De natuurkunde van 't vrije veld: verschil tussen versies

De natuurkunde van 't vrije veld is een driedelig werk van prof. dr. M. Minnaert, waarin hij alledaagse natuurkundige verschijnselen uitlegt. In 1937 verscheen deel 1 Licht en kleur in het landschap, in 1939 deel 2 Geluid, warmte, elektriciteit en in 1940 deel 3 Rust en beweging. De oorspronkelijke uitgever Thieme herdrukte de trilogie een paar keer, onder meer een vijfde druk in 1968.^[1] Deel 1 werd vertaald in vele talen.

De Natuurkunde van 't Vrije Veld biedt een overzicht van verschijnselen die gemakkelijk kunnen worden waargenomen, zoals de primaire en secundaire regenbogen, fata morgana's, bijzonnen, wolken en neerslag, weerlicht en eb en vloed. Tevens geeft het aanwijzingen voor waarnemingen als het schatten van groottes zonder hulpmiddelen, en zit er een klein lineair polarisatiefilter achterin het eerste deel.

Citaten

De bedoeling is, te laten zien dat de natuurkundige even goed als de plant- of dierkundige vreugde aan de hem omgevende natuur beleven kan, en dat ook de belangstellende leek op dit gebied volop genieten kan. Ik verwacht dat het verkocht zal worden aan leraren, schoolbibliotheken, openbare leeszalen, padvinderleiders, de lezers van Hemel en Dampkring, en alle amateurmeteorologen, de leden der Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde, de vrijwillige waarnemers van het Meteorologisch Instituut, fysici, toeristen, geografen, enz.

— Marcel Minnaert in een begeleidende brief bij het manuscript aan uitgeverij Thieme, 1936.^[2]

De betekenis van de openluchtwaarnemingen voor het onderwijs in de natuurkunde is nog niet voldoende erkend. Zij helpen ons in het toenemend streven om ons onderwijs te doen aansluiten bij het leven: zij geven ons een natuurlijke aanleiding voor het stellen van duizenden vragen, en ze zorgen ervoor, dat hetgeen op school is geleerd later nog telkens en telkens ook buiten de schoolmuren wordt teruggevonden.

— Marcel Minnaert, Inleiding van De Natuurkunde van 't Vrije Veld.

Inhoud

Deel 1. Licht en kleur in het landschap

Licht en schaduw
De terugkaatsing van het licht
De breking van het licht
De kromming de lichtstralen in de dampkring
Het meten van lichtsterkte
Het oog
De kleuren
Nabeelden en kontrastverschijnselen
Het beoordelen van vorm en beweging
Regenbogen, kringen, kransen
Licht en kleur van de lucht
Licht en kleur van wolken, water en vaste stof
Lichtgevende planten, dieren, gesteenten

Deel 2. Geluid, warmte, elektriciteit

De voortplanting van het geluid
De geluiden der natuur
Zomerwarmte en winterkoude
Wolkenland
Neerslag
Het wonderbare ijs
Aardmagnetisme en luchtelektriciteit

Deel 3. Rust en beweging

Schatten en meten
Vervoermiddelen, spel, sport
Stromend water
De vaste aarde
Waaiende lucht

De hoofdstukken zijn onderverdeeld in doorlopend genummerde paragrafen, die bijna alle voorafgegaan worden door een citaat uit de wereldliteratuur.

Latere edities en vertalingen

Van het eerste deel van het werk verschenen Engelse en Duitse vertalingen:

The Nature of Light and Color in the Open Air, Dover, 1954
Licht und Farbe in der Natur, Birkhäuser Verlag, Basel 1992
Light and Color in the Outdoors, Springer, 1993

In 1996 werden de drie delen opnieuw uitgebracht door ThiemeMeulenhoff (geïllustreerd). Delen twee (Geluid, warmte en electriciteit) en drie (Rust en beweging) waren tot 2020 niet vertaald.^[2]

Foutieve opvatting

M.G.J.Minnaert was zich tijdens het samenstellen van het eerste deel van zijn De Natuurkunde van 't Vrije Veld niet bewust van het feit dat retro-reflectie (het roodkleurige katoog verschijnsel) evengoed in de ogen van mensen voordoet als in de ogen van vele soorten dieren zoals katachtigen.

Geen spoor van de circumhorizontale boog

Evenals het door M. G. J. Minnaert beschreven haloverschijnsel circumzenitale boog bestaat ook de circumhorizontale boog die zich in Nederland en België enkel gedurende de middagen van de maanden mei, juni en juli vertoont, maar dan wel onder de hoogstaande zon in plaats van boven de laagstaande zon zoals bij de circumzenitale boog. De circumhorizontale boog werd niet opgenomen in Minnaerts De Natuurkunde van 't vrije veld.

Invloed

David K. Lynch en William Livingston drukten in het voorwoord van hun Color and Light in Nature (Cambridge University Press, 1995) hun blijvende bewondering uit voor het boek, waarvan ze elk een fel beduimeld exemplaar bezaten.

