koudste plekje ter wereld' gold. Gebruikmakend van het Joule-Thompsoneffect lukte het hem om een temperatuur van minder dan één graad boven het absolute minimum te bereiken (0,9 K). Op dat moment was de opstelling in zijn lab de koudste plaats op aarde.
"Door meten tot de weten" was de slagzin van zijn laboratorium.
In 1911 ontdekte Kamerlingh Onnes dat zuivere metalen - zoals kwik, tin en lood - bij extreem lage temperaturen supergeleidend worden.
Hij stierf in Leiden. De instrumenten die Kamerlingh Onnes voor zijn experimenten liet vervaardigen, zijn nog steeds te bezichtigen in Leiden, in het Boerhaave Museum.
Zijn student en opvolger als directeur van het lab Willem Hendrik Keesom slaagde er in 1926 als eerste in helium in vaste toestand te brengen.
Er is in Groningen een school naar Kamerlingh Onnes genoemd. Dit was een oude rijks HBS. Ook is er in Leiden een laboratorium naar hem genoemd.
Heike Kamerlingh Onnes is familie van de kunstenaars Menso Kamerlingh Onnes, Harm Kamerlingh Onnes en Floris Verster.
Literatuur:
- Delft Dirk van: HEIKE KAMERLINGH ONNES - EEN BIOGRAFIE, Uitg. Bert Bakker, 2005, ISBN 9035127390
