Ayaan Hirsi Ali: verschil tussen versies

Ayaan Hirsi Ali, geboren als Ayaan Hirsi Magan (Mogadishu (Somalië), 13 november 1969) is een Nederlandse feministe, publiciste en politica. Ze staat bekend als critica van de politieke islam.

Levensloop

Jeugd

Hirsi Ali werd als Ayaan Hirsi Magan geboren in Somalië in een islamitische familie die lid is van de Darodstam. Haar vader, Hirsi Magan Isse, was een geleerde en tegenstander van dictator Muhammad Siad Barre. Hij woonde steeds in het buitenland (in Italië, de Verenigde Staten en Engeland), was tegen de vrouwenbesnijdenis die in de Darodstam een traditie was. Toen Ayaan vijf jaar oud was, heeft haar grootmoeder haar toch laten besnijden.^[1]

Toen Ayaan zes jaar was, vluchtte het gezin naar Saoedi-Arabië. Een jaar later verhuisde het gezin naar Ethiopië en vier jaar daarna naar Kenia. In Kenia, waar ze elf jaar zou blijven, ging Ayaan naar de Engelstalige Nairobi Muslim Girls' Secondary School. Ze kreeg op deze Engels-georiënteerde school korte tijd les van 'mevrouw Aziza', een gastdocente, die er naar Hirsi Ali's zeggen radicaal-islamitische denkbeelden op nahield. In 1980 begon de Irak-Iranoorlog. Hirsi Ali zei later in een interview met New York Times Magazine, dat ze in die tijd had willen vechten tegen Irak, omdat zij en andere scholieren zagen wat het Irakese leger aangericht had.^[2] Volgens hetzelfde interview voelde Hirsi Ali ook enige sympathie voor het Moslimbroederschap. In deze tijd droeg ze ook een hijab (een lange hoofddoek).

Naar Nederland

In 1992 vond er in Somalië een humanitaire crisis plaats. Circa een half miljoen Somaliërs kwam om van de honger. Diverse groepen bestreden elkaar in een hevige burgeroorlog, en circa twee miljoen Somaliërs verbleven in vluchtelingenkampen in de buurlanden. Nederland was zich bewust van de situatie en nam, bijna standaard, iedereen op die rechtstreeks van Somalië naar Nederland kwam. Van die gelegenheid maakte Hirsi Ali, toen 23 jaar, gebruik.

In dat jaar had haar familie een huwelijk gearrangeerd met een verre neef uit Canada. Naar eigen zeggen was ze niet aanwezig bij de bruiloft, hoewel sommige familieleden dit tegenspraken. ^[3] Haar broer trok echter later zijn verklaring dat ze wel aanwezig was geweest, weer in.

Het was de bedoeling dat Hirsi Ali vanuit Kenia naar haar echtgenoot in Canada zou reizen, maar ze moest in Duitsland haar papieren in orde maken, en verbleef enige tijd in Düsseldorf bij familie. Ze was naar eigen zeggen van plan naar het Verenigd Koninkrijk te reizen, omdat zij de Engelse taal beheerste. Ze besloot echter, eenmaal in Nederland aangekomen, daar politiek asiel aan te vragen.

Aankomst in Nederland

In Nederland zei ze, in antwoord op vragen van de Directie Vreemdelingenzaken (de latere Immigratie- en Naturalisatiedienst), dat ze rechtstreeks uit het rampgebied afkomstig was; haar verblijf (van de voorafgaande 12 jaar) in Kenia en in Duitsland (enkele dagen) verzweeg ze. Omdat ze via Duitsland reisde, een veilig land, zou ze anders daarheen teruggestuurd zijn. Ook Kenia werd destijds als een veilig land beschouwd. Om te voorkomen dat haar gegevens gecontroleerd zouden worden, gaf ze een ander geboortejaar op (1967 i.p.v. 1969) en veranderde ze haar naam van Ayaan Hirsi Magan in Ayaan Hirsi Ali.^[2] Aldus nam zij feitelijk een valse identiteit aan, die zij nog steeds gebruikt. Haar verzoek om politiek asiel werd binnen vijf weken gehonoreerd met een A-status, een permanente verblijfsvergunning voor personen die in eigen land te vrezen hebben voor vervolging in de zin van het Verdrag van Genève.^[3]

Hirsi Ali verklaarde later dat zij haar identiteit had veranderd uit angst dat zij door haar echtgenoot of wraakzuchtige familieleden kon worden opgespoord. Op basis van latere getuigenverklaringen kan men echter betwijfelen of deze bewering juist is. Zo hebben haar naaste familieleden en anderen die haar gedurende deze periode hebben gekend, verklaard dat dit pertinent niet het geval is.

