Anselmus Adornes

Anselmus Adornes (Brugge, 1424 - Schotland, 1483) was een koopman, makelaar en mecenas. Hij was de zoon van Pieter Adornes, een afstammeling van een rijke Genuese koopman.

Een van hun voorvaderen was ooit doge van Genua. De familie kwam in de tweede helft van de 13de eeuw naar Vlaanderen: Opicius Adornes zou immers in 1269 als hoveling van Robrecht van Béthune (zoon van de graaf van Vlaanderen, Gwijde van Dampierre) naar Vlaanderen gekomen zijn. Zijn zoon Oppicius II (de jongere) vestigde zich vermoedelijk omstreeks 1300 in Brugge. Van verscheidene leden van deze familie weten wij dat ze nauw betrokken waren bij de internationale handel en als makelaar optraden bij transacties met Genuese handelaars.

Kapel wordt kerk

Kenmerkend voor de familie Adornes was ook de verering voor de heilige plaats Jeruzalem. Pieter (II) en Jacob Adornes, achterkleinzonen van Opicius de jongeren en Margareta van Aartrijke, lieten daarom omstreeks 1428 te Brugge de merkwaardige Jeruzalemkerk bouwen. Anselmus Adornes werd door de bourgondische hertog Karel de Stoute meermaals belast met diplomatieke zendingen in het Oosten en Schotland. In 1470 ondernam hij een bedevaart naar Jeruzalem, hij was vergezeld van zijn zoon Jan Adornes, die later kanunnik van het Sint-Pieterskapittel te Rijsel werd. Na hun thuiskomst voltooiden zij de privé-kapel die zijn vader had gebouwd en waarbij hij de herinnering aan zijn reis wilde behouden. Op die manier ontstond de Brugse Jeruzalemkerk, een kopie van de Heilige Grafkapel te Jeruzalem. Centraal in de kerk staat het grafmonument van Anselmus vermoord in Schotland in 1483 en zijn echtgenote Margareta van der Banck, overleden rond 1463.

Invloed

De familie behoorde in Brugge tot de bovenlaag van de bevolking en vervulde geregeld allerlei functies in het stadsbestuur, net zoals ze dat deed in Genua. Daarbij steunde zij tal van christelijke en humanistische initiatieven. Pieter II Adornes, de vader van Anselmus, huwde in 1421 met Elisabeth Braderic. Beiden werden voorgesteld op twee 15de-eeuwse portretten, toegeschreven aan Petrus Christus. Hun huwelijkscontract en het testament van Pieter (1452) illustreren hun belangrijke maatschappelijke positie en hun diepreligieuze mentaliteit. Een glasraam van Pieter en zijn vrouw zijn te bewonderen in de Jeruzalemkerk. Anselmus zelf had goede relaties in Vlaanderen, Italië en Schotland en hij bleef in nauw contact met de Schotse koning James III, van wie hij regelmatig winstgevende opdrachten kreeg. Dit had hij te danken aan een geslaagde missie in dit land, waardoor er in 1470 een einde kwam aan de Schotse handelsboycot tegen Vlaanderen. Vanaf ca. 1500 verdween de familie uit de internationale handel.

De jonge Anselmus is een van de hoofdfiguren in de historische jeugdroman 'De blauwe schuit' van Lieve Hoet (Lannoo, 2002).

Bronnen en referenties

• J. GAILLIARD, Bruges et le Franc ou leur magistrature et leur noblesse, deel 3, Brugge, 1857, blz. 103.
• Ed. DHONT - DE WAEPENAERT, Quartiers généalogiques des familles flamandes, Brugge, 1871, blz. 302.
• N. GEIRNAERT en A. VANDEWALLE (red.), Adornes en Jeruzalem. Internationaal leven in het 15de en 16de eeuwse Brugge, Catalogus, Brugge, 1983.
• N. GEIRNAERT, Het archief van de familie Adornes en de Jeruzalemstichting te Brugge, 2 delen, Brugge, 1987 - 1989.