Gazastrook: verschil tussen versies

Voor het recente conflict in de Gazastrook: zie Conflict in de Gazastrook 2008-2009

Sjabloon:Infobox plaats in Palestijnse Autoriteit

De Gazastrook (Arabisch: Qita` Ghazza - قطاع غزة, Hebreeuws: Retzu'at 'Azza - רצועת עזה ) is een gebied, gelegen in het Midden-Oosten en een gedeelte van historisch Palestina. De strook is genoemd naar de stad Gaza.

De Gazastrook heeft een oppervlakte van ongeveer 360 km² (iets kleiner dan Zuidelijk Flevoland; in Belgische termen: een derde van het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde, maar met evenveel inwoners). Het gebied grenst aan Israël, Egypte en de Middellandse Zee. De belangrijkste steden zijn Gaza, Rafah, Abasãn, Khan Younis en Dayr al Balah. De kustlijn is ongeveer 40 km lang, de grens met Egypte ongeveer 11 km en de grens met Israël ongeveer 51 km lang.

Met Israël zijn er vier grensovergangen: Erez, Nahal Oz, Karni (goederen) en Sufa (goederen) terwijl er met Egypte twee grensovergangen zijn: Kerem Shalom (goederen) en Rafah.^[1]

Geschiedenis

De geschiedenis van Gaza en de Gazastrook vormt onderdeel van de Geschiedenis van Kanaän waar het gebied toe behoorde voor de belangrijkste kuststeden ervan tot kolonies van het Oude Egypte werden. Rond 1200 v.Chr. ontstond een migratiegolf naar zuid-west Kanaän dat toen Filistië werd genoemd, naar de Filistijnen die er zich vestigden. Deze Filistijnen waren een Griekse stam, waarschijnlijk afkomstig van Kreta. De Arabieren, van wie de huidige Palestijnen afstammen,^[bron?] arriveerden op veroveringstocht in het jaar 635.

Ottomaanse rijk en Britse mandaatperiode

Tot 1917 was de Gazastrook, net als de gehele regio, een deel van het Ottomaanse Rijk. In 1917 werd het - in de Eerste Wereldoorlog - veroverd door de Britten in de Slag bij Gaza. Het Verenigd Koninkrijk kreeg in 1921 een mandaat over Palestina (het huidige Israël, de Palestijnse Gebieden en Jordanië) van de Volkerenbond.

Egyptische bezettingsperiode

Volgens het Verdelingsplan van de VN in 1947 zou de Gazastrook onderdeel worden van een nieuwe Palestijns-Arabische staat. De Arabieren verwierpen het plan echter. Na de beëindiging van het Britse mandaat over Palestina en de burgeroorlog van 1947-1948 volgde de Israëlische onafhankelijkheidsverklaring in mei 1948. Het Egyptische leger viel daarop Israël binnen vanuit het Zuiden en ontketende daarmee de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948.

Op 22 september 1948, tegen het einde van de oorlog, vestigde de Arabische Liga een Palestijnse regering (Arabisch: حكومة عموم فلسطين hukumat 'um Filastin) in Gaza. Dit werd mede beschouwd als een poging van de Arabische Liga om de invloed van Transjordanië op de Palestijnse kwestie te verminderen; de regering werd door Transjordanië (en door alle niet-Arabische landen) niet erkend. In feite was het weinig meer dan een marionettenregering onder gezag van Egypte, met een verwaarloosbare invloed en een minimaal budget. Later verhuisde de regering naar Caïro.

De huidige Gazastrook is een product van de wapenstilstandsakkoorden van 1949 tussen Egypte en Israël; de grens staat bekend als de Groene Lijn. Egypte bezette de Strook van 1949 (met een onderbreking van vier maanden Israëlische bezetting tijdens de Suezcrisis van 1956) tot 1967. Egypte annexeerde de Gazastrook niet, maar behandelde het als bezet gebied en liet het onder militair bestuur vallen. Palestijnen die in de Gazastrook of in Egypte woonden kregen een Palestijns paspoort, tot 1959 toen Gamal Abdel Nasser, de president van Egypte, de Palestijnse regering per decreet ophief.