In 2006 verklaarde Hirsi Ali: "Ja, ik ben economisch vluchteling. Ze zeggen altijd dat ik geluk heb gehad, maar ik ben zelf de grootste gelukszoeker." Ook benadrukte ze een voorstander te zijn van het met voorrang toelaten van ambitieuze talentvolle immigranten, zoals Taida Pasić.^[4]

Politieke carrière

Hirsi Ali woonde vervolgens enige tijd in Lunteren in het asielzoekerscentrum, waarna ze bij familie uit Somalië introk. In Nederland leerde ze eerst Nederlands. Omdat ze vanwege haar vooropleiding geen toegang kreeg tot de universiteit, schreef ze zich in aan de Hogeschool de Horst in Driebergen. Na een jaar kon ze overstappen en ging ze politicologie studeren aan de Rijksuniversiteit Leiden. Ze werkte van 1995 tot 2001 van tijd tot tijd als tolk/vertaler in Amsterdam, vooral als tolk bij asiel- en verblijfsvergunningzaken bij de vreemdelingenpolitie (later IND). In deze tijd had ze ook kritiek op de werkwijze van de vreemdelingenpolitie. Ze vond dat vooral laaggeschoolde asielzoekers werden teruggestuurd, terwijl hoger opgeleiden mochten blijven.
Daarna werkte ze enige tijd als wetenschappelijk medewerkster bij de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de Partij van de Arbeid.

Hirsi Ali kwam in 2002 in het nieuws door haar felle kritiek op bepaalde elementen in de islamitische cultuur, en door haar overstap van de PvdA naar de VVD, waar ze op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen kwam. De VVD was, zo bleek later, op de hoogte van het feit dat ze haar vluchtverhaal had verzonnen. Desondanks verklaarde partijprominent Neelie Kroes later dat Hirsi Ali in haar jeugd "vijf burgeroorlogen" had meegemaakt.^[3] Ze zei in een reactie niet op de hoogte geweest te zijn van Hirsi Ali's werkelijke verleden.^[5] Hirsi Ali vertelde in 2002 ook zelf dat zij delen van haar vluchtverhaal had verzonnen.

Als reden voor de overstap vermeldde Hirsi Ali dat er binnen de PvdA onvoldoende ruimte was voor kritiek op de negatieve gevolgen van migratie en multiculturalisme. In haar boek De zoontjesfabriek erkende zij dat ook de kans die zij van de VVD kreeg aangereikt om Tweede Kamerlid te worden – en zo haar ideeën in het parlement te kunnen uitdragen – een rol heeft gespeeld. Vanaf dat moment werd Hirsi Ali met de dood bedreigd, iets wat de daaropvolgende jaren vaker gebeurde. Ze ontving permanente politiebescherming en woonde op een schuiladres. In 2003 werd ze met 30.758 voorkeurstemmen gekozen in de Tweede Kamer.

In een interview met het dagblad Trouw van zaterdag 25 januari 2003 zei ze over de stichter van de islam Mohammed: "Mohammed is, gemeten naar onze westerse maatstaven, een perverse man." Zij refereerde hiermee specifiek naar het feit dat Mohammed op oudere leeftijd met Aisha (de negenjarige dochter van een vriend) gemeenschap had gehad. Tevens zegt zij, met een beroep op de in Nederland heersende vrijheid van meningsuiting, dat een ander Mohammed fantastisch mag vinden, maar: "En ik mag vinden: Mohammed is als individu verachtelijk. Mohammed zegt dat een vrouw binnenshuis moet blijven, een sluier moet dragen, bepaald werk niet mag verrichten, niet hetzelfde erfrecht heeft als haar man, gestenigd moet worden als zij overspel pleegt – ik wil laten zien dat er ook een andere werkelijkheid is dan de "waarheid" die, met behulp van Saoedisch geld, over de wereld wordt verspreid." Vanwege deze uitspraken, en het feit dat Hirsi Ali volgens velen een afvallige moslim is, reageerden verschillende islamitische organisaties en individuele moslims furieus. Velen deden daarop aangifte wegens discriminatie, maar Hirsi Ali werd uiteindelijk niet vervolgd voor haar uitspraken. Volgens de officier van justitie liggen in haar kritiek "geen conclusies besloten ten aanzien van moslims en wordt de waardigheid van hen als groep niet miskend". In een andere rechtszaak, eveneens aangespannen wegens haar uitspraken over de islam, was de rechtbank wel van oordeel dat ze de "grenzen van het toelaatbare had opgezocht".

