Appel (plant): verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Ken123 (overleg | bijdragen)
25.754 bewerkingen
k Wijzigingen door 81.82.201.38 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Robotje
Regel 39: Regel 39:


De appel werd al 10.000 v.Chr. in Europa in het wild verzameld en al in het [[Nabije Oosten]] geteeld in 4000 v.Chr. Waarschijnlijk is de appel langs de oude [[zijderoute]] verspreid, omdat ook het [[genencentrum]] van de appel in de omgeving van deze route ligt. In [[Centraal-Azië]] komen meer dan 25 wilde appelsoorten voor, waarmee de gekweekte appel zich in de loop der eeuwen heeft gekruist. Geselecteerde [[ras (plant)|rassen]] werden later instandgehouden door de door Chinezen ontdekte techniek van [[enten|enting]]. Ten tijde van de [[Oude Grieken]] en [[Romeinse Rijk|Romeinen]] tussen de achtste eeuw v.Chr. en de vijfde eeuw na Chr. was er een florerende teelt van appels. De Romeinen hebben deze rassen verder verspreid over West-Europa. Later is dit gevolgd door verschillende herintroducties vanuit het genencentrum. In de negentiende eeuw hadden vele steden in Europa en Nederland hun eigen rassen. Deze rassen waren zoet of halfzuur, verschillend gekleurd en met verschillende vormen en grootte. Enkele voorbeelden hiervan zijn Lunterse Pippeling, Brabantse Bellefleur, Groninger Kroon, Eijsdener Klumpke, Gronsvelder Klumpke enz. Vanuit Europa is de appel door kolonisten verder over de hele wereld verspreid. Met het verdwijnen van de [[hoogstamboomgaard]]en zijn veel rassen weer verloren gegaan. De verschillende pomologische verenigingen in Nederland proberen zoveel mogelijk oude rassen in stand te houden.
De appel werd al 10.000 v.Chr. in Europa in het wild verzameld en al in het [[Nabije Oosten]] geteeld in 4000 v.Chr. Waarschijnlijk is de appel langs de oude [[zijderoute]] verspreid, omdat ook het [[genencentrum]] van de appel in de omgeving van deze route ligt. In [[Centraal-Azië]] komen meer dan 25 wilde appelsoorten voor, waarmee de gekweekte appel zich in de loop der eeuwen heeft gekruist. Geselecteerde [[ras (plant)|rassen]] werden later instandgehouden door de door Chinezen ontdekte techniek van [[enten|enting]]. Ten tijde van de [[Oude Grieken]] en [[Romeinse Rijk|Romeinen]] tussen de achtste eeuw v.Chr. en de vijfde eeuw na Chr. was er een florerende teelt van appels. De Romeinen hebben deze rassen verder verspreid over West-Europa. Later is dit gevolgd door verschillende herintroducties vanuit het genencentrum. In de negentiende eeuw hadden vele steden in Europa en Nederland hun eigen rassen. Deze rassen waren zoet of halfzuur, verschillend gekleurd en met verschillende vormen en grootte. Enkele voorbeelden hiervan zijn Lunterse Pippeling, Brabantse Bellefleur, Groninger Kroon, Eijsdener Klumpke, Gronsvelder Klumpke enz. Vanuit Europa is de appel door kolonisten verder over de hele wereld verspreid. Met het verdwijnen van de [[hoogstamboomgaard]]en zijn veel rassen weer verloren gegaan. De verschillende pomologische verenigingen in Nederland proberen zoveel mogelijk oude rassen in stand te houden.

== Vrucht ==
De vlezige vrucht bestaat uit drie lagen, maar soms vormen twee of drie lagen één geheel en zijn ze afzonderlijk niet meer te herkennen. Zo zijn bij de appel het [[Vrucht (plant)|exocarp]] en mesocarp niet meer van elkaar te onderscheiden en vormen gezamenlijk met de opgezwollen bloembodem het vruchtvlees. Het klokhuis is het endocarp met daarin de zaadjes (pitjes) en in het midden de vaatbundel naar het steeltje.

De appel (''Malus pumila'') is de meest bekende soort en wordt vaak rauw genuttigd. Toepassingen in de keuken en bij bakrecepten komen ook veel voor, bijvoorbeeld in [[appeltaart]] of als garnering op [[pannenkoek]]en. Verschillende producten worden gemaakt van (onder andere) appels, zoals appelsap, appelcider, appelmoes en [[appelstroop]].

De appel is er in vele verschillende smaken en/of aroma's.

In Nederland komt in het wild alleen de appel ''[[Malus sylvestris]]'' voor. De soort is te vinden in bossen en bermen, meestal verwilderd.

