Dolle Mina (Nederland)
Dolle Mina was een feministische groep en beweging, die in de jaren '70 actie voerde voor gelijke rechten voor vrouwen.
Oprichting
Na een eerste feministische golf waarin vrouwen stemrecht verwierven, viel het feminisme stil in de crisisjaren 1930. Zo’n dertig jaar later, in de jaren 1960, liet de situatie van de vrouw nog altijd te wensen over. De (gehuwde) vrouw was in zekere zin een tweederangsburger: ze mocht betaald werk verrichten, maar moest tegelijkertijd een goede huisvrouw en moeder zijn; ze had achterstand op onderwijsvlak; politiek was een mannenzaak; ze moest aantrekkelijk en beschikbaar zijn; … Deze tegenstrijdigheden veroorzaakten bij veel vrouwen gevoelens van onzekerheid en onvrede die zich in de jaren 1960 ontlaadden in een tweede feministische golf. In dit kader ontstond de actiegroep Dolle Mina.
De grondleggers waren wis- en natuurkundestudent Michel Korzec, zijn broer Alex, diens vriendin Rita Hendriks en Korzecs vroegere buurman Huub Philippens en zijn vrouw Anne Marie. In de zomer van 1969 bezetten studenten het Maagdenhuis waarvoor zij door de politierechter bestraft werden met een geldboete. De boete viel voor de mannen hoger uit dan voor de vrouwen. In een latere demonstratie in Amsterdam protesteerden studenten tegen die ongelijke behandeling. Daarbij waren ook Huub Philippens en zijn vrouw.
Michel Korzec had in de zomer van 1969 een bezoek gebracht aan de Verenigde Staten waar hij in aanraking kwam met Women's Lib-groepen die opkwamen voor de emancipatie van de vrouw. Dit inspireerde Korzec om thuis zijn broer, zijn buurman en hun partners bij elkaar te brengen om een actiegroep te vormen. Deze mensen vormden de kern van een steeds groter wordende groep. Andere namen van Dolle Mina's uit de beginperiode zijn: Selma Leydesdorff, Dunya Verwey (vriendin van Michel Korzec), Claudette van Trikt (vriendin van Michel Korzec), Miklos Racz en zijn vrouw, Loes Maller, Henriët Schatz, Nora Rozenbroek.
De groep bereidde een Nederlandse vrouwenbeweging voor. Sinds oktober 1968 bestond de Man Vrouw Maatschappij, een met de PvdA sympathiserende groep die op het parlement invloed uitoefende om de rechten van de vrouw te verbeteren. Maar de groep studenten in Amsterdam beschouwde die organisatie als reformistisch, zij zagen zichzelf als een van de nieuwe 'basisbewegingen' die een meer fundamentele verandering van de samenleving beoogde. Er zou een democratische socialistische maatschappij moeten komen. Allerlei groepen onderin de samenleving ('de basis') moesten daarin gemobiliseerd worden. Deze basisgroepen-strategie was de lijn die op dat moment door de studentenbeweging (met o.a. Ton Regtien) was uitgezet.
Acties
De Amsterdamse groep dacht allerlei 'akties' uit. Zij hadden contact met de televisienieuwsrubriek Brandpunt. Afgesproken was dat er een actiedag zou komen die door Brandpunt opgenomen zou worden en diezelfde avond op tv zou worden uitgezonden. Er waren veel creatieve geesten bij de groep betrokken. Een tekstdeskundige nam alle teksten door en maakte er sprekend Nederlands van. De groep had een sterk gevoel voor publiciteit. Zo werd afgesproken dat de mannen op de achtergrond zouden blijven en zo weinig mogelijk in beeld moesten komen. Het imago van de groep moest gevormd worden door jonge aantrekkelijke studentes.
Naam
Er moest ook een aansprekende naam gevonden worden. Selma Leydesdorff bracht op een bepaald moment de naam 'IJzeren Mina' naar voren. Dat was een van de bijnamen van Wilhelmina Drucker, een socialistische feministe uit de eerste feministische golf. Een andere bijnaam van haar was Dolle Mina; de groep noemde zich ook in eerste instantie de Dolle Mina's. Dolle Mina is nu een echt begrip geworden.
Tv-uitzending
Op 24 januari 1970 begon de actiedag met een groep die voor het stadhuis in Amsterdam een bruidspaar toesprak met een parafrase op Vondels 'waar werd oprechter trouw...". Vervolgens trokken groepjes door de stad om met roze linten mannenwc's dicht te binden (er waren geen openbare toiletten voor vrouwen) om 'plasrecht' te eisen. Er werd een minicrèche op de Dam opgericht. ...
