Getaneh Tessema: verschil tussen versies

Getaneh Tessema
Volledige naam	Getaneh Tessema
Geboortedatum	28 januari 1968
Sportieve informatie
Discipline	middellange en lange afstand
Trainer/coach	Ed Sligchers
Eerste titel	Ethiopisch kampioen veldlopen 1992 [1]
Portaal    Atletiek

Getaneh Tessema (28 januari 1968) is een Nederlands-Ethiopisch atleet. Zijn specialiteit lag bij de middellange en lange afstanden. Hij werd viermaal Nederlands kampioen, tweemaal op de halve marathon, eenmaal op de 10.000 m en eenmaal bij het veldlopen.

Biografie

Jeugd

In Ethiopië had hij een ongelukkige jeugd gehad. Hij groeide op zonder zijn ouders;zijn vader was volgens hem in de oorlog omgekomen^[2] zijn moeder verliet hem en liet hem bij een onaardige tante achter^[3]. Hoewel hij eerder bij diverse gelegenheden had beweerd "politie-agent" te zijn ^[4], en claimde "hinderlijk gevolgd" te worden "door de veiligheidsdienst" ^[5] en later als "student" van de universiteit te zijn gehaald ^[6] verklaarde hij nog later daarentegen weer reeds als zeventienjarige van school te zijn geplukt en te zijn ingelijfd in het Ethiopische leger onder het Mengistu-regime^[3] en daaruit zelfs ooit te zijn "gedeserteerd" ^[7]. Van 1986 tot 1989 nam hij er als militair deel aan pogingen van dit regime opstand in het noorden van Ethiopië te onderdrukken ^[8]. Later kon hij als "staatsamateur" op topniveau sport bedrijven en werd hij nationaal crosskampioen. Na de val van het Mengistu-regime in mei 1991 kon hij als militair van lage rang zonder problemen blijven functioneren onder het nieuwe bewind van Zenawi, dat hem ook uitzond naar diverse wedstrijden in het buitenland, onder meer de WK cross in Boston in maart 1992. Daar werd hij 59e. Tegenover de pers vertelde hij in Ethiopië voor zijn leven te vrezen omdat hij onder het Mengistu-regime als "soldaat" zou hebben gediend ^[9] en Amhaar was, doch uit het in 1995 gepubliceerd vonnis blijkt dat hij bij zijn asielaanvraag een andersluidend relaas had gepresenteerd, waaraan echter geen grond voor de verlening van asiel kon worden toegekend: hij was géén "dienstplichtig soldaat" maar beroeps-onderofficier en hij zou zijn beroofd ^[10].

Asielaanvraag

In september 1992 nam hij deel aan een aantal wedstrijden in het Verenigd Koninkrijk. Toen hij zich daar bij de Britse atletenmakelaar Tony Keller aanmeldde om er beroepsatleet te worden, gaf deze hem de tip gaf zich na de wedstrijden in Engeland als "asielzoeker" in Nederland te melden en in dié hoedanigheid aan een professionele carrière te werken ^[11].

Tessema vroeg op 16 oktober 1992 asiel aan in Nederland, ongeveer gelijktijdig met vier andere atleten uit Ethiopië. Zijn aanvraag werd op 19 november 1992 als manifest ongegrond afgewezen. Hij kwam nóch voor de toenmalige A-status nóch voor de C-status in aanmerking. Tessema's asielaanvraag in Nederland, ruim anderhalf jaar na de val van het regime dat hij beweerde te ontvluchten, was bij voorbaat kansloos, tevens wegens zijn komst vanuit Engeland i.v.m. het veilig derde land-beginsel in het asielrecht. Evenmin bleek dat hij überhaupt politieke opvattingen had, op grond waarvan hij geloofwaardig vervolging in Ethiopië kon claimen. Volgens de regels werd hij geacht Nederland te verlaten en moest hij indien hij volhield "vluchteling" te zijn terugkeren naar Engeland, om dan dáár asiel aan te vragen en af te wachten. Doordat hij Engeland verlaten had, was zijn visum voor dat land echter ongeldig geworden. Hij kon evenmin uit Nederland worden uitgezet, doordat hij zich na zijn aankomst van zijn paspoort had ontdaan: hij kon noch naar Ethiopië noch naar Engeland terugreizen.

