Friso van Oranje-Nassau van Amsberg: verschil tussen versies

Johan Friso van Oranje-Nassau van Amsberg
1968
Johan Friso van Oranje-Nassau van Amsberg
Prins van Oranje-Nassau
Periode	1968-heden
Geboren	Utrecht
Vader	Claus van Amsberg
Moeder	prinses Beatrix
Dynastie	Oranje-Nassau
Broers/zussen	koning Willem-Alexander prins Constantijn
Partner	Mabel Wisse Smit
Kinderen	Luana (2005) Zaria (2006)
Website

Stamboom

Johan Friso Bernhard Christiaan David, Prins van Oranje-Nassau, Graaf van Oranje-Nassau,^[1] Jonkheer van Amsberg^[2] (Utrecht, 25 september 1968, 12 augustus 2013) is de tweede zoon van prinses Beatrix en prins Claus en de jongere broer van koning Willem-Alexander.

Zijn peetouders zijn onder anderen koningin Juliana der Nederlanden, koning Harald V van Noorwegen en Axel von dem Bussche, een goede vriend van prins Claus. Sinds zijn huwelijk op 24 april 2004 met Mabel Wisse Smit is hij geen lid meer van het Koninklijk Huis. Doordat voor het huwelijk niet de procedure met een toestemmingswet was gevolgd verviel zijn titel prins der Nederlanden. De prins wordt officieel aangeduid als Zijne Koninklijke Hoogheid prins Friso van Oranje-Nassau, met prins van Oranje-Nassau als persoonlijke titel.

Na een skiongeval op 17 februari 2012 in Oostenrijk verkeerde de prins een tijdlang in coma. Dit coma is sindsdien overgegaan in een toestand van minimaal bewustzijn (Engels: minimally conscious state (MCS)).

Carrière

Prins Johan Friso behaalde in 1986 zijn vwo-diploma aan het Eerste Vrijzinnig Christelijk Lyceum in Den Haag. Vervolgens deed hij tot 1988 de studie Mechanical Engineering aan de Universiteit van Californië - Berkeley, en van 1988 tot 1994 de studie Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek aan de Technische Universiteit Delft waar hij zijn ingenieurstitel behaalde bij prof. Klaas Smit. Tegelijkertijd studeerde hij bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam waar hij in 1995 zijn doctoraalexamen behaalde. Johan Friso werkte vanaf 1995 bij McKinsey & Company in Amsterdam, maar in 1996 stopte hij bij dit bedrijf om in Frankrijk een postdoctorale opleiding tot Master of Business Administration (MBA) aan het INSEAD te gaan volgen.

Na voltooiing van deze studie kreeg Johan Friso in 1998 een baan aangeboden bij de zakenbank Goldman Sachs International in Londen, waar hij in april 2003 ontslag nam als vice-president investment banking.^[bron?] Per 1 maart 2004 werd hij parttime mededirecteur van TNO Space te Delft.

In oktober 2006 werd Friso Managing Director bij de firma Wolfensohn & Company in Londen, waar hij zich vooral bezig hield met de implementatie van schone energie in opkomende economieën. Friso is mede-oprichter van het MRI Centrum in Amsterdam. De prins is tevens mede-oprichter en aandeelhouder van Wizz Air,^[3] een lowbudgetluchtvaartmaatschappij met voornamelijk Oost-Europese bestemmingen. Friso is erevoorzitter van het Prins Claus Fonds (een positie die hij deelt met zijn jongere broer Constantijn). Daarnaast had de prins ook enkele commissariaten in verschillende bedrijven en organisaties, zoals Telenet.^[4]

In 2011 nam Friso de taak van Bart Le Blanc als financieel directeur bij URENCO over. Hij trad op 1 januari van dat jaar in dienst, op het hoofdkantoor van URENCO in het Verenigd Koninkrijk.^[5] Op 11 oktober 2012 heeft zijn familie het ontslag van Friso ingediend bij URENCO.^[6]

Maatschappelijke functies

Prins Friso bekleedt de volgende maatschappelijke functies:

• Erevoorzitter van het Prins Claus Fonds
• Lid van van het College van Advies van de Stichting Christiaan Huygensprijs
• Beschermheer van de Vereniging De Hollandsche Molen

Privé

Geruchten

Jarenlang werd over Johan Friso beweerd dat hij homoseksueel was, en in Eindhoven werd een maandelijks homofeest naar hem genoemd (Friso-feest). Op 14 februari 2001 liet hij de Rijksvoorlichtingsdienst verklaren dat hij "niet homoseksueel, maar heteroseksueel is".^[7]

Op 7 juli 2002 meldde de Rijksvoorlichtingsdienst dat Mabel Wisse Smit "tot de nauwe vriendenkring van de prins" behoorde, een jaar later, op 30 juni 2003 verloofden ze zich met elkaar.