== Rassen ==
Er bestaan duizenden appel[[Ras (plant)|rassen]], terwijl er ook nog steeds nieuwe rassen verschijnen.
Enkele bekende appelrassen:
* Handappels:
** [[Alkmene (appel)|Alkmene]]
** [[Ariwa]]
** [[Bellefleur Large Mouche]] ([[Ossekop (vrucht)|Ossekop]])
** [[Braeburn]]
** [[Bramley's Seedling]]
** [[Collina]]
** [[Court-Pendu]]
** [[Cox's Orange Pippin]]
** [[Delblush]]
** [[Discovery (appel)|Discovery]]
** [[Dubbele Bellefleur]]
** [[Eijsdens Klumpke]]
** [[Ellison's Orange]]
** [[Elstar (appel)|Elstar]]
** [[Fuji (appel)|Fuji]]
** [[Gala (appel)|Gala]]
** [[Gloster (vrucht)|Gloster]]
** [[Golden Delicious]]
** [[Granny Smith]]
** [[Greenstar]]
** [[Honey Crunch]]
** [[Idared]]
** [[Jacques Lebel]]
** [[James Grieve]]
** [[Jazz (appel)|Jazz]]
** [[Jonagold]]
** [[Jonagored]]
** [[Jonathan (appel)|Jonathan]]
** [[Junami]]
** [[Kanzi]]
** [[Karmijn de Sonnaville]]
** [[Laxton's Superb]]
** [[Melrose (appel)|Melrose]]
** [[Mutsu (Crispin)]]
** [[Notarisappel]]
** [[nr. 251]]
** [[Pink Lady]]
** [[Pinova]]
** [[Rambour d'Hiver]]
** [[Red Delicious]] is zeer geliefd in de V.S.
** [[Reine des Reinettes]]
** [[Reinette de France]]
** [[Reinette Descadres]]
** [[Rode Boskoop]]
** [[Royal Gala]]
** [[Santana (appel)|Santana]]
** [[Schone van Boskoop]], Goudrenet of Goudreinet(te)
** [[Stark's Earliest]]
** [[Sterreinette]]
** [[Summerred]]
** [[Transparente de Croncels]]
** [[Trezeke Meyers]]
** [[Tydeman's Early (T.E. Worcester)]]
** [[Wellant]] <ref>[http://www.wellant-apple.com/nl/ Officiële site van de Wellant appel.]</ref>
** [[Winter Banana]]
** [[Winston (appel)|Winston]]
** [[Yellow Transparent]]

* Zoete appels:
** [[Gala (appel)|Gala]]
** [[Rode Dijkmanszoet]]
** [[Sweet Caroline]]
** [[Zoete Oranje]]

* Oude appelrassen:
** [[Notarisappel]]
** [[Sterappel (appelras)|Sterappel]]
** [[Ysdene Kluumpke]]
** [[Zoete Ermgaard]]


== Nutritionele informatie ==
== Nutritionele informatie ==

Versie van 25 jan 2010 12:20

Appel
Appel (plant)
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:Fabiden
Orde:Rosales
Familie:Rosaceae (Rozenfamilie)
Geslacht
Malus
Mill. (1754)
Appel (plant)
Dwarsdoorsnede sterappel
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Appel op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Elstar
Junami
Jonagold
Zoete Ermgaard
Sterappel
Schone van Boskoop/Goudreinet
Mutsu

Het geslacht Appel (Malus) bevat bomen die de algemeen bekende vruchten dragen, vooral op het noordelijk halfrond. Ook zijn er sierappels, die kleine appeltjes geven. De appel groeit in de gematigde streken.

De appel werd al 10.000 v.Chr. in Europa in het wild verzameld en al in het Nabije Oosten geteeld in 4000 v.Chr. Waarschijnlijk is de appel langs de oude zijderoute verspreid, omdat ook het genencentrum van de appel in de omgeving van deze route ligt. In Centraal-Azië komen meer dan 25 wilde appelsoorten voor, waarmee de gekweekte appel zich in de loop der eeuwen heeft gekruist. Geselecteerde rassen werden later instandgehouden door de door Chinezen ontdekte techniek van enting. Ten tijde van de Oude Grieken en Romeinen tussen de achtste eeuw v.Chr. en de vijfde eeuw na Chr. was er een florerende teelt van appels. De Romeinen hebben deze rassen verder verspreid over West-Europa. Later is dit gevolgd door verschillende herintroducties vanuit het genencentrum. In de negentiende eeuw hadden vele steden in Europa en Nederland hun eigen rassen. Deze rassen waren zoet of halfzuur, verschillend gekleurd en met verschillende vormen en grootte. Enkele voorbeelden hiervan zijn Lunterse Pippeling, Brabantse Bellefleur, Groninger Kroon, Eijsdener Klumpke, Gronsvelder Klumpke enz. Vanuit Europa is de appel door kolonisten verder over de hele wereld verspreid. Met het verdwijnen van de hoogstamboomgaarden zijn veel rassen weer verloren gegaan. De verschillende pomologische verenigingen in Nederland proberen zoveel mogelijk oude rassen in stand te houden.