Groei van de beweging
De uitzending maakte een golf van publiciteit los. De kranten stonden dagen daarna vol met artikelen en grote foto's. De telefoon bij de 'aksiegroep' stond roodgloeiend. Niet alleen meldden zich uit alle delen van het land vrouwen die lid wilden worden, maar ook de pers belaagde het hoofdkwartier. De vrouwen (en mannen) werd aangeraden in hun plaats eigen afdelingen op te richten en dat gebeurde in allerlei delen van het land. De pers werd gevoed met verhalen over acties. De Telegraaf bracht enkele dagen daarna groot op de voorpagina het bericht "Dolle Mina ontvoert mannen", toen een vraag daarnaar niet meteen ondubbelzinnig ontkend werd.
In de weken en maanden daarna werden overal acties gehouden. Die gingen gepaard met interviews in plaatselijke kranten. Een miss-verkiezing in Utrecht werd verstoord, op conferenties verschenen actievoersters. De meest bekende foto werd die van Dolle Mina's met een blote buik waarop geschreven stond 'baas in eigen buik' op een gynaecologencongres. Dolle Mina's uit Amsterdam reisden stad en land af om te komen spreken op avonden die door afdelingen of buurthuizen werden georganiseerd. Ook verschenen ze op de Vrije Universiteit van Brussel en op een avond van de Volksunie in Antwerpen. Naderhand volgden televisieoptredens in Duitsland. Op initiatief van Nestle ging een groep naar Bonn, de toenmalige hoofdstad van de Bondsrepubliek. Daar werden ze op een boot op de Rijn samen gebracht met politici, bladenmakers en vooral vrouwen die vanuit Duitsland contact gezocht had met Dolle Mina in Amsterdam. Verslagen daarvan kwamen op de Duitse televisiezender en in de grote geïllustreerde bladen. Zo ontstond de feministische beweging in Duitsland. Dolle Mina's maakten in samenwerking met Renate Rubinstein een grote bijlage voor het damesblad Margriet. Hun eigen blad 'Evolutie, een dwars blad', met dezelfde naam als het tijdschrift van Wilhelmina Drucker, werd op straat verkocht.
Deelgroepen
In Nederland waren allerlei deelgroepen actief. Veel succes had de 'abortus-groep' die actie voerde voor legalisering van abortus. Actief daarin was o.a. Hennie de Swaan. Ook was er 'Broodje mee', dat overblijfmogelijkheden voor kinderen wilde bevorderen. Eva Besnyö, de bekende fotografe, bracht de beweging op allerlei plaatsen in beeld[1]. Zij was een samenbindende kracht in de actiegroep. in 1974 werd voor de legalisering van abortus de afzonderlijke actiegroep "Wij Vrouwen Eisen" opgericht.
Congressen
Tegen april 1970 telde Dolle Mina al 1630 leden. Voor de meeste aanhangsters was Dolle Mina in de eerste plaats de belichaming van hun gevoelens van onvrede en niet zoals de kerngroep wou: een marxistische vrouwenorganisatie. Dit werd duidelijk op het eerste landelijke Dolle Mina-congres in april 1970: de meerderheid van de congresgangers was toen niet gewonnen voor een links programma. Maar een jaar later, op het tweede landelijke congres (april 1971) kreeg de linkse stroming wel de overhand. Het officiële uitgangspunt van de organisatie werd voortaan de klassentegenstelling en niet de seksetegenstelling.
Uiteenvallen van Dolle Mina
Na dat explosieve succes zocht de groep in Amsterdam naar mogelijkheden om de beweging te organiseren. Er volgden afmattende besprekingen. Er kwamen congressen waarin de tegenstellingen tussen de meer anarchistische en de marxistische stromingen naar boven kwamen en waar afdelingen uit het land zich afzetten tegen de 'centrale leiding' in Amsterdam die door mannen gedomineerd zou worden. Rond 1972 ontstonden radicale feministische groepen en afsplitsingen die Dolle Mina naar de achtergrond verschoven, zoals Paarse September, bestaande uit lesbiennes met als woordvoerster Maaike Meijer, of het Vrouwenkollektief met o.a Anneke van Baalen. Veel aanhangsters ging in 'praatgroepen' (vaak zonder mannen) waar ze aan hun bewustwording gingen werken.
Veel vrouwen werden actief in allerlei andere organisaties. Een van de laatste grote activiteiten was de actiedag 'Op de Vrouw Af', een samenwerking tussen enkele vrouwenbladen, Man Vrouw Maatschappij en Dolle Mina, met een poster van Opland. Rond 1977 stierf de actiegroep een stille dood.
Externe link
Referenties
- ↑ Meid, wat ben ik bewust geworden; Vijf jaar Dolle Mina; uitg. Dolle Mina, Den Haag, 1975
