Bloedarmoede: verschil tussen versies

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Bloedarmoede
Coderingen
ICD-10	D50-D64
ICD-9	280-285
NHG-standaard	M76/samenvatting
Portaal    Geneeskunde

Bloedarmoede (anemie, van Grieks αναιμα, bloedloos) is een toestand waarbij er sprake is van een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb) in het bloed. Hemoglobine is het rode, zuurstof- en koolstofdioxidetransporterende eiwit in bloed, dat zich bevindt in de rode bloedcellen. Bloedarmoede is dus niet het hebben van "te weinig" bloed, zoals wel eens gedacht wordt.

Hemoglobine bevat ijzer, en een tekort aan ijzer leidt dan ook tot bloedarmoede. Een tekort aan ijzer kan het directe gevolg zijn van te weinig ijzer in de voeding, maar ook het gevolg van onvermogen het ijzer op te nemen of door een verhoogd verlies van reeds aanwezig ijzer. IJzertekort is echter niet de enige oorzaak van anemie, er zijn nog tientallen andere mogelijke oorzaken, merendeels zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Systematische lijst van oorzaken

Bloedarmoede kan ontstaan door:

• verminderde productie van bloedcellen
  • tekort aan ijzer (ferriprieve anemie)
  • tekort aan vitamine B12 (megaloblastaire anemie)
  • tekort aan foliumzuur (megaloblastaire anemie)
  • tekort aan intrinsic factor (pernicieuze anemie)
  • door erfelijke afwijkende vormen van hemoglobine (b.v. thalassemie of sikkelcelanemie)
  • chronische ziekten zoals reuma, chronische infectieziekten of kwaadaardige gezwellen
  • beenmergziekten waarbij de productie verminderd is (aplastische anemie)
  • ziekten waarbij het beenmerg verdwijnt, b.v. door verdringing door tumorcellen (myelophthisis)
• verhoogde afbraak van bloedcellen Hemolyse
  • door afwijkingen aan de cellen zelf (ovalocytose, sferocytose)
  • door aantasting van de rode bloedcellen door eencellige parasieten (bv. malaria)
  • door auto-immuunprocessen
  • door splenomegalie
  • door enzymdeficiënties, bv G6P-dehydrogenasedeficiëntie en pyruvaatkinasedeficiëntie
  • door membraanafwijkingen, bv paroxismale nachtelijke hemoglobinurie of erfelijke sferocytose
  • door immunohemolytische anemie
  • door microangiopathieën, bv trombotische trombocytopenische purpura of hemolytisch uremisch syndroom
• door bloedverlies. In dit geval onderscheidt men bloedverlies dat zo groot is dat er meer bloed wordt verloren dan door het lichaam snel gemaakt kan worden (bevalling, grote verwondingen) en langdurig gering bloedverlies waardoor de ijzervoorraad van het lichaam langzaam uitgeput raakt.
  • bij verwondingen of bij een bevalling
  • bij zware menstruaties
  • bij langdurig, vaak ongemerkt bloedverlies uit de darm (poliepen, tumoren, parasieten (met name wormen)).

IJzertekort

Zie IJzergebreksanemie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Dit is, bij mensen, de meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede. Door bloedverlies bij de menstruatie gaat veel ijzer verloren, en/of door te weinig ijzerhoudend voedsel te eten wordt de synthese van hemoglobine geremd. Deze vorm van bloedarmoede komt dan ook vaak voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Dit is wel te behandelen door ijzerhoudend voedsel te nuttigen zoals vlees, eigeel, vis, donkergroene bladgroenten, peulvruchten, noten, melk, tomaten en worteltjes. Bij langdurige sterke menstruaties zal ijzer in tabletvorm (staalpillen) moeten worden bijgegeven. Door extra vitamine C te eten wordt de opname van ijzer in bloed bevorderd. Vitamine C komt vooral voor in groenten zoals paprika(vooral rood) en broccoli. Bij fruit is het vooral de kiwi die veel Vitamine C bevat.