Mabelgate

Zijn verloofde raakte in het najaar van 2003 ernstig in opspraak door publicaties in de Telegraaf en Quote, en door een geruchtmakende televisie-uitzending van het SBS 6 programma Peter R. de Vries, misdaadverslaggever. Wisse Smit zou een verhouding hebben gehad met de in 1991 doodgeschoten topcrimineel Klaas Bruinsma. Als gevolg hiervan verzocht Johan Friso premier Balkenende per brief van 9 oktober 2003 de Toestemmingswet niet aan de Staten-Generaal voor te leggen. Johan Friso verklaarde dat zijn aanstaande vrouw en hij naïef waren geweest toen zij hadden besloten niet alle informatie over de relatie tussen Wisse Smit en Bruinsma te openbaren aan de premier en het staatshoofd.

Op 10 oktober 2003 gaf premier Balkenende een persconferentie. Hij deelde mee dat de regering geen Toestemmingswet aan de Staten-Generaal zou voorleggen. Johan Friso moest van de premier de consequenties aanvaarden. Hierdoor zou Johan Friso zijn eventuele rechten op de troon verliezen op het moment dat zijn huwelijk met Wisse Smit zou worden voltrokken. De brief van Johan Friso werd ook vrijgegeven.

Op 19 april 2004 gaf het paar een televisie-interview, waarbij het herhaalde naïef te zijn geweest.^[8]

Huwelijk

Op 24 april 2004 trouwde Johan Friso te Delft met Mabel Wisse Smit. Omdat er voor het huwelijk geen toestemming was gevraagd, werden hij en zijn eventuele toekomstige afstammelingen op grond van artikel 28 van de Grondwet van de erfopvolging uitgesloten. Op grond van de Wet lidmaatschap koninklijk huis verloor hij daarmee ook het lidmaatschap van het Koninklijk Huis. Tevens verloor hij de titel 'Prins der Nederlanden'. Bij Koninklijk Besluit van 19 maart 2004, nr. 126, is bepaald dat Johan Friso het gebruik van de titel 'Prins van Oranje-Nassau' als persoonsgebonden en niet-erfelijke titel mag voortzetten, evenals het predicaat 'Koninklijke Hoogheid'. Voorts werd aan prins Johan Friso de erfelijke titel van graaf verleend met de geslachtsnaam Van Oranje-Nassau van Amsberg.^[2]

Het echtpaar heeft twee kinderen:

• Luana gravin van Oranje-Nassau, jonkvrouw van Amsberg (26 maart 2005)
• Zaria gravin van Oranje-Nassau, jonkvrouw van Amsberg (18 juni 2006)

Ongeval

Tijdens een vakantie in het Oostenrijkse Lech raakte Johan Friso op 17 februari 2012 samen met een vriend onder een lawine bedolven.^[9] Zijn vriend wist zich uit de sneeuw te bevrijden, mede doordat hij een lawine-airbag droeg. Na vijfentwintig minuten werd Johan Friso in kritieke toestand onder de sneeuw vandaan gehaald. Doordat hij een lawinepiep bij zich droeg, werd hij relatief snel gevonden. Hij werd ter plekke vijftig minuten gereanimeerd en vervolgens naar de afdeling intensieve zorg van het Landeskrankenhaus in Innsbruck gebracht. Johan Friso bevond zich ten tijde van het ongeval in het zogenaamde vrije skigebied, buiten de piste. Het lawinegevaar was die dag 4 op een schaal van 5.

Hij werd gedurende de eerste dagen na het ongeval bij een lage temperatuur in kunstmatig coma gehouden.^[10][11][12] De artsen hoopten hiermee de schade aan de hersenen te kunnen beperken. Ondanks deze poging bleek later uit MRI-onderzoek dat Johan Friso ernstig hersenletsel heeft overgehouden aan het zuurstofgebrek. Hij bevond zich daarna in comateuze toestand. Het is onzeker of hij ooit weer volledig bij bewustzijn zal komen.^[13][14]

Op 1 maart werd Friso van Innsbruck overgebracht naar het Wellington Hospital in zijn woonplaats Londen.^[15] Vier maanden later werd zijn toestand door prins Willem-Alexander omschreven als "onveranderd".^[16]

Op 19 november 2012 maakte de Rijksvoorlichtingsdienst bekend dat de prins sinds kort (...) af en toe tekenen (vertoonde) van zeer gering bewustzijn. De RVD meldde dat de toestand van de prins onzeker was en dat het medisch team nog steeds zeer bezorgd was.^[17]

In de zomer van 2013 werd de prins naar Paleis Huis ten Bosch gebracht, aangezien verdere behandeling in het ziekenhuis geen meerwaarde had ("niet nodig was"). Friso zou volgens de RVD nog steeds in een toestand van minimaal bewustzijn verkeren.^[18]

Voorouders