Vrucht

De vlezige vrucht bestaat uit drie lagen, maar soms vormen twee of drie lagen één geheel en zijn ze afzonderlijk niet meer te herkennen. Zo zijn bij de appel het exocarp en mesocarp niet meer van elkaar te onderscheiden en vormen gezamenlijk met de opgezwollen bloembodem het vruchtvlees. Het klokhuis is het endocarp met daarin de zaadjes (pitjes) en in het midden de vaatbundel naar het steeltje.

De appel (Malus pumila) is de meest bekende soort en wordt vaak rauw genuttigd. Toepassingen in de keuken en bij bakrecepten komen ook veel voor, bijvoorbeeld in appeltaart of als garnering op pannenkoeken. Verschillende producten worden gemaakt van (onder andere) appels, zoals appelsap, appelcider, appelmoes en appelstroop.

De appel is er in vele verschillende smaken en/of aroma's.

In Nederland komt in het wild alleen de appel Malus sylvestris voor. De soort is te vinden in bossen en bermen, meestal verwilderd.

Rassen

Er bestaan duizenden appelrassen, terwijl er ook nog steeds nieuwe rassen verschijnen. Enkele bekende appelrassen:

Nutritionele informatie

appel met schil
(per 100 g)
water : 85,56 g vezel : 2,4 g energie : 218 kJ (52 kcal)
proteïnes : 0,26 g lipiden : 0,17 g suikers : 10,39 g
sporenelementen
calcium : 6 mg ijzer : 0,12 mg magnesium : 5 mg fosfor : 11 mg
kalium : 107 mg koper : 0,027 mg natrium : 1 mg zink : 0,04 mg
vitamines
vitamine C : 4,6 mg vitamine B1 : 0,017 mg vitamine B2 : 0,026 mg vitamine B3 : 0,091 mg
vitamine B5 : 0,061 mg vitamine B6 : 0,041 mg vitamine B9 : 0 µg vitamine B12 : 0,00 µg
vitamine A : 54 UI retinol : 0 µg vitamine E : 0,18 µg vitamine K : 2,2 µg
vetzuren
verzadigde vetzuren : 0,028 g mono-onverzadigde vetzuren : 0,007 g poly-onverzadigde vetzuren : 0,051 g cholesterol : 0 mg

Ziekten en aantastingen

De bladeren kunnen aangetast worden door onder andere de schimmels meeldauw en schurft. De stam en de takken door kanker (Nectria galligena). De vruchten door onder andere Monilia-rot en Botrytis-rot.
Insecten tasten naast de bladeren en bloemknoppen ook de vruchten aan. Enkele insecten zijn de bladrollers (o.a. fruitmot Cydia pomonella), appelbloedluis, bladluis en appelzaagwesp.

Botrytis-rot op Goudreinet
Monilia-rot op Alkmene
Schurftaantasting op appelras 'Schone van Boskoop'
Fruitmot
Kanker

Symbolische betekenis

  • Volgens een wijdverbreide anekdote bracht een vallende appel Isaac Newton terwijl hij ook de maan zag op het idee, dat zowel de appel als de maan aan dezelfde zwaartekracht onderhevig zijn. Dit markeerde dan een stap in zijn ontdekking van de algemene zwaartekrachtswet.

Trivia

  • Er is in Gelderland een plaats met de naam Appel. In Oost-Vlaanderen is er een plaats met de naam Appels.
  • Vanuit de gedachte dat snoepen ongezond is, is de leus: Snoep verstandig, eet een appel jarenlang zo populair geweest, dat het bijna een standaard uitdrukking is geworden in de Nederlandse taal.


Fotogalerij

  • Alkmene
    Alkmene
  • Cox's Orange Pippin
    Cox's Orange Pippin
  • Delblush
    Delblush
  • Fuji uit Frankrijk
    Fuji uit Frankrijk
  • Gravenstein
    Gravenstein
  • Jonathan
    Jonathan
  • Ingrid Marie
    Ingrid Marie
  • Karmijn de Sonnaville
    Karmijn de Sonnaville
  • Summerred
    Summerred
  • Yellow Transparent
    Yellow Transparent
  • Bramley's Seedling
    Bramley's Seedling
  • Granny Smith
    Granny Smith
  • Appelbloesem
    Appelbloesem
  • Appelbloesem
    Appelbloesem
Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Ecologisch tuinieren - Appel (plant).
Zoek appel op in het WikiWoordenboek.
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Malus domestica op Wikimedia Commons.
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Malus op Wikimedia Commons.
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Apple op Wikimedia Commons.
source: https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Appel_(plant)&diff=prev&oldid=19806117