Hans Vijlbrief

Hans Vijlbrief
Vijlbrief (2020)
Algemeen
Volledige naam	Johannes Alexander Vijlbrief
Geboren	17 augustus 1963
Geboorteplaats	Voorschoten
Partij	D66 (2008–heden)
Titulatuur	dr.
Functies
2020-heden	staatssecretaris van Financiën
Officiële website
Portaal    Politiek

Johannes Alexander ('Hans') Vijlbrief (Voorschoten, 17 augustus 1963) is een Nederlands econoom en politicus namens D66. Sinds 29 januari 2020 is hij staatssecretaris van Financiën in het kabinet-Rutte III met als portefeuille Fiscale Zaken, Holland Casino en Staatsloterij en Muntwezen. Daarvoor had hij een ambtelijke loopbaan.

Jeugd en opleiding

Vijlbrief werd geboren op 17 augustus 1963 in Voorschoten, een Zuid-Hollands dorp in de buurt van Leiden.^[1] Zijn vader was een verkoopmanager bij drankenfabrikant Riedel en richtte later een eigen bottelaar op.^[2]

Vijlbrief volgde het Visser 't Hooft Lyceum in Leiden en ontving daar zijn atheneumdiploma in 1981.^[1] Daarna studeerde hij algemene economie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waar hij in 1987 afstudeerde.^[3] In 1992 promoveerde hij aan deze universiteit (economie) met de dissertatie "Unemployment insurance and the Dutch labour market".^[1][4]

Vroege loopbaan

Na zijn opleiding trad Vijlbrief in dienst bij de directie Algemene Economische Politiek van het ministerie van Economische Zaken.^[1] Hij werd plaatsvervangend directeur van die directie in 1997, nadat hij door minister Hans Wijers was benoemd.^[2][3] Daarnaast was hij vanaf het volgende jaar parttime directeur van het onderzoekscentrum voor financieel-economisch beleid van de Erasmus Universiteit Rotterdam.^[3]

In 1999 vertrok hij van het ministerie om onderdirecteur van het Centraal Planbureau (CPB) te worden.^[1] Vijlbrief heeft in een interview verteld dat hij later spijt kreeg van deze carrièrestap. Hij noemde het CPB "te rustig" en zei dat er een "gebrek aan druk" was.^[5] In 2000 ruilde hij zijn baan bij de Erasmus Universiteit in voor een bijzonder hoogleraarschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam met als specialisatie economische politiek.^[6]

Vervolgens keerde Vijlbrief terug naar het ministerie van Economische Zaken, waar hij werkzaam was als directeur-generaal Economische Politiek (2001-2004), voorzitter van de brede Heroverwegingsgroep "Veiligheid en Terrorisme" (2004-2010) en directeur-generaal Energie, Telecom en Markten (2009-2010).

Thesaurier-generaal en Eurogroepwerkgroep

In 2011 maakte Vijlbrief de overstap naar het ministerie van Financiën, waar hij vanaf 1 juli thesaurier-generaal was. Hij was benoemd door de ministerraad, nadat zijn voorganger, Ronald Gerritse, voorzitter van de Autoriteit Financiële Markten was geworden.^[6] Bij Vijlbriefs nieuwe baan hoorde ook lidmaatschap van de Eurogroepwerkgroep, het voorportaal van de maandelijkse Eurogroepvergaderingen van de ministers van Financiën.^[7][8] Daarnaast was hij tussen 2012 en 2014 voorzitter van de Economic Policy Committee, een Europees adviesorgaan.^[9] Hij werkte nauw samen met Jeroen Dijsselbloem, onder meer in diens functie van voorzitter van de Eurogroep.

In 2018 trad Vijlbrief in dienst bij de Europese Commissie in Brussel. Hij was president van de Eurogroepwerkgroep.^[10] Ook is hij sinds 2018 hoogleraar Europees economisch en financieel beleid aan de Universiteit van Amsterdam.