Als de oorzaak van een ijzergebreksanemie (ferriprieve anemie) niet op voorhand duidelijk is (bv. zware menstruaties) dient nader onderzoek gedaan te worden om b.v. een darmtumor waarbij de patiënt dagelijks ongemerkt een paar ml bloed verliest uit te sluiten. Bij mensen afkomstig uit Afrika en het gebied rond de Middellandse zee komen hemoglobinopathieën veel meer voor dan bij mensen afkomstig van noordelijker gebieden. Dit is waarschijnlijk een gevolg van selectiedruk door malaria die voorkomt in warmere klimaatgebieden: die verloopt vaak minder ernstig bij een hemoglobinopathie.

Infecties

Ernstige infecties en andere chronische ziekten die veel van de energie van het lichaam vergen kunnen leiden tot bloedarmoede. Door de bloedarmoede heeft men minder weerstand tegen infecties, waardoor er andere infecties kunnen ontstaan. Kans op chronische infecties is dan ook aanwezig.

Bloedverlies

Bij (veel) bloedverlies (bijvoorbeeld bij een ongeval of grote operatie of menstruatie) kan ook bloedarmoede optreden. Dit kan - als de situatie zeer ernstig is - verholpen worden door een bloedtransfusie. Bij geringere bloedarmoede na een grote bloeding geeft men liever ijzer en laat het lichaam zelf de nodige nieuwe bloedcellen maken. Versterkt bloedverlies kan ook optreden als er een erfelijke stoornis is in de bloedstolling (hemofilie), waardoor men blijft bloeden, ook bij een relatief klein ongeval (sneetje in de vinger, bloedneus). Ook het gebruik van antistollingsmiddelen kan leiden tot meer bloedverlies.

Gebrek aan vitamine B12

Deze vorm van bloedarmoede wordt niet altijd ontdekt. Vooral ouderen kunnen last krijgen van een vitamine B12 gebrek als hun stofwisseling stoornissen gaat vertonen. Door het gebrek aan vitamine B₁₂ wordt de vorming van rode bloedcellen verstoord. Hierdoor kan men erg vermoeid raken. Tekorten aan vitamine B12 kunnen ontstaan door deficiënte voeding, namelijk te weinig dierlijke producten, maar ook door een verworven defect in de opname van vitamine B12 (pernicieuze anemie). Bij bloedarmoede door gebrek aan vitamine B12 of aan foliumzuur zijn de bloedcellen die men nog heeft meestal te groot; bij ijzergebrek juist meestal te klein.

Symptomen

Veel voorkomende kenmerken en symptomen bij bloedarmoede zijn:

• Vermoeidheid sneller dan normaal
• Kortademigheid sneller dan normaal
• Tachycardie (snel hartritme)
• Hoofdpijn
• Algemeen zwaktegevoel

bij ernstiger bloedarmoede ziet men soms:

• Bleke huid (met name onder de vingernagels)
• Bleke lippen
• Hartkloppingen
• Duizeligheid
• Oorsuizingen
• Koude handen en voeten
• Tintelingen in de voeten gevolgd door het gevoel te hebben op bobbels/bollingen te lopen.
• Bij mensen met vernauwde kransslagaders kan het eerste symptoom van bloedarmoede wel eens zijn dat ze sneller pijn op de borst krijgen.
• Gebarsten mondhoeken, of scheurtjes in de lippen

Het schatten van de bloedarmoede door naar de patiënt te kijken is echter lastig en men kan zich heel makkelijk vergissen. Bovendien kan iemand een zeer forse bloedarmoede hebben zonder klachten of tekenen. Bloedarmoede kan objectief vastgesteld worden door bloedonderzoek. Afhankelijk van de oorzaak van de bloedarmoede zal de arts een geschikte medicatie voorschrijven. Sommige vormen zijn onbehandelbaar. Die zijn gelukkig meestal of zeldzaam, of niet ernstig.

Externe links

• www.anaemiaworld.com
• www.bloedarmoede.org