Israëlische bezettingsperiode

In de Zesdaagse Oorlog van 1967 werd het door Israël op Egypte veroverd en bezet. Het gebied werd niet geannexeerd door Israël.

Israëlisch-joodse kolonisten stichtten er onder bescherming van het Israëlische leger in totaal 21 nederzettingen. In 2005 was hun aantal gegroeid tot 8000; van weinig betekenis voor de bevolkingsaantallen van de regio. Wel waren zij gevestigd op relatief (dat wil zeggen per inwoner) aanzienlijk groter deel van het grondgebied: de 8000 Israëlisch-joodse kolonisten woonden op 15% van de oppervlakte van de Gazastrook. Om deze nederzettingen te bereiken werden de wegen door het Israëlische leger gecontroleerd.

Op 4 februari 2004 verklaarde de Israëlische minister-president, Ariel Sharon, vijftien nederzettingen die niet pal tegen de Israëlische grens aanliggen te willen ontruimen, in het kader van het disengagementplan. Dit plan, dat een overeenkomst betrof met de Amerikaanse president, George W. Bush, plande naast de ontruiming van de nederzettingen van de Gazastrook en een viertal nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, ook de uitbreiding van de grotere nederzettingen op diezelfde Westelijke Jordaanoever plus de verdere bouw van de omstreden veiligheidsmuur (Israëlische benaming) of Apartheidsmuur (Palestijnse benaming) op de Westelijke Jordaanoever (de muur is omstreden omdat hij recent veroordeeld werd door het Internationaal Gerechtshof in Den Haag en in een resolutie van de Algemene Vergadering van de VN).

Een ruime meerderheid van de Israëlische bevolking was volgens peilingen voor ontruiming van de nederzettingen. Een raadgevend referendum van de Likoed wees op 2 mei 2004 het voorstel af, maar de regering-Sharon met wisselende deelnemers zette de plannen voort. Als argument voor het overtuigen van de kolonisten in de Gazastrook werden ook grote schadevergoedingen beloofd. Aanvankelijk waren de acties tegen de ontruiming aanzienlijk. De Israëlische regering probeerde van meet af aan het aantal aanwezige extremistisch-religieuze sympathisanten te verminderen. Zo werd bijvoorbeeld een 50.000 man grote 'Mars op de Gazastrook' verboden. In augustus 2005 waren alle inwoners van de nederzettingen en sympathisanten uit de Gazastrook ontruimd. In september 2005 droeg Israël de controle over de Gazastrook over aan de Palestijnse Autoriteit als loyaliteitsgebaar. Sinds die terugtrekking was er geen enkele Israëlische aanwezigheid meer in de Gazastrook.

Palestijns bestuur

Zie Palestijnse Autoriteit voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Palestijnse bestuur over ruim de meerderheid van de Gazastrook begon in 1993, na de Israëlisch-Palestijnse akkoorden die bekend staan als de Oslo-akkoorden.

Na een verdere eenzijdige terugtrekking van Israël, was op 12 september 2005 de controle over het grondgebied (exclusief het luchtruim) compleet. Aanvankelijk braken feestvierende Palestijnen de grens met Egypte door, maar die werd later gerepareerd. De Palestijnse Autoriteit vergrendelde de grensovergang met Egypte. Tijdens een gewapende "overwinningsparade" van de Hamas kwamen 19 mensen om het leven en nog 200 raakten gewond, toen explosieven in een vrachtwagen van Hamas ontploften. De Palestijnse Autoriteit reageerde met een politieke aanval op de Hamas voor het nodeloos in gevaar brengen van burgers. De Hamas reageerde met het afvuren van 40 raketten op Israël.^[bron?] In dezelfde periode oefende Israël ook grootschalige geluidsbombardementen uit op de Gazastrook.^[bron?]

Na de dood van Yasser Arafat werd door de internationale gemeenschap, de VS en Israël op kop, sterk aangedrongen op democratische verkiezingen.