Staatssecretaris van Financiën (2020-heden)

Op 26 januari 2020 werd bekend dat Vijlbrief samen met Alexandra van Huffelen namens D66 tot staatssecretaris van Financiën benoemd zou worden, in een vacature ontstaan door het aftreden van Menno Snel in december 2019.^[11][12] Snel was afgetreden nadat bijna 2.000 ontvangers van kinderopvangtoeslag onterecht als fraudeurs waren aangemerkt en waren gedwongen het geld terug te betalen. Toen ouders om hun dossier hadden gevraagd, ontvingen zij grotendeels zwartgemaakte pagina's.^[12][13] Enkele weken voordat de opvolgers waren gevonden had minister van Financiën Wopke Hoekstra besloten om toeslagen en de Douane af te splitsen van de Belastingdienst.^[14]

Vijlbrief werd op 29 januari door koning Willem-Alexander beëdigd tot "staatssecretaris van Financiën - Fiscaliteit en Belastingdienst" in paleis Huis ten Bosch.^[15] Zijn collega, Van Huffelen, geeft leiding aan toeslagen en de Douane.^[16] Vijlbrief is verantwoordelijk voor fiscaliteit; de Belastingdienst (inclusief de FIOD); financiële verhoudingen tussen het Rijk en de decentrale overheden; exportkredietverzekeringen en -faciliteiten; Holland Casino en de Nederlandse Loterij; muntwezen; en Domeinen Roerende Zaken.^[17] Daarnaast is het zijn taak om de plannen voor een vlieg- en CO₂-belasting uit te werken.^[18] Vijlbrief nam gelijktijdig met zijn aantreden ontslag van zijn posities bij de Eurogroep en de Universiteit van Amsterdam.^[1][7] Kort voor zijn beëdiging verklaarde hij dat hij van plan was "de Belastingdienst weer saai te maken".^[19]

Vijlbrief kondigde één week na zijn benoeming aan dat de Belastingdienst samen zou gaan werken met brancheorganisaties binnen de zorg en de bouw om schijnzelfstandigheid aan te pakken. Daarnaast zei hij dat er in de toekomst ook met organisaties binnen andere sectoren zou worden gewerkt.^[20]

Zwarte lijst

Eind februari meldden twee nieuwsorganisaties dat de Belastingdienst gebruik had gemaakt van een zwarte lijst met de namen van 180.000 mogelijke fraudeurs.^[21] Een jaar eerder werd in een intern rapport geconcludeerd dat de lijst de privacywetgeving overtrad, omdat onder andere ruim 5.000 werknemers van de dienst ertoe toegang hadden en persoonlijke informatie voor onbepaalde tijd werd bewaard.^[21][22] Dat eerste probleem werd kort daarna opgelost door dit aantal werknemers naar 1.000 te verlagen.^[23] De lijst werd ontdekt toen journalisten het rapport in handen hadden kregen. Toen zij vervolgens vragen stelden, kwam het rapport terecht bij de ambtenaar verantwoordelijk voor de naleving van de privacywetgeving. Vervolgens werd de stekker uit de lijst getrokken – enkele dagen voor het verschijnen van de nieuwsartikelen.^[22]

Vijlbrief lichtte de Tweede Kamer per brief in over de zwarte lijst twee dagen na de onthullingen door Trouw en RTL Nieuws. Daarnaast vertelde hij aan de Tweede Kamer dat een passage over de zwarte lijst in een eerder opgevraagd document onwettig zwart was gemaakt door ambtenaren om de lijst te verhullen. Vijlbriefs voorganger had het bestaan van een zwarte lijst het voorgaande jaar meermaals ontkend. Vijlbrief noemde de lijst een onaangename verassing en noemde de problemen van de Belastingdienst "enorm".^[24] In de weken rondom de onthulling moest Vijlbrief ook een aantal andere problemen bij de dienst aan de Kamer melden; onterechte aanmaningskosten waren niet terugbetaald, er waren kleine fouten gemaakt bij het berekenen van twee belastingtarieven en de Belastingdienst had schulden laten verjaren.^[22][25][26]

Privéleven

Vijlbrief is getrouwd en heeft twee kinderen. Hij ontmoette zijn vrouw, Manouche Hetzler, toen hij studeerde aan de Vrije Universiteit.^[2][27] Hij is woonachtig in het Zuid-Hollandse dorp Woubrugge.^[1]

Vijlbrief is aanhanger van de Rotterdamse voetbalclub Feyenoord.^[2]