In 2004 maakte ze samen met Theo van Gogh de korte low-budgetfilm Submission (Onderwerping). De film handelt over de positie van vrouwen binnen de islam. (Islam betekent letterlijk Onderwerping aan God.) Hirsi Ali schreef het script en deed de voice-over. De film werd uitgezonden in het TV-programma Zomergasten van de VPRO. In islamitische kring werd de film in het algemeen negatief ontvangen. Van Gogh werd hierop eveneens door militante extremistische moslims met de dood bedreigd en op 2 november 2004 ook daadwerkelijk vermoord. De moordenaar van Van Gogh liet op diens lichaam een aan Hirsi Ali gerichte brief achter, waarin zij opnieuw werd bedreigd.

De groep DHC verspreidde in 2004 op internet een raplied genaamd Hirsi Ali dis. Dit nummer veroorzaakte veel commotie, met name door de grove tekst die onder meer een doodsbedreiging bevatte. Het Openbaar Ministerie besloot de drie rappers te vervolgen omdat ze met het nummer Hirsi Ali zouden belemmeren in het uitvoeren van haar taken als politicus. Het maakte hierbij gebruik van artikel 121 uit het Wetboek van Strafrecht dat geweld en bedreigingen tegen leden van de Staten-Generaal strafbaar stelt. In januari 2005 werden twee van de rappers veroordeeld tot een taakstraf en een voorwaardelijke gevangenisstraf.^[6]

Op 16 november 2005 deed Hirsi Ali bij de politie aangifte wegens bedreiging door imam Fawaz Jneid. Deze imam, werkzaam bij de As Soennah-moskee in Den Haag, kondigde op internet aan dat Hirsi Ali zou worden "weggeblazen door de wind van de veranderende tijden" en dat haar "de vervloeking van Allah" te wachten zou staan.

Ondergedoken

Vanaf de moord op Theo van Gogh tot 18 januari 2005 is de politica ondergedoken, ook enige tijd in Amerika, uit angst voor vergeldingsacties door extremistische moslims. Daarna verscheen ze weer in de Tweede Kamer. Ze bleef evenwel op een geheime locatie wonen. Op 18 februari 2005 maakte ze, in een interview met NRC Handelsblad de verblijfplaats van haarzelf en collega-kamerlid Geert Wilders bekend. Ze zei dat ze opgesloten zat in een kazerne van de Koninklijke Marine op het Marine Etablissement in Amsterdam en eiste een gewone, maar goed beveiligde, woning. Die werd haar een week later toegewezen. Na klachten van buren over het risico dat zij meenden te lopen door Hirsi Ali's aanwezigheid, en de beveiliging die daarbij hoorde, oordeelde het Haagse Gerechtshof in april 2006 dat Hirsi Ali de woning binnen vier maanden diende te verlaten.^[7]. In antwoord op Kamervragen van Femke Halsema liet Minister Donner van Justitie op 16 mei 2006 weten tegen deze uitspraak in cassatie te gaan.^[8]

Nederlanderschap

Ayaan Hirsi Ali werd in 1997 genaturaliseerd tot Nederlander. In het TV-programma Zembla van 11 mei 2006^[3] kwam aan de orde dat haar het Nederlanderschap ontnomen zou kunnen worden, omdat ze bij haar asielaanvraag een valse naam en geboortedatum heeft opgegeven en had gelogen over haar land van herkomst. Het verlies van het Nederlanderschap zou kunnen betekenen dat zij ook geen Tweede Kamerlid meer zou zijn. Uit een uitspraak van de Hoge Raad volgt dat als onjuiste persoonsgegevens zijn verstrekt bij het naturalisatieverzoek, de Nederlandse nationaliteit geacht wordt niet tot stand te zijn gekomen^[9]. Minister Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie besloot daags later een onderzoek in te stellen. ^[10]

Op 15 mei 2006 werd bekend dat Hirsi Ali per 1 september 2006 uit de Tweede Kamer vertrok en ging werken voor een Amerikaanse denktank, het American Enterprise Institute for Public Policy Research.^[11]Deze denktank wordt door sommigen als neo-conservatief beschouwd.

