Balen (België)
Gemeente in België ![]() | |||
---|---|---|---|
Geografie | |||
Gewest | ![]() | ||
Provincie | ![]() | ||
Arrondissement | Turnhout | ||
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
72,99 km² (2022) 72,21% 14,09% 13,7% | ||
Coördinaten | 51° 10' NB, 5° 10' OL | ||
Bevolking (bron: Statbel) | |||
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
23.523 (01/01/2024) 49,98% 50,02% 322,29 inw./km² | ||
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder |
(01/01/2024) 19,17% 60,27% 20,56% | ||
Buitenlanders | 7% (01/01/2024) | ||
Politiek en bestuur | |||
Burgemeester | Johan Leysen (CD&V) | ||
Bestuur | CD&V , sp.a | ||
Zetels CD&V N-VA sp.a Open Vld Beter Balen (Vlaams Belang) |
27 11 8 5 2 1 | ||
Economie | |||
Gemiddeld inkomen | 21.237 euro/inw. (2021) | ||
Werkloosheidsgraad | 5,06% (jan. 2019) | ||
Overige informatie | |||
Postcode 2490 2491 |
Deelgemeente Balen Olmen | ||
Zonenummer | 014 - 011 | ||
NIS-code | 13003 | ||
Politiezone | Balen-Dessel-Mol | ||
Hulpverleningszone | Kempen | ||
Website | Officiële website | ||
Detailkaart | |||
![]() | |||
ligging binnen het arrondissement Turnhout in de provincie Antwerpen | |||
|
Balen is een achternaam van de populaire Wies en een stad in Belgi"egemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente telt ruim 22.000 inwoners, die Balenaars[1] worden genoemd. Balen behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Mol.
Toponymie
De naam van het dorp werd voor de eerste maal vermeld in 1173 als Banele, wat de bestanddelen banne (rechtsgebied) en lo (bos) bevat.
Geschiedenis
Balen was een dorp in de Voogdij Mol, Balen en Dessel, dat oorspronkelijk in bezit was van de Abdij van Corbie en later een zelfstandige heerlijkheid werd. De families Van Bocholt, De Renesse van Furstenberg en De Mol waren belangrijke heersersgeslachten.
Het dorp ontleende welvaart aan het feit dat er een aantal wegen samenkwamen, en er ontstond ook enige huisnijverheid.
In 1881 startte een zinksmelter van Vieille Montagne, in 1889 gevolgd door de kruitfabriek La Forcite. Deze fabrieken vestigden zich in Wezel en hierdoor werd Balen sterk geïndustrialiseerd. De landbouw werd ook steeds belangrijker, daar de heide eind 19e eeuw eveneens werd ontgonnen.
De Heilige Odrada was mogelijk afkomstig uit Scheps, nabij Balen.
Geografie
Kernen in de gemeente Balen
Kern | Inwoneraantal (31/12/2007) |
---|---|
Balen-Dorp | 5482 |
Hulsen | 1841 |
Rosselaar | 1689 |
Schoorheide | 2713 |
Wezel | 2113 |
Rijsbergdijk | 1965 |
Gerheide | 1198 |
Olmen | 3631 |
Op de grens met de gemeente Meerhout ligt het kleine gehucht Lil (bij Hulsen).
Demografie
Evolutie van het inwoneraantal
![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/nl/timeline/houkuf6xrtd1erovqs77oa285yoxegv.png)
- Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen; vanaf 1977= inwoneraantal op 1 januari
- 1977: aanhechting van Olmen
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/nl/timeline/8x7u3ac3j8ouar2jxrwu1fqe3re42sy.png)
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Politiek
Structuur
De gemeente Balen ligt in het kieskanton Mol en het provinciedistrict Turnhout. Deze maken deel uit van het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en de kieskring Antwerpen.
Geschiedenis
Lijst van burgemeesters
Periode | Naam burgemeester | |
---|---|---|
1800 - 1803 | Petrus Franciscus Joris[2] | |
1803 - 1808 | Petrus Guillielmus Wouters | |
1808 - 1813 | Joseph Michaux | |
1814 - 1830 | August Jozef Van Ackere | |
1830 - 1861 | Petrus Franciscus Van Mierde | |
1861 - 1872 | Andreas Swinnen | |
1872 - 1879 | Remigius Heylen | |
1879 - 1885 | Henricus Carolus Swinnen | |
1885 - 1887 | Andreas Mensch | |
1887 - 1896 | Henricus Bonifacius Jansen (Kath. Partij) | |
1896 - 1920 | Alfons Dierckx (Kath.Partij) | |
1921 - 1938 | Gustaaf Wouters (UCB) | |
1939 - 1946 | Aloïs Delsupehe[3][4] | |
1947 - 1976 | Egied Wouters[5] (CVP) | |
1977 - 1983 | Willy Dierckx | |
1983 - 2000 | Mathieu Bierkens (CVP) | |
2001 - heden | Johan Leysen (CD&V) |
Legislatuur 2013 - 2018
Het Vlaams Belang kwam niet opnieuw op. Alle Balense gemeente-, OCMW- en politieraadsleden van het Vlaams Belang verlieten eind juni de partij en hadden de nieuwe partij Beter Balen opgericht.[6] Burgemeester Johan Leysen (CD&V) leidt een coalitie bestaande uit CD&V en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 16 op 27 zetels.