In 2006 won Hamas deze verkiezingen van Fatah, maar de politieke mandatarissen werden in extremis door Israëlische militairen gedeporteerd. Op 14 juni 2007 heeft Hamas dan na zijn verkiezingsoverwinning, die niet gehonoreerd werd, met geweld de militaire controle over de Gazastrook, die nog onder de president van de Palestijnse Autoriteit lag, overgenomen. Dit gebeurde met name door de executieve ordedienst en de Qassambrigades. In juni 2007 veroverde Hamas dan na een interne oorlog met Fatah gewapenderhand de Gazastrook, inclusief Gaza-stad en verklaarde Gaza "bevrijd". Woordvoerders van Hamas bevestigden dat de Qassambrigades na de bezetting ook een aantal commandanten van Fatah hebben geëxecuteerd. Veel aanhangers van Fatah vluchtten naar Egypte en de Westelijke Jordaanoever.

De verhouding tussen Hamas en Israël is zeer slecht. Hoewel Israël zijn kolonisten en troepen heeft teruggetrokken uit de Gazastrook voert Israël regelmatig aanvallen uit op Hamasstrijders. Aan de andere kant zijn vanuit de Gazastrook tienduizenden Qassamraketten op Israël afgevuurd, die voornamelijk rond Sderot terecht kwamen. Bij de aanvallen van Israël eind februari en begin maart 2008 werd onder meer het kantoor van premier Ismail Haniya bestookt en kwamen 120 Palestijnen om het leven, waarvan 25% kinderen. Volgens een rapport van 8 Britse mensenrechtenorganisaties uit maart 2008 is de situatie van de burgerbevolking van Gaza nu slechter dan gedurende de Israëlische bezetting als gevolg van de repressie door Hamas, de vijandelijkheden tussen Israël en Hamas en de Israëlische blokkade van het gebied.^[2]

In december 2008 liep een staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël af. De raketbeschietingen door Hamas werden weer heviger, waarna Israël een grote militaire aanval uitvoerde. Hierbij kwamen ruim 1300 mensen om het leven.

Demografie

In de Gazastrook woonden in juli 2003 naar schatting ongeveer 1,3 miljoen Palestijnen. Van hen zijn 961.645 personen door UNRWA geregistreerd als vluchtelingen (voornamelijk nakomelingen; maart 2005). De grootste stad is Gaza, met ongeveer 400.000 inwoners. De bevolkingsdichtheid in de Gazastrook bedraagt meer dan 3500 personen per vierkante kilometer. De totale vruchtbaarheid van vrouwen in de Gazastrook behoort tot de hoogste ter wereld: gemiddeld 6,17 kinderen per vrouw (2003). De gemiddelde bevolkingsgroei is 3,8%. Terwijl de werkgelegenheid sinds het uitbreken van de tweede intifada alleen maar terugloopt, is bijna de helft (49,4%) van de bevolking in de leeftijdscategorie van 0-14 jaar.

Tijdens de oorlog van 1947-1949 nam het aantal inwoners van de Gazastrook toe van ongeveer 80.000 tot ongeveer 287.000 inwoners, voornamelijk door instroom van vluchtelingen. Sindsdien (tot 2004) is de bevolking nagenoeg vervijfvoudigd door natuurlijke groei.

In 2004 stond het werkloosheidspercentage op 41,3%. 66% van de bewoners van Gaza leven onder de door de VN gehanteerde armoedegrens van 2 dollar per persoon per dag. Gezien een nog steeds uitblijvende oplossing voor het ruimere conflict kunnen de omstandigheden in de Gazastrook dan ook zonder meer uitzichtloos genoemd worden. Vrouwen blijven voor de overgrote meerderheid thuis om voor de kinderen en het huishouden te zorgen.

Zie ook

• Conflict in de Gazastrook 2008-2009
• Ramattan, persbureau van de Gazastrook

Externe links

• Bezoek Gaza (Palestijns Ministerie van Toerisme en Antiquiteiten)
• Internationale luchthaven van Gaza

^[bron?]

Zie de categorie Gaza van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

1. ↑ The Gaza Strip: Maps and Fact File (kaart en feiten van de Gazastrook), CTV Newsnet, 4 juli 2006
2. ↑ Gaza Strip: A Humanitarian Implosion, Oxfam International