Evangelie van de Hebreeën: verschil tussen versies

Het Evangelie naar de Hebreeën is een verloren geraakt apocrief evangelisch geschrift dat slechts fragmentarisch overgeleverd is door de kerkvaders. Origenes noemde het één van de boeken waarover men het in zijn tijd niet eens was. Dit werk, dat in Transjordanië en Egypte werd gelezen door de Joods-christelijke groepen die Ebionieten genoemd werden, vertoonde enige verwantschap met het canonieke Evangelie volgens Matteüs. Misschien was het een onafhankelijke verbreiding van een Aramees geschrift dat verwant was aan onze Matteüs; sommige van de eerste kerkvaders kenden het in een Griekse vertaling.

Hiëronymus (347-420) meende dat dit evangelie aan de Hebreeën hetzelfde werk was dat hij in Syrië had gevonden en dat het Evangelie van de Nazareners genoemd werd. Hij dacht eerst, ten onrechte, dat dit de oorspronkelijke Hebreeuwse (of Aramese) tekst was van Matteüs. Het is mogelijk dat zijn veronderstelling, dat het hetzelfde was als het Evangelie volgens de Hebreeën, ook fout was; het Nazareense evangelie dat Hiëronymus vond (en in het Grieks en het Latijn vertaalde) was misschien alleen maar een Aramese vertaling van de canonieke Griekse Matteüs.

Inhoud

• "Toen de Christus het voornemen had om naar de mensen op aarde af te dalen, verordende de goede Vader een Machtige Kracht uit de hemel, die hij Michaël noemde, en droeg hem de zorg van Christus op. En de Kracht kwam in de wereld en werd Maria genoemd; en Christus was zeven maanden in haar schoot." (Cyrillus van Jeruzalem: Uiteenzetting van Maria als Moeder van God 12)
  • De Heilige Geest wordt beschouwd als moeder van Jezus Christus; op aarde had zij de gestalte van Maria.

• "En het geschiedde toen de Heer uit het water oprees en de overvloed van de Heilige Geest op Hem neerdaalde en op Hem rustte terwijl Hij tot Hem sprak: 'Mijn Zoon, sinds al de profeten wachtte ik op uw komst opdat ik op u kon rusten. Want gij zijt mijn rust; gij zijt mij eniggeboren Zoon die zal heersen tot in eeuwigheid.' " (Hiëronymus: Commentaar op Jesaja 4)
  • Dit vers is sterk beïnvloedt door de wijsheidsliteratuur. In deze literatuur, die we bijvoorbeeld in de bijbel kennen uit het boek der Spreuken en Wijsheid van Jezus Sirach treedt in de eerste eeuwen voor Christus steeds meer op als een zelfstandige figuur (vgl. bijvoorbeeld Spr. 8,1-36 nbg). In het katholieke of rechtzinnige christendom wordt de Wijsheid zoals die in de Oudtestamentische literatuur voorkomt vaak gelijkgesteld aan Jezus Christus; in het evangelie van de Hebreeën wordt de Oudtestamentische Wijsheid gelijkgesteld aan de Heilige Geest.

• "Evenzo deed mijn Moeder, de Heilige Geest, zij greep mij bij de haren en nam mij mee en zette mij op de grote berg Tabor." (Origenes: Commentaar op Johannes 2.12.87)
  • Wederom een vers die op het moederschap van de Heilige Geest wijst.

• "Hij die zoekt zal niet rusten voordat hij gevonden heeft; en hij die gevonden heeft zal zich verwonderen. [Hij die zich verwonderd zal heersen en hij die heerst zal rust vinden]." (Clemens: Stromateis 2.9.45.5; 5.14.96.3)
  • Een duidelijk bewijs van het hellenistische denken op het jodendom rond de jaartelling.

• "En wees nooit vreugdevol, behalve wanneer gij uw broeder liefheeft." (Hiëronymus: Commentaar op Efeziërs 3)
  • Een voorbeeld van de leer van Jezus zoals dat onderdeel uitmaakt van het Hebreeën-evangelie.

• "[Eén van de meest grofste overtredingen die er is:] Hij die geest van zijn broeder heeft gekwetst." (Hiëronymus: Commentaar op Ezechiël 6)
  • Een voorbeeld van de leer van Jezus zoals dat onderdeel uitmaakt van het Hebreeën-evangelie.

• "En toen Jezus zijn linnendoek aan de knecht van de priester had afgegeven, ging Hij naar Jakobus en verscheen aan hem. Want Jakobus had vanaf het uur dat hij uit de beker van de Heer had gedronken gezworen dat hij vanaf dat uur geen brood meer zou eten totdat hij Hem [op]gewekt uit de slaap [d.i. de dood] zou zien. En kort daarop zei de Heer: 'Breng een tafel en brood!' En hij voegde hier aan toe: 'Hij nam het brood, zegende het, brak het en gaf het aan Jakobus de Rechtvaardige en zei tot hem: 'Mijn broeder, eet uw brood, want de Mensenzoon is opgestaan van hen die ontslapen zijn.' " (Hiëronymus: De viris inlustribus 2)
  • Binnen de vroeg-christelijke kerk speelde Jakobus de Rechtvaardige een centrale rol. Hij wordt gezien als één van de leiders van de kerk in Jeruzalem (vgl. Hand. 15 nbg).

• Een variant op het verhaal van de overspelige vrouw (vgl. Joh. 8,1-11 nbg; Eusebius: [http://www.theologienet.nl/documenten/Eusebius;%20Kerkhistorie%20jaar%2070-325.pdf Kerkgeschiedenis 3.39.17, Didymus de Blinde: Commentaar op Ecclesiastes 4.223.6–13).

Andere joods-christelijke evangeliën

Naast het Evangelie van de Hebreeën onderscheidden wetenschappers nog twee andere joods-christelijke evangeliën:

• Evangelie van de Ebionieten
• Evangelie van de Nazareners

Mogelijk is ook het Griekse evangelie van de Egyptenaren van joods-christelijke oorsprong en zijn er enkele spreuken die afkomstig zijn uit het Evangelie van Thomas afkomstig uit een joods-christelijk milieu. Misschien gaan enkele van die spreuken zelfs terug op de historische Jezus.^[1]

Verwijzingen

Zie ook

• Evangelie van de Nazorenen
• Evangelie van de Ebionieten
• Apocriefen van het Nieuwe Testament

Externe link

• (en) Early Christian Writings - Gospel of the Hebrews