Op diezelfde dag maakte minister Verdonk bekend dat uit onderzoek was gebleken dat Ayaan Hirsi Ali "vooralsnog wordt geacht het Nederlanderschap niet te hebben verkregen" ^[12], een opvatting die eerder die dag al was geventileerd door het kamerlid Hilbrand Nawijn. (Overigens was Nawijn in 1992 directeur van de Directie Vreemdelingenzaken van het Ministerie van Justitie en als zodanig ambtelijk verantwoordelijk voor de toelating van Hirsi Ali in Nederland.) Verdonk gaf als reden op dat Hirsi Ali had gelogen tijdens de naturalisatieprocedure. Hirsi Ali had vervolgens zes weken de tijd om de uitslag van het onderzoek van Verdonk te weerleggen.
Op dinsdag 16 mei 2006 verklaarde ze tijdens een persconferentie per direct terug te treden als lid van het parlement. (Op 19 mei werd bekend dat ze per 1 juni zou worden opgevolgd door Laetitia Griffith.) Over haar identiteit zei Ayaan Hirsi Ali:

"Nu vraagt u zich wellicht af: Hoe heet ik? Ik ben Ayaan, de dochter van Hirsi, die de zoon is van Magan, de zoon van Isse, de zoon van Guleid, die de zoon was van Ali, die de zoon was van Wai'ays, die de zoon was van Muhammad, van Ali, van Umar, van het geslacht Osman, de zoon van Mahamud.

Ik ben van deze clan. Mijn oervader is Darod, die achthonderd jaar geleden vanuit Arabië naar Somalië kwam en de grote stam van de Darod stichtte. Ik ben een Darod, een Macherten, een Osman Mahamud, en een Magan. Vorige week was er nog enige verwarring over mijn naam. Hoe ik heet?

U weet nu hoe ik heet."

Voorts noemde ze tijdens de persconferentie de maatregel van Verdonk disproportioneel.^[13]

Tijdens het conflict over haar Nederlanderschap ontving zij steun van vele vrienden en vriendinnen; mensen als schrijver Leon de Winter en feministe Cisca Dresselhuys pleitten voor haar.

Diezelfde dag nog vond op verzoek van GroenLinks over deze kwestie een spoeddebat plaats in de Tweede Kamer, waarbij de Kamer van minister Verdonk wilde weten hoe het onderzoek was uitgevoerd dat leidde tot de constatering dat het Nederlanderschap van Hirsi Ali niet tot stand is gekomen. Ook wilde de kamer van minister Donner van Justitie duidelijkheid over hoe de persoonlijke veiligheid van Hirsi Ali kon worden gegarandeerd. De uitkomst van het 11 uur durende debat was, dat er twee moties werden ingediend die stelden dat minister Verdonk in de komende zes weken moet nagaan, op basis van zowel bestaande als nieuwe informatie, of er ruimte is haar standpunt te heroverwegen. Minister Verdonk zegde toe de moties (en dus het onderzoek) uit te voeren. Tevens werd tijdens het debat duidelijk dat hangende het nadere onderzoek Ayaan in ieder geval nog als Nederlander beschouwd zou worden. Verdonk zegde in het debat ook toe, dat zij een nieuw naturalisatieverzoek versneld zou afhandelen, als zou blijken dat Hirsi Ali geacht wordt in 1997 het Nederlanderschap niet te hebben verkregen.^[14]

Op 19 mei 2006 garandeerde Verdonk tijdens het slotdebat voor de lijsttrekkersverkiezing voor de VVD dat Hirsi Ali haar Nederlanderschap zal behouden of terugkrijgen.^[15]. Er zijn bijzondere regelingen mogelijk, op deze wijze is prinses Máxima versneld Nederlander geworden.