Wedstrijden in Nederland

Zijn eerste wedstrijden in Nederland waren de halve marathon in Eindhoven half oktober 1992, waar hij als tweede finishte, en de Diepe Hel-Holterbergloop bij Nijverdal eind oktober 1992, waar hij voor een grote verrassing zorgde door als "dark horse" aan de meet de favoriet Marti ten Kate en enkele door de organisatie van het evenement geïnviteerde buitenlandse lopers te verslaan. Tegenover de pers verklaarde hij "politieagent" te zijn. Sinds die wedstrijd drong Piet van den Akker zich aan de media op als zijn "begeleider", die beweerde zich "het lot" van de Ethiopische asielzoekers "aan te trekken" ^[12]. Voorjaar 1993 verscheen in het blad Runners een tekst waarin onthuld werd dat Tessema militair was en aan gevechtshandelingen had deelgenomen; daarbij werd door Tessema zelf beweerd dat hij eerst "student" zou zijn geweest (echter zonder vermelding van enige studierichting) ^[13].

Aanvankelijk nam hij als lid van atletiekvereniging AAC '61 te Assen deel aan allerlei regionale loopevenementen in Noordoost-Nederland, waar thans nog diverse parcoursrecords op zijn naam staan, maar al snel draaide hij mee in de top van de Nederlandse wegatletiek en cross, samen met onder meer zijn landgenoot Tekeye Gebreselassie (een broer van de latere kampioen Haile Gebreselassie), eveneens een afgewezen asielzoeker die het zichzelf onmogelijk gemaakt had Nederland te verlaten. In december 1992 deed Getaneh zijn intrede in het toenmalige nationale wegcircuit middels zijn deelname aan de Fit Ten Miles (voorheen The Hague Ten Miles). In januari 1993 behaalde hij de derde plaats in de Halve Marathon van Egmond.

Na enige tijd maakte Tessema zich los van Van den Akker en trainde hij onder leiding van trainer Ed Sligchers uit Rijsbergen ^[14]. Hoewel hij in Sittard woonde en trainde op de baan van Av Unitas, was hij lid van AV Achilles in Etten-Leur, de vereiging van Sligchers. In januari 1995 won hij in barre winterse omstandigheden de Halve marathon van Egmond in 1:03.56. Op 6 september 1995 won hij in Rotterdam het NK traplopen. Na 6,53 minuten en 745 treden kwam hij eerste boven in de Delftse Poort. In december 1995 werd hem en enkele andere in Nederland neergestreken Ethiopische atleten, na steun van de KNAU een niet-asielgerelateerde verblijfsvergunning verleend omdat met zijn verblijf in Nederland een"wezenlijk nationaal belang" zou zijn gemoeid. De KNAU had aan de verantwoordelijke staatssecretaris een aanbevelingsbrief gezonden, waarin de Ethiopiërs "een verrijking voor de Nederlandse sport" en een "stimulerende factor voor de hardlopers van eigen bodem" werden genoemd ^[15]. Hij had op dat moment reeds drie nationale titels behaald. In maart 1995 werd hij in Wassenaar Nederlandse veldloopkampioen ^[16]. Daarna veroverde hij in juli 1995 op het NK in Bergen op Zoom het baankampioenschap op de 10.000 meter. ^[17]. In Amersfoort behaalde hij de Nederlandse titel op de halve marathon ^[18].

Na een verblijf van meerdere jaren op zeeniveau gingen de voordelen van de afkomst uit het hooggelegen Ethiopië teniet. In 1998 werden er ook openlijk twijfels over uitgesproken of de in Nederland neergestreken Ethiopische atleten werkelijk zo'n "verrijking" van de Nederlandse atletiek waren als door de KNAU in 1995 was gesteld^[19].

Status als vreemdeling

In 1995 kwam er verandering in Tessema's situatie, doordat justitie eindelijk toekwam aan de afhandeling van de slepende zaak rond zijn verblijfsrechtelijke positie. Na de afwijzing van zijn asielaanvraag had zijn advocaat een "kort geding" tegen de Staat der Nederlanden aangespannen. Daarin werd een verbod op uitzetting geëist, om de uitkomst van zijn hoger beroep op de afwijzing in Nederland te mogen afwachten (toel.: onder de toenmalige Vreemdelingenwet 1965 rustte op afgewezen asielzoekers de rechtsplicht het Nederlands grondgebied te verlaten, om aldaar de uitkomst van een eventueel hoger beroep af te wachten). De zitting daarin was telkens uitgesteld. Zijn advocaten Mr.Peper en Mr.Schonebeek vroegen om alsnog toekenning van de C-status, een verblijfsvergunning op humanitaire gronden. Het geding tegen staat was diverse malen aangehouden omdat de overheid zich een tijdlang had beroepen op de technische onuitvoerbaarheid van een uitzetting naar Ethiopië, omdat de Ethiopische autoriteiten weigerden een laissez-passer af te geven ^[20].