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
Partij of kartel | 10-10-1976 | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006 | 14-10-2012[9] | 14-10-2018 | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stemmen / Zetels | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | |
CVP1 / CD&V2 | 26,321 | 7 | 36,241 | 10 | 51,091 | 14 | 51,761 | 14 | 35,661 | 10 | 35,802 | 11 | 35,002 | 11 | 36,642 | 12 | |
SP1 / INZET2 / sp.a3 / sp.a Balen 20254 | 21,071 | 5 | 21,471 | 5 | 26,711 | 6 | 27,612 | 7 | 23,642 | 6 | 23,983 | 7 | 18,433 | 5 | 15,294 | 4 | |
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 / Open Vld Plus4 | - | - | 22,21 | 5 | 20,632 | 4 | 22,422 | 6 | 17,602 | 4 | 11,483 | 2 | 7,774 | 1 | |||
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 | - | - | - | - | 13,551 | 3 | 19,722 | 5 | - | 14,152 | 4 | ||||||
AGALEV1 / Groen!2 / Groen3 | - | - | - | - | 4,731 | 0 | 2,902 | 0 | - | 4,583 | 0 | ||||||
N-VA | - | - | - | - | - | - | 26,73 | 8 | 19,88 | 6 | |||||||
Lijst Participatie | - | - | - | - | - | - | - | 1,69 | 0 | ||||||||
Beter Balen | - | - | - | - | - | - | 8,36 | 1 | - | ||||||||
GBO | 30,95 | 9 | 25,91 | 7 | - | - | - | - | - | - | |||||||
CBD | 14,11 | 3 | 12,73 | 3 | - | - | - | - | - | - | |||||||
SD | - | 3,65 | 0 | - | - | - | - | - | - | ||||||||
VU | 7,55 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | ||||||||
Totaal stemmen | 11965 | 12905 | 13670 | 13913 | 14285 | 14230 | 14744 | 15876 | |||||||||
Opkomst % | 96,27 | 95,18 | 93,82 | 94,37 | 92,52 | 92,3 | |||||||||||
Blanco en ongeldig % | 3,95 | 6,46 | 6,12 | 8,33 | 6,65 | 5,1 | 5,1 | 4,4 |
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Bezienswaardigheden
![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png)
- De Sint-Andrieskerk is een laatgotische kerk met een zware toren.
- Enkele 18e- en 19e-eeuwse burgerhuizen in het centrum van Balen.
- Voormalig gemeentehuis in neorenaissancestijl, uit 1906.
- Belangwekkend bouwkundig erfgoed in Rosselaar, Hoolst en Schoor, kapellen en Mariapark in Schoorheide.
- Watermolens Topmolen en Hoolstmolen in de omgeving van Balen.
Natuur en landschap
Ten zuiden van Balen loopt de Grote Nete en in de vallei daarvan liggen diverse natuurgebieden, waaronder Scheps, De Most, De Vennen, en Griesbroek bij Hulsen. Ten noorden van De Most ligt, op een dekzandrug, het natuur- en recreatiegebied Keiheuvel.
Parallel aan de Grote Nete lopen de door mensen gegraven Grote Hoofdgracht en Kleine Hoofdgracht, bedoeld ter ontwatering van de moerassen.
Ten oosten van Balen loopt het Kanaal naar Beverlo en ten westen van Balen het Kanaal Dessel-Kwaadmechelen.
Cultuur
Bijnaam
De bijnaam van de Balenaars is: Kruiers. De reden kan zijn dat de patroonheilige van de kerk, de Heilige Andreas, ook patroon van de kruiers is. Het volksverhaal rept ervan dat de bewoners de kerk een aantal malen wilden verplaatsen, en daartoe een kruiwagen geschikt achtten. In 1987 werd een beeldje van de kruier geplaatst.
Musea
- Het Kruiersmuseum, in het voormalig gemeentehuis, is een heemkundemuseum.
Film
- Groenten uit Balen (2011) van Frank Van Mechelen naar het gelijknamig toneelstuk Groenten uit Balen van Walter van den Broeck. De film verhaalt over de staking van 1971 in de Balense zinkfabriek van Vieille-Montagne.
Religie en levensbeschouwing
Balen is de hoofdplaats van de federatie Balen, die op haar beurt dan weer deel uitmaakt van het dekenaat Zuiderkempen in het Bisdom Antwerpen.
Mobiliteit
Economie
Voormalig
- De Balense zinkfabriek van Vieille-Montagne.
Bekende inwoners
Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Balen of een andere significante band met de gemeente hebben:
- Bert Leysen (1920 - 1959), programmadirecteur N.I.R.
- Jos Wijninckx (1931 - 2009), politicus
- Heddie Suls (1938), actrice
- Theo Mertens (1941), wielrenner
- Norbert Van Broekhoven (1946 - 2014), ondernemer en bestuurder
- Anne Mie Gils (1957), actrice
- Servais Verherstraeten (1960), politicus
- Eric Geboers (1962), motorcrosser
- Frédéric Caudron (1968), biljarter
- Tom Boonen (1980), wielrenner
Zie ook
Externe link
- ↑ VRTtaal.net - Balen
- ↑ Burgemeesters Balen 1798 - 1970; Inventaris van het archief van de provincie Antwerpen
- ↑ Verkiezing schepenen A. Van der Auwera, Aloïs Delsuphe tot burgemeester benoemd; Inventaris van het archief van de provincie Antwerpen
- ↑ Kamiel Mertens; Balen tijdens de Tweede Wereldoorlog; Studium Generale; 2004
- ↑ Fiche Egied Wouters[dode link]; ODIS
- ↑ Vlaams Belang loopt leeg in Balen; Het Nieuwsblad; 29 juni 2012
- ↑ 1961-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
- ↑ Vlaanderenkiest.be: Gegevens 2006
- ↑ www.vlaanderenkiest.be: Gegevens 2012