Op 12 juni 2006 werd door Hirsi Ali per brief een verweerschrift ingediend bij Minister Verdonk.

Op 20 juni 2006 werd bekend dat minister Verdonk de procedure om Hirsi Ali het Nederlanderschap te ontnemen stopzette. Naar Somalisch naamrecht zou het toegestaan zijn de naam van de grootvader als achternaam te gebruiken, en derhalve zou Hirsi Ali in juridische zin niet gelogen hebben over haar naam maar dat bleef een speculatie van haar part.

Op 23 juni 2006 besloot het kabinet dat het nog geen besluit kon of wilde nemen over de naturalisatie van Hirsi Ali. ^[16]

Op 27 juni 2006 besloten de betrokken ministers tijdens nachtelijk overleg dat Ayaan Hirsi Ali haar Nederlandse paspoort mag behouden. De VVD-politica heet officieel Hirsi Magan maar had de naam van haar grootvader aangenomen. Gebleken was dat dat volgens de Somalische wet is toegestaan. Ook had ze een andere geboortedatum opgegeven, maar dat wordt haar niet zwaar aangerekend.^[17] Minister Verdonk stuurde hierover een brief aan de kamer ^[18]. Op 27 juni 2006 werd door Hirsi Ali onder druk van Minister Verdonk een verklaring uitgegeven waarin zij verklaarde dat zij minister Verdonk op het verkeerde been heeft gezet. ^[19] Tijdens een nieuwsuitzending verklaarde Hirsi Ali hierover dat zij hiervoor haar trots opzij heeft gezet, omdat de verklaring noodzakelijk was om haar paspoort te kunnen behouden.

Op 28 juni rond 21.00 uur startte een langdurig kamerdebat, dat zou gaan duren tot circa 5.30 uur 's ochtends (29 juni). Hierin gaf coalitiepartij D66 door ondersteunen van een motie van de oppositie, aan geen vertrouwen meer te hebben in de zorgvuldigheid in het functioneren van minister Verdonk. Nadat deze motie verworpen was, zegde D66 later op de dag zijn steun aan het Kabinet-Balkenende II op. De D66-ministers stapten uit het kabinet en het kabinet viel op 29 juni 2006.

Terugkeer in Nederland

Op 1 oktober 2007 keert Hirsi Ali terug naar Nederland. Per 1 oktober 2007 was de bescherming die de Nederlandse staat haar in de VS bood vervallen. In Nederland had zij als bedreigd persoon wel recht op bescherming. De Amerikaanse overheid mocht haar volgens de wet niet beschermen^[20].

Naar aanleiding hiervan vindt op 9 oktober 2007 een spoeddebat in de Tweede Kamer plaats. Op dezelfde dag publiceert Britta Böhler een aantal geheime stukken over de beveiliging van Hirsi Ali^[21]. Zij verklaart deze stukken op verzoek van Hirsi Ali openbaar te hebben gemaakt^[22]. De meerderheid van de Tweede Kamer schaart zich achter het besluit van de Minister van Justitie om de beveiliging in het buitenland te stoppen^[23]. Schrijver Salman Rushdie breekt in de International Herald Tribune een lans voor de beveiliging^[24]. Dit opiniestuk bevat echter onjuistheden:

• Gerrit Zalm heeft haar niet als Minister van Financiën maar als partijleider van de VVD gevraagd en
• De schrijver doet het voorkomen alsof Nederland haar het afgelopen jaar geen beveiliging heeft gegeven.

Curriculum vitae

Onderwijs

• Moslim Girls, Secondary School, Nairobi, Kenia, 1984-1987
• Valley College, Wood Avenue, Nairobi, Kenia, Secretarial Course, 1988-1989
• Hogeschool De Horst (Driebergen), opleiding Maatschappelijk werk en dienstverlening (MWD, propedeuse 1995)
• Rijksuniversiteit Leiden, studie politicologie (doctoraalexamen 2000)

Loopbaan

• Diverse werkzaamheden van schoonmaken (onder andere bij Riedel in Ede) t/m postsorteren
• Tolk/vertaler vanaf 1995 t/m 2001
• Wetenschappelijk medewerkster bij de Wiardi Beckman Stichting, april 2001 t/m november 2002
• Fractiemedewerker VVD, november 2002 t/m januari 2003
• Lid Tweede Kamer, 30 januari 2003 t/m 16 mei 2006

Prijzen

• In 2003 kreeg ze de Prijs voor de Vrijheid van de Vlaamse denktank Nova Civitas.