Doordat Tessema zich bij aankomst in Nederland van zijn paspoort had ontdaan en hij vervolgens door de afwijzing van zijn asielaanvraag niet in aanmerking kwam voor een vreemdelingenpaspoort, moest hij zich tot dan toe beperken tot deelname aan nationale wedstrijden: hoewel het hem vrij stond Nederland te verlaten voor deelname aan nog lucratievere wedstrijden over de grens, zou dan telkens hoogst onzeker zijn of hij daarna nog bij terugkeer weer in Nederland zou worden toegelaten ^[21]. Zijn "manager" Van den Akker had echter beweerd als zouden "zijn" atleten Nederland zogenaamd niet mógen verlaten wegens hun asielprocedures, waarvan hij de uitkomst verzweeg ^[22]. Volgens de landsadvocaat was Tessema na de machtswisseling in Ethiopië niets in de weg gelegd. Hij werd door het nieuwe bewind zelfs naar het buitenland uitgezonden om aan wedstrijden deel te nemen. "Daarvoor wordt geen persoon ingezet die negatief in de belangstelling staat" ^[23].

Fungerend president mr H. Buijsman van de rechtbank in Zwolle geloofde niets van het vluchtverhaal. Deze stelde in het kort geding vast dat Tessema op geen enkele manier had kunnen aantonen dat hij een "vluchteling" zou zijn in de zin van het Vluchtelingenverdrag en de Vreemdelingenwet. Het verhaal naar het land der fabelen verwezen: er was geen enkele aanwijzing dat de Ethiopische autoriteiten een specifieke negatieve belangstelling voor hem hadden, hij was nimmer politiek actief en ondervond nooit enig probleem met de autoriteiten.

Pas bij het herzieningsverzoek in januari 1995 voerde Tessema aan dat hij bedreigd en beroofd zou zijn door militairen van de huidige regering, omdat hij soldaat in het leger van Mengistu was geweest. Die stelling achtte de rechter volstrekt ongeloofwaardig en niet te rijmen met zijn eigen verklaring bij zijn asielaanvraag dat hij in 1992 door de autoriteiten werd uitgezonden om aan internationale wedstrijden deel te nemen ^{[24] [25]} Tegelijkertijd (er waren namelijk 299 kort gedingen aanhangig van Ethiopische afgewezen asielzoekers tegen de Staat der Nederlanden) werd door de presidenten van de rechtbanken in Den Haag en Haarlem beslist dat vele andere Ethiopische asielzoekers (100 van de 199) mochten worden uitgezet ^[26].

Terwijl Tessema in afwachting was op het vonnis, werd hij Nederlands kampioen veldlopen ^[27][28].

Status als atleet

In 1994 nam Tessema als buitenlander "buiten mededinging" deel aan de NK Halve Marathon te Wolphaartsdijk, waar hij als tweede finishte tussen winnaar John Vermeule en Michel de Maat ^[29].

In 1995 won hij de NK cross met een grote voorsprong op de rest van het veld, dat werd aangevoerd door zijn landgenoten Fransua Woldemarim en Tadesse Woldemeskel. Woldemarim mocht echter het erepodium niét op, terwijl Tessema en Woldemeskel dat wèl mochten. Zij konden namelijk aantonen dat zij in tegenstelling tot Woldemarim al twee jaar in Nederland woonden. Tessema kon echter niet worden afgevaardigd om Nederland te vertegenwoordigen bij de WK cross aangezien de Internationale atletiekfederatie geen inschrijvingen van atleten accepteerde die niet beschikten over de nationaliteit van het land waarvoor ze zouden uitkomen.

In december 1995 werd bekend Getaneh Tessema in maart 1996 voor Nederland mocht starten in het WK cross in de Zuid-Afrikaanse stad Stellenbosch. De mogelijkheid daartoe was ontstaan doordat hem een tijdelijke verblijfsvergunning was toegekend.

Hij verbleef sinds oktober 1992 ^[30] in Nederland en hij voldeed daarmee aan de voorwaarden van de internationale atletiekfederatie IAAF. Die voorwaarden bepalen dat indien een atleet drie jaar in een ander land woont en in de periode niet voor zijn oude vaderland in internationale wedstrijden is uitgekomen en bovendien een aanvraag tot naturalisatie heeft ingediend, het dan aan diegene toegestaan is deel te nemen aan internationale kampioenschappen zoals EK's en WK's ^[31].