Externe link

Marcel Minnaert: De natuurkunde van 't vrije veld (3 delen) – 1937-1940 (1ste druk), dbnl.org. Geraadpleegd op 3 mei 2021.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Tweede en latere oplagen van de vijfde druk vanaf 1974 verzorgd door Johanna Geertruida van Cittert-Eymers, Ter inleiding, p. 10.
↑ ^a ^b Henk de Bruin, Marcel Minnaert (1893-1970), Meteorologica 29(4), december 2020, 4-5

[1] Tweede en latere oplagen van de vijfde druk vanaf 1974 verzorgd door Johanna Geertruida van Cittert-Eymers, Ter inleiding, p. 10.

[debruin-2] Henk de Bruin, Marcel Minnaert (1893-1970), Meteorologica 29(4), december 2020, 4-5

[1]

[2]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-'''''De natuurkunde van 't vrije veld''''' is een driedelig [[naslagwerk]] van [[Marcel Minnaert|prof. dr. M. Minnaert]], waarin [[natuurkunde|natuurkundige]] verschijnselen die zich dagelijks voordoen worden uitgelegd en verklaard. In 1937 verscheen deel 1 ''Licht en kleur in het landschap'', in 1939 deel 2 ''Geluid, warmte, elektriciteit'' en in 1940 deel 3 ''Rust en beweging''. De trilogie werd door de oorspronkelijke uitgever [[ThiemeMeulenhoff|Thieme]] herdrukt. Deel 1 werd vertaald in vele talen.
+'''''De natuurkunde van 't vrije veld''''' is een driedelig werk van [[Marcel Minnaert|prof. dr. M. Minnaert]], waarin hij alledaagse [[natuurkunde|natuurkundige]] verschijnselen uitlegt. In 1937 verscheen deel 1 ''Licht en kleur in het landschap'', in 1939 deel 2 ''Geluid, warmte, elektriciteit'' en in 1940 deel 3 ''Rust en beweging''. De oorspronkelijke uitgever [[ThiemeMeulenhoff|Thieme]] herdrukte de [[trilogie]] een paar keer, onder meer een vijfde druk in 1968.<ref>Tweede en latere oplagen van de vijfde druk vanaf 1974 verzorgd door [[Johanna Geertruida van Cittert-Eymers]], ''Ter inleiding'', p. 10.</ref> Deel 1 werd vertaald in vele talen.
 ''De Natuurkunde van 't Vrije Veld'' biedt een overzicht van verschijnselen die gemakkelijk kunnen worden waargenomen, zoals de primaire en secundaire [[regenboog (optica)|regenbogen]], [[Fata morgana (luchtspiegeling)|fata morgana]]'s, [[bijzon]]nen, [[wolk]]en en [[neerslag (atmosfeer)|neerslag]], [[weerlicht]] en [[eb en vloed]]. Tevens geeft het aanwijzingen voor waarnemingen als het schatten van groottes zonder hulpmiddelen, en zit er een klein lineair polarisatiefilter achterin het eerste deel.
 ==Citaten==
-{{cquote|De bedoeling is, te laten zien dat de natuurkundige even goed als de plant- of dierkundige vreugde aan de hem omgevende natuur beleven kan, en dat ook de belangstellende leek op dit gebied volop genieten kan. Ik verwacht dat het verkocht zal worden aan leraren, schoolbibliotheken, openbare leeszalen, padvinderleiders, de lezers van [[Hemel en Dampkring]], en alle amateurmeteorologen, de leden der [[Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde]], de vrijwillige waarnemers van het Meteorologisch Instituut, fysici, toeristen, geografen, enz.|Marcel Minnaert in een begeleidende brief bij het manuscript aan uitgeverij Thieme, 1936.<ref name=debruin>Henk de Bruin, ''Marcel Minnaert (1893-1970)'', ''[[Meteorologica (tijdschrift)|Meteorologica]]'' 29(4), december 2020, 4-5</ref>}}
+{{cquote|De bedoeling is, te laten zien dat de natuurkundige even goed als de plant- of dierkundige vreugde aan de hem omgevende natuur beleven kan, en dat ook de belangstellende leek op dit gebied volop genieten kan. Ik verwacht dat het verkocht zal worden aan leraren, schoolbibliotheken, openbare leeszalen, padvinderleiders, de lezers van [[Zenit (sterrenkundig tijdschrift)|Hemel en Dampkring]], en alle amateurmeteorologen, de leden der [[Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde]], de vrijwillige waarnemers van het [[Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut|Meteorologisch Instituut]], fysici, toeristen, geografen, enz.|Marcel Minnaert in een begeleidende brief bij het manuscript aan uitgeverij Thieme, 1936.<ref name=debruin>Henk de Bruin, ''Marcel Minnaert (1893-1970)'', ''[[Meteorologica (tijdschrift)|Meteorologica]]'' 29(4), december 2020, 4-5</ref>}}
 {{cquote|De betekenis van de openluchtwaarnemingen voor het onderwijs in de natuurkunde is nog niet voldoende erkend. Zij helpen ons in het toenemend streven om ons onderwijs te doen aansluiten bij het leven: zij geven ons een natuurlijke aanleiding voor het stellen van duizenden vragen, en ze zorgen ervoor, dat hetgeen op school is geleerd later nog telkens en telkens ook buiten de schoolmuren wordt teruggevonden.|Marcel Minnaert, Inleiding van ''De Natuurkunde van 't Vrije Veld''.}}

Versie van 3 mei 2021 12:06