Bijzonder hoogleraar: verschil tussen versies

Een bijzonder hoogleraar is in Nederland een hoogleraar aan een universiteit die niet door die universiteit wordt betaald en niet deel uitmaakt van de officiële personeelsformatie van die universiteit. Vaak worden dergelijke posten betaald uit speciale fondsen, legaten, of door stichtingen of bedrijven uit min of meer ideële overwegingen of om het eigen vakgebied of de eigen interesse wat meer cachet te geven. Doorgaans is de aanstelling van een bijzonder hoogleraar tijdelijk en parttime. In de jaren 2010 is het aantal bijzonder hoogleraren duidelijk gegroeid.^[1]

Deze categorie hoogleraren is omstreden. Doordat er sprake is van externe financiering stellen sommigen dat er belangenverstrengeling op zou kunnen treden tussen de belangen van de universiteit en het universitaire onderzoek aan de ene kant, en de belangen van de financierende instantie (zoals een bedrijf) aan de andere kant. Zij vrezen dat het onderzoek dat door deze hoogleraren wordt verricht niet geheel onafhankelijk is en mogelijk niet aan alle kwaliteitsmaatstaven voldoet. Deze belangenverstrengeling kan worden voorkomen door vast te houden aan strikte wetenschappelijke eisen aan de kwaliteit van de kandidaat en zijn onderzoek. Ook zijn er universiteiten die een maximum stellen aan het aantal bijzondere hoogleraren.

Het is overigens niet zo dat degene die een bijzondere leerstoel betaalt, ook bepaalt wie deze mag bekleden.

De buitengewoon hoogleraar heeft eveneens een bijzondere rechtspositie, maar deze wordt wel door de universiteit zelf betaald.

Een bijzonder hoogleraar in Nederland is enigszins te vergelijken met gasthoogleraar in Vlaanderen.