Verkeersongeluk

Zijn carrière als topsporter werd plotseling beëindigd door een ongeluk op oudejaarsdag 1996. Hij reed toen op de A17 en was op weg van zijn huis in Bergen-op-Zoom naar naar de Sylvestercross in Soest. Ter hoogte van Standdaarbuiten kwam door motorpech langs de kant stil te staan van de weg. Nadat hij was uitgestapt werd hij door een passerende vrachtwagen van achteren aangereden en raakte hierbij zwaargewond. Een jaar later zei hij hierover: "Ik denk nog elke dag aan het ongeluk. Het lijkt wel of het gisteren was. Steeds weer vraag ik me af waarom het moest gebeuren. Waarom moest ik daar pech krijgen en moest die vrachtwagen uitgerekend daar rijden? Als de auto voor de deur al niet was gestart, zou ik gewoon thuis zijn gebleven. Waarom? Ik weet dat ik toch nooit antwoord op mijn vragen krijg. Ook God geeft ze me niet."^[32] Het ongeluk verbrijzelde zijn linker been. Vele operaties en jaren later kon hij weer enigszins joggen.

Trainer

Manager Jos Hermens bleef hem steunen en gaf hem een baan als atletenmanager bij zijn bedrijf Global Sports. In 1998 naturaliseerde hij tot Nederlander. In november 1999 trouwde hij met Gete Wami. Vijf dagen lang vierden ze dit feest met duizenden gasten.

In 2003 keerde Getaneh Tessema terug naar zijn geboorteland Ethiopië, waar hij in Addis Abeba woont. Hij geeft daar training aan topatleten. Vier van de zes Ethiopische marathonlopers voor de Olympische Spelen van Peking trainden onder zijn leiding. Onder hen ook zijn vrouw, Gete Wami, die in 2008 een half miljoen dollar in ontvangst mocht nemen voor de gemiddeld beste prestatie tijdens de zogenoemde majors, de marathons van Londen, Boston, Berlijn en New York. In de publiciteit die hij als trainer kreeg ^[33] beweerde hij herhaaldelijk destijds in Nederland "politiek asiel" te hebben genoten ^{[34] [35]} ofschoon dit nooit het geval is geweest. Thans zou hij in Ethiopië bezig zijn met het opzetten van een trainingskamp voor Nederlandse en andere westerse atleten ^[36].

Nationale kampioenschappen

Persoonlijke records

Palmares

5000 m

• 1994: 5e Reebok Classics in Kerkrade - 13.38,55
• 1995: 2 Papendal Games - 13.56,51

10.000 m

• 1995: 1 NK - 28.42,50

10 km

• 1993: 6e Warandeloop - 30.14^[39]
• 1996: 7e Warandeloop - 30.52^[39]

15 km

• 1993: 11e Zevenheuvelenloop - 45.06
• 1996: 2 Zevenheuvelenloop - 43.35

10 Eng. mijl

• 1992: 7e FIT 10 miles in Den Haag - 47.51
• 1993: 1 Telematicaloop in Heerlen - 46.52
• 1994: 10e Telematicaloop - 49.34
• 1996: 10e Telematicaloop - 48.45
• 1996: 4e Dam tot Damloop - 46.33

20 km

• 1993: 4e 20 van Alphen - 59.57
• 1995: 2 20 van Alphen - 59.08
• 1996: 4e 20 van Alphen - 59.19

halve marathon

• 1992: 2 Halve marathon van Eindhoven ^[bron?]
• 1993: 3 Halve marathon van Egmond - 1:04.27
• 1993: 4e City-Pier-City Loop - 1:01.55
• 1994: b.m. NK in Wolphaartsdijk - 1:06.29
• 1995: 1 Halve marathon van Egmond - 1:03.56
• 1995: 4e City-Pier-City Loop - 1:02.39
• 1995: 1 NK in Amersfoort - 1:03.01
• 1996: 8e Halve marathon van Egmond - 1:04.27
• 1996: 1 NK in Deventer - 1:03.33

marathon

• 1992: in dagblad de Volkskrant werd in 1995 ten onrechte beweerd als zou Tessema in oktober 1992 in Eindhoven aan de hele marathon hebben deelgenomen en toen niet zijn gefinisht ^[40]; de naam van Tessema ontbreekt echter op de deelnemerslijst; hij finishte er wel in de halve marathon.
• 1993: 1 marathon van Etten-Leur - 2:19.38
• 1994: 10e marathon van Eindhoven - 2:14.58
• 1995: 2 marathon van Eindhoven - 2:17.16

veldlopen

• 1995: 1 NK in Wassenaar (11.190 m) - 35.01 ^[41]
• 1996: 2 NK in Tilburg (12 km) - 36.29 ^[42]

Externe links

• Het zijn spannende tijden voor Tessema, als atleet en als asielzoeker (De Volkskrant, 4 maart 1995)
• Getaneh Tessema: van Hollandse recreanten naar Ethiopische toppers (Atletiekunie, 12 maart 2009)