• Op 20 november 2004 werd haar door de Deense liberale partij Venstre een vrijheidsprijs toegekend voor haar inzet tegen onderdrukking van moslimvrouwen en voor vrijheid van meningsuiting in het algemeen. Hierop werd veel kritiek geleverd door Deense moslimorganisaties en -vertegenwoordigers, die niet begrepen waarom een dergelijke prijs wordt toegekend aan iemand die in hun ogen een provocateur is. Vanwege de vele bedreigingen van moslimfundamentalisten was zij niet in staat die prijs persoonlijk in ontvangst te nemen. Een jaar later, op 17 november 2005, reisde ze naar Denemarken om Anders Fogh Rasmussen, de minister-president van Denemarken, alsnog te bedanken voor deze prijs.

• Op 25 februari 2005 werd haar in het gebouw van de Tweede Kamer door de hoofdredacteur van het feministische maandblad Opzij, Cisca Dresselhuys, de Harriët Freezerring uitgereikt. Ze kreeg de prijs voor haar inzet voor de emancipatie van moslimvrouwen.

• Volgens het Amerikaanse Time Magazine van 18 april 2005 behoorde zij tot de 100 meest invloedrijke personen ter wereld; zij werd door Time ingedeeld in de categorie Leaders & Revolutionaries.

• Op 29 augustus 2005 werd Hirsi Ali onderscheiden met de jaarlijkse Democratieprijs van de liberale partij van Zweden voor "haar moedige strijd voor democratie, mensenrechten en vrouwenrechten".

• Hirsi Ali werd uitverkozen door de Europese redacteurs van Reader's Digest als Europeaan van het jaar voor 2005. Op 23 januari 2006 werd tijdens een officiële plechtigheid in Den Haag deze Reader's Digestprijs uitgereikt aan haar door EU-commissaris Neelie Kroes.

• Op 4 mei 2006, accepteerde Hirsi Ali de 'Moral Courage Award' van het Amerikaanse Joodse comité.

• Het Noors parlementslid Christian Tybring-Gjedde heeft Ayaan Hirsi Ali voorgedragen als kandidaat voor de Nobelprijs voor de Vrede van 2006.

• Ayaan Hirsi Ali kreeg op 1 oktober 2006 in de Duitse plaats Kassel de burgerschapsprijs Glas der Vernunft. Hiermee werd zij beloond door de organisatie voor haar inzet voor de integratie van migranten en tegen de discriminatie van vrouwen. De journalist en auteur Günther Lachmann hield de rede en de Duitse feministe Alice Schwarzer sprak de laudatio uit. Vorige winnaars van deze prijs waren onder andere Lea Rabin, de vrouw van de vermoorde Israëlische premier Yitzhak Rabin en Hans-Dietrich Genscher, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van Duitsland. De prijs is ingesteld om politici, wetenschappers en kunstenaars te prijzen die zich inzetten voor de overwinning van om ideologische barrières, rede en tolerantie.

Bibliografie

• 2002 - De zoontjesfabriek
• 2006 - Mijn Vrijheid, de autobiografie Uitgeverij Augustus ISBN 9045701006
• 2008 - Adan & Eva (met Anna Gray, illustraties Fiel van der Veen) kinderboek

Externe links

• Mijn Vrijheid - Ayaan Site
• VVD - curriculum
• Parlement.com - biografie
• Weblog over Ayaan Hirsi Ali en haar werk
• Anti Discriminatie Bureau: juridische uitleg waarom haar uitlatingen over de profeet Mohammed niet strafbaar waren
• Elsevier 27 maart 2007: Hirsi Ali ook in Amerika bedreigd door moslims

Wikiquote heeft een of meer citaten van of over Ayaan Hirsi Ali.

Wikinieuws heeft een nieuwsartikel over dit onderwerp: Hirsi Ali om veiligheidsredenen weer in Nederland.